Danimarka’da Geçen Hafta (07.05 - 14.05) 18. Bölüm, 2023
Sınır dronları; Tütün yasağı; Ücretsiz opera konserleri
Danimarka Siyaseti
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
Müzik endüstrisiyle yapılan yeni anlaşma kadın müzisyenlere daha fazla sahne süresi ayrılmasını zorunlu kılıyor: Parlamento, Danimarka’daki müzik endüstrisini güçlendirme planına önümüzdeki dört yıl içinde 224 milyon DKK yatırım yapmaya karar verdi. “Daha fazla kadının müzik alanında kariyer yapmaya” teşvik edilebilmesi hedefleniyor. Danimarka müzik endüstrisinde cinsiyet dağılımı dengesiz: KODA tarafından ödenen telif ücretlerinin yüzde 90’ı erkeklere gidiyor.
Şirketlerin ücretsiz stajyerlere verebileceği ücret, 1 Temmuz 2023’ten itibaren ayda 3.375 DKK’ya yükseltilecek: 2017’den beri Danimarka’daki şirketler, ücretsiz stajyerlere aylık 3.000 DKK’ya kadar “erkendtlighed” (bahşiş) verebiliyor. Stajyerlere bu aylık ücretin verilmesi zorunlu değil.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Danimarka Parlamentosu’nun bir üyesi Grönland dilinde konuşma yaptı: Aki-Matilda Høegh-Dam (Grönland’a ayrılan koltuğa seçilen üye) parlamentoya, sadece Danimarka için değil, tüm krallık için yasa çıkardıklarını ve krallıkta diğer dillerin konuşulduğu yerler de olduğunu hatırlatmayı amaçlayarak parlamentoda Danca konuşmayı reddetti.
Danimarka-Almanya sınırında dronlar: 12 Mayıs’tan itibaren Almanya ile Danimarka arasındaki sınır denetimi gevşetiliyor. Sınır kapısındaki denetimlerin kolaylaştırılmasını takiben genel sınır güvenliğini sağlamak amacıyla ısı sensörlü ve kameralı dronlar, plaka tarayıcılar ve diğer algılama teknolojileri kullanılacak.
“Muhammed karikatürleri krizi” konulu dersin ilkokulda (folkeskolen) zorunlu kılınması önerisi bir kez daha reddedildi: SF (sosyalistler), DD (popülist milliyetçiler), Liberal Alliance (liberteryenler), Konservative (muhafazakârlar), NB (liberteryen milliyetçiler) ve DF (sosyalist milliyetçiler) tarafından getirilen teklifi iktidar partileri (çoğunluğa sahipler) öğretmenler için tehlike oluşturacağını öne sürerek reddetti.
“Muhammed karikatürleri krizi”, 2005 yılında Danimarkalı yayın organı Jylland Posten tarafından yayınlanan, Hz. Muhammed’i konu alan 12 karikatürle ilgili. Dünya çapında ses getiren karikatürlere karşılık İslamcı aşırılık yanlıları pek çok şiddet eylemi gerçekleştirmişti.
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Şiddetten hüküm giymiş kişilere bilek cihazı: Norveç’te şiddetten hüküm giymiş kişilerin, eski kurbanlarına çok yakın olmaları halinde polisi alarma geçiren bir bilek cihazı takmaları zorunlu. SF (sosyalistler) aynı yasayı Danimarka için de önerdi. Tüm muhalefet partileri öneriyi destekliyor. Hükümet fikre sıcak baksa da Danimarka’ya uyarlanabilecek bir çözümün önümüzdeki yıldan önce netleşebileceğini düşünmüyor.
Süpermarketlerde tütün ürünleri satışı yasağı: Enhedslisten (aşırı sol) ve SF (sosyalistler) süpermarketlerde tütün satışına yasak getirilmesini istiyor. Socialdemokratiet (sosyal demokratlar) bütüncül bir yasak yerine, tütün satabilecek mağazaların sayısını ve zaman aralıklarını sınırlayan daha kademeli bir müdahale yapılmasını destekliyor. Radikale Venstre (sosyal liberaller) ve Moderaterne (sosyal liberaller) fiyatların daha da artırılmasını tercih ederken, Alternativet (yeşiller) mağazalarda daha az görünür olmalarını öneriyor. Üç sağcı parti, Liberal Alliance (liberteryen) ve Konservative (muhafazakarlar), mevcut mevzuatta herhangi bir değişiklik yapılmasını istemiyor.
Siyasi arena
Jakob Ellemann-Jensen 1 Ağustos’ta geri dönüyor: Venstre’nın (liberaller) başkanı ve hükümetteki en güçlü ikinci kişi, meclisin tekrar açılacağı tarih olan 1 Ağustos’ta hastalık izninden dönecek. Başbakan Mette Frederiksen bu gelişmeden memnun. Jakob Ellemann-Jensen, şubat ayından beri hastalık iznindeydi.
