Danimarka’da Geçen Hafta (01.10 - 08.10) 38. Bölüm, 2023
Dizüstü bilgisayar kazanma şansı; İtalyan edisyonu; Havai fişeklere sınır
Başeditörden
Üç yıldır, “Last Week in Denmark”, Danimarka’da yaşayan yabancılara gönüllülük odaklı bir kamu hizmeti sağlıyor. “İnsanları bilgiyle güçlendirme” misyonumuzdan hareketle, beş farklı dilde 125 haftalık baskı yayınladık ve topluluğumuza 20.000’den fazla abone kazandırmayı başardık. Kamusal fonun kapısını açacak sihirli sayı ise 50.000.
Projeyi bir sonraki aşamaya taşımak için tam zamanlı çalışanlara ihtiyacımız var. Buna finansman ayırabilmek için de kamu finansmanına ihtiyacımız var. Finansman alabilmemiz için projemizin toplum tarafından talep edildiğini göstermemiz gerekiyor. Bu yüzden 1 Ocak 2024’ten önce 50.000 aboneye ulaşmamız gerekiyor.
Bloomtree Technologies sponsorluğunda ilk davet kampanyamızı başlattık. Kampanya üç hafta sürecek (8 - 29 Ekim) ve birleşik liderlik tablosunda* ilk üçe girenler, sponsorumuzdan ödül alacak. Birinci (Dell XPS 13 9370), ikinci (Microsoft Surface Pro 6) ve üçüncü (HP Elite Monitor).
Ekim ayı sonunda ilk 3’e girenlere verilecek ödüllerin yanı sıra, seviye ödüllerimiz de var.
1. Seviye - 2 abone getirenler Bloomtreeit.dk’dan %5 indirim ve bir çıkartma kazanacak**
2. Seviye - 5 abone getirenler Bloomtreeit.dk’dan %10 indirim ve seramik kupa kazanacak**
3. Seviye - 10 abone getirenler Bloomtreeit.dk’dan %20 indirim ve emaye kupa kazanacak**
4. Seviye - 25 abone getirenler Bloomtreeit.dk’dan %20 indirim ve seçtikleri bir ürünü kazanacak (alüminyum termos, etnik bez çanta veya tişört).**
5. Seviye - 50 abone getirenler Bloomtreeit.dk’dan %30 indirim ve kapüşonlu veya sweatshirt kazanacak**
*Birleşik liderlik tablosu, beş dil edisyonunun liderlik tablolarında elde edilen toplam puanları gösterir.
**Çıkartma, seramik kupa, emaye kupa, alüminyum termos, etnik bez çanta ve tişörtün Aalborg’daki genel merkezimizden veya ülke içinde yaptığımız turlar sırasında elden teslim alınabilir. Tercih edebileceğiniz modelleri burada görebilirsiniz. Kapüşonluları ve sweatshirt’leri kargoyla gönderiyoruz.
Yarışmaya nasıl katılabilirim?
Burayı tıklayın, sayfanın ortasındaki bağlantıyı bulun*, “Copy Link”e (Bağlantıyı Kopyala) basın ve bağlantıyı tanıdıklarınızla paylaşın. Birisi abone olarak kaydolmak için bu bağlantıyı kullandığında bir yönlendirme alırsınız. İlerlemenizi gerçek zamanlı olarak skor tablosunda takip edebilirsiniz
*Bu işlem yalnızca Substack’te oturum açmışsanız çalışır. Oturum açmadıysanız, “Sign in”e basın (Oturum aç) ve e-posta adresinizi girin; böylece size erişim sağlayacak bir e-posta alırsınız.
*Lütfen rastgele e-posta adresleri veya bülten almak istemeyen kişilerin e-postalarını eklemeyin. Bizim için önemli olan abone sayısının yanı sıra epostaların “açılma oranı”dır. Şu anda bültenlerimizin açılma oranı yüzde 70 ve bu oranı korumamız gerekiyor.
Last Week in Denmark Evreni
Spotify, Apple Podcasts, Pocket Casts, Google Podcasts, Overcast, Amazon Music, Goodpods, Podfriend, Castbox, Castro, Player FM, Deezer, Podchaser, Podcast Addict, Podcast Index ve Buzzsprout platformlarında haftalık podcast’imizi dinleyebilirsiniz.
