Danimarka'da Geçen Hafta (08.01 - 15.01) 1. Bölüm, 2023
Büyük Dua Günü; Türkçe edisyon; Düşük enflasyon
Editörden
Yeni yılınız kutlu olsun! Ailenin bir parçası olduğunuz için teşekkür ederiz. Size daha da iyi bir haber bülteni sunacağımıza ve gelecek her yeni edisyonda sizi şaşırtacağımıza şimdiden söz veriyoruz. Hem topluluğumuzun yazdığı yazıları hem de topluluğumuz hakkında çıkan haberleri sunabilmek için bir kamu fonuna başvurduğumuz için 2023 senesi bültenimiz için yepyeni bir dönüm noktası olacak.
Yeni dil edisyonu: Kış tatilinde ailemiz daha da büyüdü. Beşinci dil olarak aramıza Türkçe edisyonu katıldı. Diğer dillerin aksine, Türkçenin aramıza katılmasını önceden planlamamıştık fakat bize ulaşan bir Türkiyeli expat’lar derneği, haber bültenimizi Türkçeye çevirmek istediğini iletti. Bunun üstüne Türkçe de hızla ailemize dahil oldu. Türkçe edisyonu, 2021’de Kopenhag’a taşınan İstanbullu çevirmen ve editör Çiçek Eriş yönetecek.
Odakta: Aalborg’da bulunan bir kafe ve pastane olan Adams Konditoriet. Rumen bir ailenin işlettiği kafe, tatlılarının tadına bakanlara evlerini anımsatan lezzetler sunan Aalborg’daki tek mekân. Dünyanın dört bir köşesinden geleneksel tarifler kullanılan pastanede sipariş üzerine kek ve hamur işi ürünler yapılıyor. Tüm Danimarka’dan sipariş vermek mümkün fakat daha uzak mesafelere sadece daha büyük siparişler gönderebiliyorlar.
★ Bu ücretli bir reklam değil. Bu dönemlerde pastanelerin de zor durumda olduğunu fark etmişsinizdir. Biz de uluslararası tariflerle yapılan tatlıların satıldığı bir mekânın açık kalmasını istiyoruz sadece.
Staj fırsatı: Ortaklık yaptığımız Aalborg Gelişim Enstitüsü [Aalborg Institute for Development] Aalborg ve Kopenhag’daki ofislerine stajyer arıyor. Bazı pozisyonlar tamamen veya kısmen uzaktan çalışmaya uygun. Hibe başvuruları, proje yazma ve uygulama, pazarlama, sosyal medya yönetimi, satış, etkinlik yönetimi, işe alım süreçleri ve İK gibi konularda deneyim kazanmak istiyorsanız 27 Ocak’a kadar buradan başvuru yapabilirsiniz.
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yakın tarihli bir ankete göre, mevcut koalisyon hükümetinin (Socialdemokratiet, Venstre ve Moderaterne) onay oranı özellikle Venstre’ya verilen desteğin %2,4 oranında azalmasına bağlı olarak %50,1’den %47,2’ye düştü. Hükümet dışında kalan SF (Sosyalistler) Danimarka’daki en büyük ikinci parti (%11) ve Liberal Alliance en büyük “mavi parti” (%10,3) oldu.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Bu alanda, Danimarka’daki yaşamımızı en fazla etkileyen üç ana kurumun faaliyetlerini detaylandıracağız: Göç ve Entegrasyon Bakanlığı ile Danimarka Parlamentosu’nun iki komitesi (Entegrasyon ve Göç Komitesi; Vatandaşlık Komitesi). Ayrıca Danimarka Göç Dairesi, Hjemrejsestyrelsen, Ulusal Entegrasyon Konseyi ve SIRI’nin (Uluslararası İşe Alım ve Uyum Ajansı) faaliyetlerini de takip edeceğiz.
Entegrasyon ve Göç Komitesi (UUI) entegrasyon, iltica ve mülteciler, göçmenlik, radikalleşme ve aşırılık konuları hakkında yasa tasarıları üzerinde çalışır. Aynı zamanda Göç ve Entegrasyon Bakanlığı’nın faaliyetlerini kontrol eder. Komite başkanı sosyal demokrat milletvekili Birgitte Vind’dir. 29 üyeden 9'u göçmen dostu partilerden, 4'ü ise aşırı sağ partilerden gelmektedir.
Vatandaşlık Komitesi (IFU), Göç ve Entegrasyon Bakanlığı tarafından her yıl önerilen iki vatandaşlık yasasını yürütür (tüm koşulları sağlasanız bile Danimarka Parlamentosu’nun vatandaşlık başvurunuzu onaylaması gerekir). Komitenin ayrıca muafiyet yetkisi de bulunmaktadır (belirli koşulları yerine getirmemeniz durumunda). Aşırı sağcı (Nye Borgerlige) milletvekili Mikkel Bjørn komite başkanıdır. 17 üyeden 4'ü göçmen dostu partilerden, 3'ü aşırı sağ partilerden gelmektedir.