Neo-nazi gence beş buçuk yıl hapis: Vestsjælland’dan (Batı Zelanda) 16 yaşındaki Danimarkalı bir çocuk, aşırı sağcı bir grup olan Feuerkrieg Division’a katılmaktan beş buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Terörist grup, ırk savaşını ve iç savaşı savunan, ağırlıkla çevrimiçi medyada kendine yer bulan nispeten yeni bir neo-Nazi grubu.
Hava trafik hizmeti ile hava trafik kontrolörleri sendikası arasındaki anlaşmazlık Kopenhag Havalimanı’nda büyük gecikmelere ve iptallere neden oluyor. Anlaşmazlığın sebebi yeterli sayıda hava trafik kontrolörünün işe alınmaması.
Havaalanında beklemek zorunda kalınması veya uçuşun iptal olması durumunda şu haklara sahipsiniz:
Havayolu şirketi, inilecek şehre planlanandan beş saatten daha geç varılacağını bildirirse, parayı geri isteme hakkı doğar. Gidiş-dönüş bilet aldıysanız, (dönüş bileti başka bir havayolu şirketinden olsa bile) tam iade alma hakkınız var.
İnternet üzerinden alınan biletlerde, bileti havayolu şirketinin veya seyahat acentesinin internet sitesi dışında başka bir siteden satın aldıysanız, bu sitelerin sadece biletin satışına aracılık ettiğini ve yolculuktan sorumlu olmadıklarını unutmayın.
Sendika ile ilgili anlaşmazlıktan etkilenenlerin, maddi tazminat alma hakkı yok çünkü hava trafik kontrolörleri ile yaşanan sıkıntı havayolları şirketlerinin suçu değil. Ancak, geceyi havalimanında geçirmek zorunda kalmanız durumunda yiyecek ve konaklama hakkınız var.
Danimarka Ekonomisi
Enflasyon Nisan’da yüzde 5,3’tü: Enflasyon oranı altı aydır düşüş gösteriyor. Mart ayına göre yaşanan düşüş yüzde 1,4. Fakat süpermarketlerdeki fiyatların kriz öncesi seviyelere dönmesine daha çok var.
Ekonomi Bakanlığı enflasyon oranlarının yüzde 3,9’a düşmesini bekliyor, yani 2023’te daha düşük faiz oranları görülmeyecek.
Altı Danimarka bankası müşterilerden olması gerekenden daha fazla borç tahsil etti: Geçen yıl Danske Bank’ın 245.000 müşterisi bu durumdan etkilenmişti. Bu yıl ise diğer bankaların da benzer hatalar yaptığı ortaya çıktı.
Nordea şimdiden etkilenen 145.000 müşterisine geri ödeme yapmaya başladı (şu ana kadar toplam 3.000 müşteriye toplam 21,9 milyon DKK ödendi).
Jyske Bank da etkilenen 30.000 müşteriye geri ödeme yapmaya başladı (şimdiye kadar 1.000 müşteriye 2,7 milyon DKK)
Nykredit 500 hata buldu (hepsine geri ödeme yapıldı ve toplam rakam 1,9 milyon DKK); Lån & Spar’ın 238 vakası, Arbejdernes Landsbank’ın 54 vakası bulunuyor.
Yeni emlak vergisi değerlendirmesi: Vergi Bakanlığı 400.000 yeni emlak vergisi değerlendirmesi gönderdi. Yeni değerlendirmelerde çok sayıda hata bulunuyor, dolayısıyla yeni değerlendirmenin düzgün bir şekilde kontrol edilmesi gerekli. Adresinizin durumunu kontrol etmek için DR’nin bu kılavuzunu kullanabilirsiniz.
Yeni emlak vergisi değerlendirmesini aldığınız andan itibaren şikayet etmek için dört haftanız var.
Danimarka’da Yaşam
15 Mayıs’taki kamyon şoförleri protestosu iptal edildi: Polis, Polis Yasası’nın “yasal bir gösteri trafiği önemli ölçüde aksatmamalıdır” ibaresini içeren 7. Maddesini öne sürdü. Dolayısıyla organizatörler protestoyu iptal etmeye karar verdiler. Bununla birlikte, bazı kamyon şoförleri hâlâ gösteri yapmayı planlıyor, bu nedenle ülke çapındaki bazı yollarda tıkanıklıklar olabilir.
Belediyeler ve sosyal yardımlar: Belediyelerin kendilerine ödenen sosyal yardımı (kontanthjælp) kesmesi üzerine karara itiraz eden kişilerin yaptığı itirazların yüzde 85’inde belediyenin hatalı olduğu ve kararın yasal bir dayanağı olmadığı ortaya çıktı. Böyle bir durumla karşılaşıldığı takdirde Temyiz Kurulu’na (Ankestyrelsen) başvurmak mümkün. Bu kurulun, belediyenin aldığı kararı değiştirme ve önceki aylardaki ödemelerin yapılmasını sağlama yetkileri bulunuyor.