Podcast’in yapımcılığını Wizmedia (radyo-televizyoncu Wizzi Magnussen) üstleniyor.
“Yeni Danimarka” ürün koleksiyonlarımıza göz atın: “Moving Forward”, “Searching for Home”, “Vasil”, “Irina”, “Monika” ve “Kifaax”.
Web sitemizdeki içeriklere göz atın: Danimarka’da yatırıma giriş; Danimarka’da Doğum: Hamilelik; Danimarka’da Doğum: Doğum yapmak.
!!!Artık yeni içeriklerimiz var!!! Pension in Denmark I: Folkepension; Pension in Denmark II: Labor market pension; Interview with Diana Florescu, Forbes 30 under 30; Translator in Denmark
Bizi diğer dillerde de takip edebilirsiniz: Rumence, Lehçe, İspanyolca ve İngilizce.
Ayrıca bizi Facebook’ta da takip edebilirsiniz.
İtalyanca Edisyonu gönüllü arıyor: “Last Week in Denmark”ın İtalyanca edisyonu geliyor! Ekip beş gönüllü arıyor: 3 çevirmen ve 2 düzeltmen. İlgileniyorsanız lütfen mevcut ekibe ulaşın (lastweekindenmarkIT@gmail.com).
Polonya Edisyonu gönüllü arıyor: Haber bülteninin Polonya topluluğuyla ilgili bölümünü destekleyecek ve bize Danimarka’daki Polonyalılar için düzenli olarak haberler ve etkinlikleri iletecek gönüllüler arıyoruz. İlgileniyorsanız lütfen aleksandra.wojcik02@gmail.com adresine mail atın.
Danimarka Siyaseti
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Okul sisteminde reform: Bir çocuğun devlet okulunda (folkeskolen) öğrenmesi gerekenlerle ilgili olarak 4000’den fazla akademik hedef bulunuyor. Başbakan Mette Frederiksen bunların yüzde 90’ının kaldırılmasını ve öğretmenlere daha fazla özgürlük verilmesini istiyor. Önümüzdeki hafta okul sisteminin reform teklifinden nasıl etkileneceğini öğreneceğiz.
Reform fikrini destekleyen “Okul Liderleri Derneği” başkanına göre günümüzde okullar ölçülebilirliğe fazlasıyla odaklanmış durumda.
Esrarın ve uyuşturucunun yasallaştırılması: Liberal Alliance’nin başkanı bir podcast’te uyuşturucuların yasallaştırılması, eczanelerin kokain ve amfetamin satmasına izin verilmesi gerektiğini dile getirdi. Ancak bunu yapmadan önce sosyal politikaları gözden geçirmek ve bağımlıları cezalandırmayı bırakmak gerekiyor.
Bir bağımlılık danışmanı, kokainin yasallaştırılması önerisini sorunlu buluyor: “Kokain beyne fazlasıyla dopamin pompalanmasını sağlıyor, bu da özgüveni artırıyor, daha fazla enerji veriyor ve yorulmaya karşı direnç sağlıyor. Bu durumda olmak bazı insanlara son derece çekici geliyor. Fakat kokainin verdiği etkiler hızla geçer ve başlangıç noktasının da altına düşersiniz. Sonra hızla bir kez daha, bir kez daha aynı şeyi yaşamak isteyebilirsiniz.”
Havai fişeklere sınır: Hükümet, havai fişek atılabilecek gün sayısını azaltmayı önerdi. Halihazırda 27 Aralık–1 Ocak tarihleri arasında havai fişek atılabiliyor. Yasa çıkarsa yalnızca 31 Aralık ile 1 Ocak tarihleri arasında atılabilecek ve yasa 2024/2025 sezonundan itibaren geçerli olacak. Önerinin sebebi gürültülerin tetikleyici olabileceği savaş gazileri ile sesten aşırı rahatsızlık duyan besi hayvanları ve evcil hayvanlar.
Erkekler de kriz merkezlerine gidebilmeli ve ücretsiz psikolojik yardım alabilmeli: Eşitlik Bakanı, aile içi şiddete maruz kalan hem erkeklerin hem de kadınların kriz merkezlerine gitme ve ücretsiz psikolojik yardım alma hakkına sahip olması için Hizmet Yasası’nda değişiklik yapılmasını önerdi.