★ Komitenin yeni başkanı “vatandaşlık başvurusu değerlendirilirken başvurunun menşe ülkesinin dikkate alınacağına” yani Müslüman ülkelerden gelen adaylara ayrımcılık yapılacağına dair tehlikeli bir açıklama yaptı. Ancak komitenin diğer üyeleri, başkanın gerçek bir etkisi olmayacağını açıkça belirttiler.
Göç ve Entegrasyon Bakanı’nın, Danimarka’nın ihtiyaç duyduğu eğitimi almış olmasına rağmen oturma izinlerini kaybeden mültecilere ilişkin açıklaması: “Hükümet, Danimarka'yı kucaklamak istediğini gösteren bazı mültecilerin oturma izinlerinin uzatılmasını sağlayacaktır.”
Yasa teklifleri ve öne sürülen fikirler
“Büyük Dua Günü” tartışması: “Büyük Dua Günü”nün ulusal bayram olarak kalmasını isteyen Danimarka Kilisesi piskoposları, Kilise Bakanı Louise Schack Elholm'u ikna etmeye çalışsalar da başarılı olamadılar. Louise Schack Elholm, kilise ile ilgili kuralları hükümetin koyduğuna dair bir açıklamada bulundu.
★ Hükümet yeni savunma anlaşmasına diğer siyasi partilerin katılımını şart koştu. “Büyük Dua Günü”nün ulusal bayram olmaktan çıkarılabilmesi için partilerin destek vermeleri gerekiyor.
★ Nye Borgerlige, Dansk Folkeparti ve Enhedslisten tarafından “Büyük Dua Günü” ile ilgili bir referandum yapılması önerisi Parlamento'da destek toplayamadı.
★ Bazı sendikalar yeni toplu anlaşmaya karşı oy kullanmayı planlıyor.
★ Maliye Bakanlığı “Büyük Dua Günü”nün ulusal bayram olmaktan çıkarılması sonucunda hazineye yılda 3,2 milyar DKK daha fazla para gireceğini açıkladı.
★ 2024’teki "Büyük Dua Günü"nün (26 Nisan Cuma) ulusal bayram olmaktan çıkarılmasını öngören kanun teklifi meclise sunuldu. Bu tarihte çalışırsanız maaşınızın %0,45’ini almış olacaksınız. Yasa, Danimarka Parlamentosu’nda görüşülecek.
Siyasi arena
Ünlü Fransız yazar Édouard Louis, Deadline’da, "Alt sınıf için siyaset, birini ilk kez öptüğünüz zamanki kadar samimidir, öte yandan ayrıcalıklı seçkinlerin siyasetten uzak durabilme şansı var," açıklamasında bulundu. Röportajı İngilizce olarak buradan izleyebilirsiniz.
Eşitlik bakanı Marie Bjerre, “Bazen eşitlik yaratmak için regülasyonlara ihtiyaç vardır,” açıklamasında bulundu. Bu açıklama ilginç çünkü Marie Bjerre “serbest seçim”in baş tacı edildiği Venstre (Liberaller) üyesi.
Nye Borgerlige (aşırı sağ) başkanı Pernille Vermund, Ekim 2023'teki parti kongresinde istifa edecek ve milletvekilliği süresinin sonunda siyaset hayatını geride bırakacak. Parti kurulduğundan beri başkanlığını Vermund yürütüyordu. Yerine geçmesi en olası isim Lars Boje Mathiesen.
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
Aralık ayında %8,7 enflasyon: Enflasyon üst üste iki ay boyunca düşüş göstermesine rağmen hâlâ çok yüksek bir seviyede seyrettiği için faiz oranlarının da artmaya devam edeceği öngörülüyor. Kredi borcu olanlar için iyi bir dönem değil. Danimarka’daki enflasyonla ilgili ilginç bir analiz okumak istiyorsanız Capital.com adresindeki bu makaleye göz gezdirebilirsiniz (İngilizce).
İhracatta düşüş: Danimarka ihracatında üç ay boyunca sürekli bir düşüş yaşandı. Düşüş eğilimi en son Kasım 2022’de gözlemlendi. Danimarka ekonomisinde ihracat çok önemli bir rol oynuyor ve sektör 900.000 kişiye istihdam sağlıyor. 2023 yılında ihracatta önemli bir düşüş, ülke ekonomisini olumsuz etkileyebilir.
2.834 şirket 2022 senesinde iflas etti ve bunun sonucunda 13.700 kişi işini kaybetti. En çok etkilenen sektör inşaat sektörü oldu. Bu rakam, 2010’dan bu yana görülen en yüksek rakam. Sebebi ise 2022’de birçok şirketin korona kredilerini geri ödemek zorunda kalması. Korona kredileri, ekonomisi kötü olan birçok şirketi kurtarmış görünüyor.