Gündüz bakım kurumlarının ve kreşlerin yüzde 13’ü “iyi” not aldı: VIVE (Ulusal Refah Enstitüsü) ve EVA (Değerlendirme Enstitüsü) tarafından 200’e yakın gündüz bakım kurumu ve kreşte yapılan bir araştırma, kurumların yüzde 13’ünün iyi, yüzde 38’inin ise “yetersiz” olduğunu gösteriyor. Tespit edilen sorunlar şunlar:
Çocukların diğer çocuklarla bağ kurmasına yardımcı olmak; sosyal topluluklara katılmak; çocukları motive edecek yeterince farklı oyun ve aktivite olmaması; dışarıda oynayan çocuklara yardım etmek
Oyuna yeterince öncelik verilmemesi; çevre şartlarının yüzde 70’inin “kötü” olması.
11.000 eğitimci farklı bir alanda iş bulmayı tercih etti. Ebeveyn derneği (FOLA), hükümetin eğitimcileri geri dönmeye motive edecek bir çözüm bulmasını talep ediyor.
İşsizlik sigortası şirketi FTF-A (a-kasse), üyelerini iş başvurusu yapmaları için “Jobmakker” adlı bir robot kullanmaya teşvik ediyor. Robot, iş ilanına ve özgeçmişe dayalı olarak 20 saniye içinde iş başvurusu oluşturabiliyor.
Punitha Kumar ile sağlık haberleri
Akciğer kanseri taraması için pilot proje Sağlık Bakanlığı tarafından onay aldı. DR’in haberine göre, Sophie Løhde, projenin akciğer kanseri hastaları için daha iyi prognoz ve hayatta kalma oranları sağlaması durumunda, ülkede erken tarama başlatma olanaklarının araştırılmasının önemini vurguladı.
Danimarka’da akciğer kanseri, kanserin neden olduğu ölümlerin baş sorumlusu ve ülkede her yıl hastalıktan yaklaşık 3.750 kişi hayatını kaybediyor.
DTU Gıda Enstitüsü’nün yaptığı yeni bir araştırma, 2020’deki COVID-19 kapanmalarıyla birlikte Danimarkalıların hayatlarına giren bazı kötü alışkanlıkların pandemi sonrasında ortadan kaybolmadığını gösterdi. Araştırmacılar, pandemi sırasında 839 yetişkin arasında yapılan 6 aylık araştırmada beslenme, fiziksel aktivite ve ekran başında kalma süresini ölçtüler.
İnsanların yüzde 30’u kilo alırken, yüzde 15’i kilo verdi.
Ekran başında kalma süresi pandemiden önce 1,7 saatken günlük 3 saate yükseldi.
Çiçek Eriş ile kültür, din ve kraliyet haberleri
Son 18 yıldır, Danimarka’da yazın ücretsiz açık hava opera konserleri veriliyor. Ülkenin çeşitli noktalarında düzenlenen Kraliyet Yaz Operası, binlerce kişinin sevdiği bir gelenek haline geldi. Bu yıl Kraliyet Operası şarkıcıları, Mayıs ve Ağustos aylarında Danimarka’da 12 farklı şehri ziyaret edecek.
Mayıs ayı programı ve oyuncu kadrosu yayınlandı. Programda Mozart, Çaykovski ve Puccini’den besteler yer alıyor. Ayrıntıları buradan inceleyebilirsiniz.
Jessica Malvido ile Danimarka medyasında öne çıkan yabancılar
Letonyalı buz hokeyi şampiyonu, Odense Bulldogs’a katıldı: 21 yaşındaki Harijs Brants, şimdiden hem Letonya hem de Finlandiya buz hokeyi liglerinde iz bıraktı. Genç oyuncu, yakın zamanda Danimarka’yı mağlup eden Letonya milli takımında forma giyiyordu.
Danimarka sanayisi büyük ölçüde yabancı işgücüne dayanıyor: Dansk Metal’e göre, 2022’de Danimarka üretim sektöründe işe alınan 6.800 kişiden 5.300’ü yabancı kökenli. Give’den bir rüzgâr türbini üreticisi (Welcon), yabancı işgücü olmadan fabrikayı büyütemeyeceklerini ve 1 milyar DKK’lık yatırım elde edemeyeceklerini belirtti. Firmada yeni işe alınanların yüzde 80’i yabancı.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Kendisinin Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Aarhus, 15 Mayıs, 19.00-22.00: Aarhus kültürünün ve sosyal yaşamının bir parçası haline gelen Swap Language dil alışverişi etkinliğine katılabilirsiniz.
Esbjerg, 15 Mayıs, 09.00–11.00: Danimarka iş piyasasına uygun daha iyi bir özgeçmiş nasıl yazacağınızı öğrenmek ister misiniz? Soru-Cevap oturumu sırasında CV stilleri hakkında bilgi edinecek ve size özel geri bildirimler alabilirsiniz. Kayıt yaptırmayı unutmayın.
Esbjerg, 17 Mayıs, 19.00: Ücretsiz bir açık hava sineması etkinliğiyle diğer yeni gelenlerle tanışabilir ve İngilizce bir filmi Danca altyazılı izleyebilirsiniz. Başkalarıyla bağlantı kurma fırsatını kaçırmayın!