2021 yılından kalma son istatistiklere göre, 2021’de 83.000 erkek aile içi şiddete maruz kaldı. Aile içi şiddete maruz kalan kadın sayısı ise 118.000.
Hizmet Yasası’nın 109. maddesine göre, evlendiği ya da birlikte yaşadığı kişiden şiddete, şiddet tehdidine veya benzer bir olaya maruz kalan kadınlara belediyenin geçici barınma olanağı sağlaması gerekiyor. Kadınlara çocuklar eşlik edebiliyor ve bu süreçte destek alıyorlar.
Siyasi arena
Parlamento tatilden döndü: Her yıl ekim ayının ilk salı günü, Danimarka Parlamentosu (Folketinget) uzun yaz tatilinin ardından yeniden iş başı yapar. Başbakan, Danimarka’nın durumunu ele alan bir açılış konuşması yapar, ardından gelecek dönemde Parlamento’nun önceliklerini sergileyen açılış tartışmaları gelir.
Kırmızı-mavi iktidara destek azalıyor: Kamuoyu yoklamaları iktidardaki üç parti açısından iç açıcı değil. Bugün seçim yapılsa çoğunluğu sağlayamayacakları görülüyor. Bu durumu tersine çevirmek için iktidar partilerinin liderleri Danimarka’da bir tür gönül alma turuna çıktılar ve bu sonbaharda halkı memnun etmek için birçok yeni yasa çıkarılacak.
Partiler aynı zamanda iç sorunlarla karşı karşıya. Sosyal demokratlar ekstra vergi kesintileri, liberaller ise tarım vergileri konusunda kavgalı.
Sosyal demokrat seçmenler SF’ye (Sosyalistlere) kaçıyor. Sosyal yardımlara fon ayırmak yerine ekstra vergi indirimlerine destek verilmesi, birçok kadın seçmeni uzaklaştırdı. Refahla ilgili sektörlerde daha fazla kadın çalışıyor, bu nedenle, kadınların refah tartışmalarında kendilerini daha çok temsil eden partilere yüzlerini dönmeleri olası.
Venstre (Liberaller) saflarındaki iç çekişmeler ise kırsal-Venstre ile şehirli-Venstre arasında. İlk grup tarım vergisine karşı, ikinci grup ise vergilerden yana ve iklimle ilgili daha iddialı bir duruş istiyor. Danmarksdemokraterne kırsal-Venstre üyelerini hedef alırken, Konservative şehirli-Venstre üyelerini hedef alıyor.
Danimarka Ekonomisi
Girişimciler için Temel Mali Beceriler: Şirketinizin mali kontrolünü elinize almak, maliyetlerinizi optimize etmek, mali açıdan daha sürdürülebilir iş kararları almak ve muhasebeci ücretlerinden tasarruf etmek istiyorsanız Aalborg Kalkınma Enstitüsü ve Iværksætterdanmark’ın muhasebe, vergilendirme, bütçeleme ve finansal planlama konularındaki atölye çalışmaları serisine katılabilirsiniz. 14 Ekim ile 4 Kasım arasında her Cumartesi saat 14:00’te başlayıp üç saat sürecek atölye sayesinde şirketiniz için stratejik kararlar alabileceksiniz.
Kurs ücretsizdir. Kursa buradan kayıt olabilirsiniz. Mavi renkli “Buradan Kayıt Olun” butonuna basın, ardından “Nej - Opret profil”i seçin.
Danimarka’da maaşlar 2023’ün üçüncü çeyreğinde yüzde 4,8 arttı: 2008 mali krizinden bu yana bu en büyük maaş artışı. Şu anda maaşlar fiyatlardan daha hızlı artıyor (enflasyon yüzde 2,4), dolayısıyla “gerçek maaş”larda (paramızın karşılığında gerçekte aldığımız ücret) artış yaşanıyor.
İşletme sahipleri için MobilePay’de yüzde 0,99 işlem ücreti: 1 Ekim’de MobilePay iş modelini değiştirdi. Daha önce bir işlemin maliyeti 0,3 DKK ile 0,75 DKK arasında değişiyordu (örneğin, bir pizzacıya gidip MobilePay ile ödeme yaptığınızda) ve işletme aylık 49 DKK abonelik ücreti ödüyordu. Şu andan itibaren işlem maliyeti, tüm işlemin yüzde 0,99’u olacak.
