Danimarka’da Geçen Hafta (02.04 - 09.04) 13. Bölüm, 2023
Kürtaj hakkı; Organ bağışı; İsveç’te alışveriş
Başeditörden
Paskalya’yı kutlayan herkese mutlu Paskalyalar!
Fırsat: Girişimcilik, iletişim, ekip çalışması ve proje yönetimi konularında çevrimiçi kurslara katılabileceğiniz, AMIS (A More Inclusive Society) tarafından hazırlanan e-öğrenme platformuna katılmak ister misiniz? Ücretsiz kursları 15 Nisan’a kadar deneyebilir ve sertifika alabilirsiniz. Bu bağlantıya tıklayıp, “National Course - Denmark: Core course for final beneficiaries” seçeneğini işaretleyerek yeni bir hesap oluşturmanız yeterli.
Geçen hafta hesap oluşturduysanız hesabınıza giriş yaparak kursa kayıt olabilirsiniz.
Yazın bir aylığına odanızı veya evinizi bir Erasmus+ öğrencisine kiralayın: Eviniz veya odanız mayıstan ağustosa kadarki bir süre içinde bir ay boyunca boş kalacaksa bir Erasmus+ öğrencisine kiralamayı düşünebilirsiniz. Onlar Danimarka’da yaşamayı tecrübe etsin, siz de boşuna kira vermek zorunda kalmayın. İlginizi çektiyse bu anketi doldurun, sizi arayalım :)
Ekibimizi büyütüyoruz: Haber bülteninin İngilizce versiyonu için, Danimarka medyasını takip ederek, Danimarka’da yaşayan yabancıları ilgilendiren haberleri araştırıp derleyebilecek ekip arkadaşları arıyoruz. Gönüllü olarak haftada birkaç saatini bu işe ayırmak isteyenler narcis1george@gmail.com adresine e-posta gönderebilirler. Aranan özellikler şu şekildedir:
“Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar” başlığına ortak-küratörlük yapabilecek şekilde finans, piyasa trendleri, ekonomi vb. konularda bilgi sahibi olmak
“Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar” bölümünün “Sağlık”, “Eğitim”, “İklim”, “Kültür”, “Spor” ve “Bilim” alt kategorilerine haber eklemek
Medya tarayıcı kullanarak “Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkanlar” bölümünü düzenlemek.
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yasa teklifleri ve öne sürülen fikirler
15-17 yaşındaki bireylere ebeveyn izni olmadan kürtaj hakkı: Bazı partiler, ebeveyn izni gerekmeksizin kürtaj için asgari yaşı 15’e düşürmek istiyor.
Konservative partisi, cinsel rüşt yaşının 15 olduğunu, bu yaşın üstündekilerin ebeveyn izni olmadan doğum kontrol hapı alabildiğini, dolayısıyla kürtaja karar vermelerine de izin verilmesi gerektiğini savunuyor.
Enhedslisten, SF ve Moderaterne değişikliği destekliyor. DF ve Nye Borgerlige partileri ise bu fikre karşı.
Uzmanlar, kürtaj için asgari yaşın Sağlık Kanunu’nda yer alan, “15 yaşındaki gençler tıbbi müdahale için rıza verme hakkına sahiptir” ilkesine uygun olmasını öneriyor.
Hükümet, kürtaj konusunda değişiklik önermeden önce Etik Kurulu’nun sunacağı önerileri bekliyor.
Organ bağışı tartışması: Mevcut sistemde organ bağışçısı olmak için kişinin kayıt yaptırması gerekiyor. Fakat Danimarka’da nüfusun büyük bir kısmı (yüzde 64) bu modeli, -kişi sistemden çıkmayı seçmedikçe- herkesin otomatik olarak organ bağışçısı sayılacağı şekilde değiştirme taraftarı. Danimarka’da 15 yaş üstü nüfusun yüzde 27’si organ bağışçısı olarak kayıtlı.