Bu yaz yaşanan aşırı iklim değişiklikleri gıda tedarikini etkiledi:
Akdeniz Bölgesi’ndeki kuraklık ve aşırı sıcaklıklar hasat verimini yüzde 50 oranında azalttığı için zeytinyağı fiyatları geçen yıla göre yüzde 38 oranında arttı.
Önümüzdeki dönemde portakal fiyatlarının ciddi oranda artması bekleniyor. Hastalıklar ve kötü hava koşulları (kasırgalar Amerikan ürünlerini, hastalıklar ise Brezilya’daki ürünleri yok ediyor).
Kakao fiyatları geçen yıla göre yüzde 40 arttı. Batı Afrika son 20 yılın en kötü kuraklığını yaşıyor (Dünya kakao üretiminin yüzde 75’i Batı Afrika’daki dört ülkede – Fildişi Sahili, Gana, Kamerun ve Nijerya.)
Danimarka’da Yaşam
İşletme sahiplerine yeni “gülen yüz” rozetleri ekimde verilecek: Restoran ve dükkânların denetim raporlarını findsmiley.dk adresinden okuyabilirsiniz. Yeni “gülen yüz” rozetinin yemek yiyebileceğiniz bir yerin güvenli olup olmadığını anlamanızı nasıl kolaylaştıracağını burada görebilirsiniz.
Punitha Kumar ile sağlık
Atipik pnömoni vakaları artıyor: Statens Serum Institut (SSI) yaygın pnömoni (zatürre) ile karıştırılmaması gereken, on yedi haftada haftalık 28 ila 73 atipik pnömoni vakası olduğunu açıkladı. Semptomlar arasında kuru öksürük, baş ağrısı, boğaz ağrısı, hafif ateş yer alıyor ve hastalık dört haftaya kadar sürebiliyor. Zatürre kadar ciddi olmasına rağmen SSI, doktorlara solunum yolu enfeksiyonu veya bronşit nedeniyle gelen hastaları izlemelerini tavsiye etti. Bunun nedeni, penisilinin atipik pnömoniye karşı işe yaramaması ve antibiyotiklerle tedavi gerekmesi.
Bu yıl 2 milyar DKK değerinde Covid-19 aşısı çöpe gidecek: 10 milyon doza eşdeğer aşının yakında son kullanma tarihi geçecek. SSI bu yıl zaten dört milyondan fazla dozu imha etmişti. Covid-19 virüsü mutasyona uğradığından ve aşıların en son varyanta karşı koruma sağlayacak şekilde ayarlanması gerektiğinden artık aşılara talep bulunmuyor ve başka ülkelere bağışlanamıyor. İsrafla ilgili açıklama isteyen çeşitli gruplara yanıt veren Sağlık Bakanı Sophie Løhde, Danimarka’nın yeni Covid-19 aşısı satın almadığını, bunun yerine insanların en güncel koruyucu aşıyı olabilmesi için AB anlaşması kapsamında aşı teslimatlarını ertelediğini ve güncellediğini söyledi. Covid-19 veya gribe karşı aşı olmak istiyorsanız bu haritayı kullanarak size en yakın klinik veya eczaneden randevu alabilirsiniz.
Etik Konseyi Danimarka’da aktif ötanazinin yasallaştırılamayacağına karar verdi. 17 üyeli konseyin 16 üyesi böyle bir eylemin “toplum normlarında, sağlık hizmetlerinde ve insanlara davranış şeklimizde kabul edilemez değişikliklere” yol açacağı konusunda karara vardı. Konsey başkanı Leif Vestergaard, “Aktif ötenaziyi uygulamaya koyarsak birbirimize ve savunmasız kişilere karşı sorumluluğumuzu gevşeteceğimizden ve palyatif bakımı sağlayamayacağımızdan endişe duyuyorum,” açıklamasında bulundu. Muhalif olan tek üye, yetkililerin böyle bir talepte bulunanlar için olasılıkları araştırması ve araştırması gerektiğini söyledi. Konsey aktif ötenaziyi yasallaştırma önerisini dördüncü kez reddediyor.
Avrupa Birliği
Slovakya’da parlamento seçimlerini Putin yanlıları kazandı: Eski Başbakan Robert Fico liderliğindeki sosyal demokrat, sol popülist ve milliyetçi Smer-SD, 42 sandalye kazanarak en büyük parti olurken, sosyal-liberal ve Avrupa yanlısı Progressive Slovakia ise 32 sandalye kazandı. Bir diğer eski başbakan olan Peter Pellegrini’nin 2020’de Smer-SD’den ayrılan sosyal-demokrat Hlas-SD’si 27 sandalyeyle üçüncü oldu ve Pellegrini’yi hükümet kurma müzakerelerinde belirleyici haline getirdi.
2023 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü: Katalin Karikó ve Drew Weissman, Covid-19’a karşı etkili mRNA aşılarının geliştirilmesini sağlayan nükleosid baz modifikasyonlarına ilişkin keşifleri ile Nobel Ödülü’nün sahibi oldu.
2024 Avrupa Parlamentosu Seçimleri
Başbakan, 2024 Avrupa Parlamentosu Seçimleri için Danimarka'da oylama tarihini açıkladı: 9 Haziran 2024.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Kendisinin Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Aarhus, 13 Ekim, 16:00–18:00: Sosyal çevrenizi genişletmek istiyorsanız “Finally Friday” etkinliğine katılabilir ve Aarhus’ta yaşayan diğerleriyle tanışabilirsiniz. Kayıt olmayı unutmayın. İlk 20 katılımcıya bira veya soda ikram edilecektir.
Kopenhag, 12 Ekim, 17:00 - 20:00: Food for Thought, farklı geçmişlere sahip insanların bir araya gelip hikâyelerini paylaşmaları için bir platform sunuyor. Akşam yemeği eşliğinde, kapsayıcı bir ortamda hikâyeler aracılığıyla insanların birbirinden öğrenmesini ve ilham almasını amaçlıyor.
Uluslararası Medyada Danimarka
Grönlandlı kadınlar zorla doğum kontrolü nedeniyle Danimarka’dan tazminat istiyor (Reuters)
Danimarka’yı kasıp kavuran casus skandalı (Podcast in English: The Guardian)
Andreea Bianca Pascalau Buza ile 2023 Hisse Oyunları
Değersiz hisse satın almak
Bu hafta manşetlerde SAS’i görmüşsünüzdür. Geçtiğimiz birkaç yılda SAS, neredeyse sürekli mali sıkıntı içinde olmasına rağmen bir şekilde kurtarılmaya devam etti. Güçlü yönlerinden biri ve birçok yatırımcının, SAS’in toparlanabileceğine inanmaya devam etmesinin nedeni, kısmen Danimarka devletine ait olması.
Hisseleri 2007’den bu yana sürekli düşüyor, bazen artışlar yaşıyor. Hatta SAS, 2007 yılında yaklaşık 73,55 DKK değeriyle en yüksek hisse fiyatına ulaşmıştı. Bugün ise değeri 0,019 DKK.
Salı günü şirket, 2024 yılında Kopenhag, Stockholm ve Oslo borsalarından çıkarılacağını ve yatırımcıların elinde değersiz hisselerin kalacağını duyurdu. Şaşırtıcı bir şekilde, salı günü değerin yüzde 95 düşmesinin ardından daha fazla yatırımcı SAS hisseleri satın almaya başladı.
Peki SAS hisseniz varsa bu sizin için ne anlama geliyor?
Zaten para kaybettiğinizi varsayarsak, SAS 2024’te listeden çıkmadan önce satış yaparsanız, kaybınız için vergi indirimi alacaksınız. SAS listeden çıkmadan satış yapmazsanız, hisseleriniz “iptal edilir”, tüm paranızı kaybedersiniz ve vergi indiriminden yararlanamazsınız. Vergi indiriminden yararlanmak için zararınızın “farkına varmanız” gerekir; bu, hisselerin satılması gerektiği ve borsadan çıktıktan sonra artık alınıp satılamayacağı anlamına gelir.
Aktiespil’de SAS
4 Ekim’den önce Aktiespil’de SAS hissesine sahiptiyseniz, hayli “para” kaybettiniz. Ancak 4’ünde hisse toplayanlar portföylerini ikiye katladılar ve bu yılki Aktiespil’i kazanabilirler.
Yatırım konularıyla ilgileniyorsanız moneylikealocal.dk’da yatırımlar, ev sahipliği, krediler ve daha fazlası hakkında yazıyorum :)