Geçen yaz, modeli değiştirmeye yönelik bir vatandaş teklifi, parlamentoda reddedildi. Ancak 460 kişinin acilen yeni organ beklediğini göz önünde bulunduran Sağlık Bakanı, organ bağışı modeliyle ilgili müzakereleri yeniden başlatma kararı aldı.
Radikale Venstre yeni modeli destekliyor. Enhedslisten, 15 yaşın üzerindeki herkese organ bağışçısı olarak kaydolmak isteyip istemediklerinin sorulduğu bir model öneriyor. Muhafazakârlar ve Etik Kurulu, kaydolmak gereken mevcut modeli destekliyor. DF, otomatik model yerine insanlara kaydolmak isteyip istemediklerinin daha sık sorulmasını tercih ediyor.
Socialdemokratiet henüz hangi modeli destekleyeceğine karar vermedi, ancak örneğin ehliyet almak isteyenlerin kaydolabileceği bir modeli tartışıyor. Moderaterne de henüz karar vermedi. Venstre, otomatik modeli destekliyor fakat son kararı akrabaların söylemesi koşulunu öne sürüyor.
Önce beyin ölümünün gerçekleşmesi veya kalbin durması (dolaşım ölümü) halinde organlar bağışlanabiliyor.
Siyasi arena
SF (Sosyalistler) neler yapıyor: Socialdemokratiet (Sosyal Demokratlar) hükümeti Venstre (Liberaller) ve Moderaterne ile birlikte kurmaya karar verdiğinden bu yana “kızıl muhalefet”in yeni lideri haline gelen SF için işler iyi gidiyor. Sosyal demokratlardan memnun olmayan seçmenlerin çoğu SF’ye kaydı.
Partinin üç ana figürü Pia Olsen Dyhr (başkan), Jacob Mark (yükselen yıldız) ve Karsten Honge (eski tüfek).
SF, başta kamu çalışanları ve sendika üyeleri olmak üzere eski sosyal demokrat seçmenleri yanına çekmeye, sendikalarla yakınlaşmaya çalışıyor.
2026’da (veya belki daha erken) düzenlenecek bir sonraki seçimlerde hükümete girmek istiyor.
Partinin sosyal demokrat seçmenleri yanına çekmek ve sosyal demokrat partinin liderleriyle iyi bir ilişki sürdürmek arasında denge kurması gerekiyor.
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
20 farklı Danimarka bankasındaki 1.900 banka hesabı kapatılacak ve sahipleri 8 Mayıs’a kadar talepte bulunmazlarsa devlet tarafından toplam 18 milyon DKK’ya el konulacak. Kara para aklama yasasına göre bir banka, hesap sahibini; isim, adres ve CPR numarası bilgileri ışığında tespit edemediği durumlarda hesabı bloke etmekle yükümlü. Hesap bir yıl bloke halde kaldıktan sonra sahibi ortaya çıkmadığı takdirde devlet paraya el koyar.
Danimarka’nın en zengin adamı Anders Holch Povlsen (Bestseller’ın sahibi) 7,3 milyar dolarlık servetiyle dünya zenginleri listesinde 312. sırada yer alıyor. İkinci sırada ise 6,7 milyar dolarlık servetiyle (zenginler listesinde 365. sırada) Kirk ailesi (Lego’nun sahipleri) bulunuyor. Danimarka’dan toplam 8 kişi Forbes Milyarderler listesine girdi.
Dünyanın en zengin adamı, 211 milyar dolarlık servetiyle Louis Vuitton ve Sephora gibi 75 markayı çatısı altında bulunduran kozmetik ve moda imparatorluğu LVMH’nin sahibi Fransız Bernard Arnault oldu.
Dünyanın en zengin kadını unvanı ise 80,5 milyar dolarlık servetiyle Fransız Françoise Bettencourt Meyers’e ait (L’Oreal’in sahibi).
Mart ayında 30.977 iş ilanı: Birbiri ardına krizlerle karşı karşıya kalınmasına rağmen Danimarka’da işgücü talebi azalmadı. Hatta pandemi öncesiyle kıyaslandığında şu an talep daha yüksek (Mart 2019’da 20.000 iş ilanı vardı).
Tüketiciler ucuz İsveç kronundan yararlanıyor: İsveç kronunun değer kaybetmesiyle Danimarka’dan on binlerce kişi İsveç’te alışveriş yapmaya başladı.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Yaşam süresi artıyor: Danimarka’da ortalama yaşam süresi 2002’de 77,1 yıl iken 2021’de 81,5 yıla yükseldi. Avrupa Birliği’nde ortalama yaşam beklentisi 80,1 yıl. Avrupa Birliği içinde sadece Estonya, İrlanda, Lüksemburg ve Lihtenştayn’da ortalama yaşam süresi Danimarka’dakinden daha yüksek.
Avrupa Birliği’nde Öne Çıkanlar
Finlandiya 31. üye devlet olarak NATO’ya katılıyor: 30 NATO üye ülkesinin, Finlandiya’nın başvurusunu onaylamasıyla Finlandiya askerî ittifaka dahil oldu.
Finlandiya, Rusya ile 1.340 km’lik doğu sınırını paylaşıyor ve Ukrayna savaşının başlamasından sonra Helsinki, bir üyeye yapılan saldırının tüm üyelere yapılmış sayılacağını söyleyen NATO’nun 5. Madde’sinin koruması altına girmeyi tercih etti.
Finlandiya’nın ittifaka dahil olmasıyla birlikte NATO kuvvetlerine; 30.000’i aktif olmak üzere, savaş durumunda göreve hazır olan 280.000 kişilik iyi donanımlı ve eğitimli bir silahlı kuvvet katılmış oldu.
Finlandiya’nın meşhur sosyal demokrat başbakanı Sanna Marin genel seçimleri kaybetti. Liberal-muhafazakâr parti KOK, oyların yüzde 20,8’ini alarak seçimleri kazandı. Sağcı parti Finns yüzde 20,1 ile ikinci, sosyal demokratlar ise yüzde 19,9 ile üçüncü sırada yer aldı.
KOK başkanı Petteri Orpo’yu iki zorlu seçenek bekliyor: Ya iklim, göçmenlik ve AB üyeliği konusunda farklı görüşte oldukları Finns ile ya da ekonomik gidişatı değiştirmek istediği için sosyal demokratlarla koalisyon yapmak. Finlandiya’da yeni hükümetin kurulması biraz zaman alacak.
Bulgaristan son iki yıl içinde beşinci genel seçimini yaptı: Eski tüfek (Boyko Borisov; Avrupa yanlısı muhafazakâr), yolsuzlukla mücadele hareketi (Kiril Petkov; Avrupa yanlısı liberal) ve Rusya yanlıları (Uyanış; Bulgar Yükselişi; Tarafsız Bulgaristan) arasında bir mücadele yaşanıyor. Sonuçlar kesin olmasa da koalisyon hükümetinin kurulması yine çok zor olacak gibi görünüyor. Oy dağılımı şöyle görünüyor:
Yüzde 25,29 (Boyko Borisov GERB-SDS); yüzde 23,55 (Kiril Petkov PP-DB); yüzde 13,6 (Rusya yanlısı Uyanış); yüzde 13,1 (Türk azınlık partisi); yüzde 8,6 (Sosyal Demokratlar); yüzde 4 (Slavi Trifonov’un popülist partisi); yüzde 2,95 (Rusya yanlısı Bulgar Yükselişi); yüzde 2,1 (Sosyalistler); yüzde 0,4 (Rusya yanlısı Tarafsız Bulgaristan).
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkanlar
Danimarka nasıl göç karşıtı solun yükselen yıldızı oldu (Washington Post).
Danimarka Ukrayna için seferber oluyor, Rus gazına bağımlılığını bitiriyor.