★ Şirketiniz iflasın eşiğinde mi? İflas etmekten nasıl kaçınacağınız ve şirketinizi nasıl güçlendireceğiniz konusunda tavsiyeler sunan, AB tarafından finanse edilen ücretsiz Early Warning hizmetini deneyebilirsiniz.
Danimarka’da yaşayan 300.000 kişiye 2000 DKK’lık vergiden muaf bir çek gönderildi. Mart 2022'de erken emekli maaşı (førtidspension), kıdemli emekli maaşı, erken emeklilik (efterløn) veya esnek yardımlar (fleksydelse) alan kişiler bu çeki alanlar arasında.
Piyasa
★ İkinci el araba satın almak artık daha ucuz. 2023’te sıfır araçların da fiyatlarının düşmesi bekleniyor.
★ Bir ev veya daire satın almak artık daha ucuz. Ortalama bir ev 300.000 DKK'ya kadar değer kaybetti. Ancak 98 ilçeden 13’ünde fiyatlar artış gösterdi. Bağlantılı makalede haritayı görebilirsiniz.
★ Danimarka’da genel doğalgaz tüketimi 2022’de %37 azaldı.
★ Jyske Bank ve Danske Bank müşterileri, 1 Şubat’tan itibaren birikimlerinden para almaya başlayacak.
Danimarka’da Günlük Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Irkçılıktan 6 ay hapis cezası: Nye Borgerlige'nin (aşırı sağ) eski yerel adayı, Gentofte'de yaşayan 55 yaşındaki bir erkek, üç yıldan uzun bir süre boyunca Müslümanlara ve Yahudilere nefret içerikli e-postalar gönderdikten sonra, Ceza Kanunu'nun 266b maddesi uyarınca altı ay hapis cezasına çarptırıldı.
Sağlık
İntihar düşüncelerine karşı tıbbi tedavi: Medicinrådet (Tıp Konseyi) Psikiyatri acil servisine yatırılan, intihara meyilli kişiler için yeni bir tedaviyi onaylayıp onaylamayacağına karar verecek. Bu yeni tedavi, esketamin içeren bir burun spreyi olan Spravato’nun kullanımını kapsıyor. Yapılan birkaç testte hastaların bu ilacı aldıktan sonra kendilerini daha iyi hissettikleri gözlemlendi.
★ İntihara meyilli hissediyorsanız lütfen 70 201 201 numaralı yardım hattını arayın.
İklim
Ozon tabakası: Birleşmiş Milletler, ozon tabakasının 2040 yılına kadar önemli ölçüde onarılmış olacağını ve 2066'da tamamen kapanmış olmasını beklediklerini bildirdi. Bu, tüm dünyada ozon tabakasını incelten CFC'lerin (kloroflorokarbon) kullanımının aşamalı olarak kaldırılmasını sağlayan 1989 tarihli Montreal Protokolü'nün başarısı. Ozon tabakası, güneşten gelen zararlı UV ışınlarına karşı bir kalkan görevi görüyor.
Kültür, Din ve Kraliyet
The Spool’un Copenhagen Cowboy (Netflix’te bir Danimarka TV dizisi) yorumunu bağlantılı link’ten okuyabilirsiniz. (İngilizce)
Hans Christian Andersen Ödülü (çocuk kitabı yazar ve illüstratörlerine verilen en önemli uluslararası ödül) artık Danimarka Kraliçesi'nden destek almayacak. 2024’te verilecek ödül için jüri komitesine Rus illüstratör Anastasia Arkhipova başkanlık ediyor.
★ Uluslararası baskının ardından Rus illüstratör jüri komitesi başkanlığından çekilme kararı aldı.
Başkent bölgesinin yerel TV kanalı TV2 Lorry, TV2 Kosmopol ismini aldı.
Avrupa Birliği’nde Öne Çıkanlar
Almanya: Enerji devi RWE, kömür madenciliği yapmak amacıyla Lützerath köyünü satın aldı. Köyü buldozerlerle yıkmayı amaçlayan RWE’nin faaliyetlerini durdurmak için yaklaşık iki yıldır köyü işgal eden iklim aktivistleri polis tarafından zorla uzaklaştırılıyor. Kömür madenini durdurmak için iklim aktivistlerine Greta Thunberg katılacak.
Litvanya, vatandaşlarını acil bir duruma hazırlamak için bir bilgilendirme kampanyası başlattı.
Kiruna (Kuzey İsveç) yakınlarında Avrupa'nın en büyük nadir toprak metalleri yatağı keşfedildi. Nadir toprak elementleri, birçok yüksek teknoloji üretim süreci için vazgeçilmez konumda ve bu mineraller elektrikli araçlarda, rüzgâr türbinlerinde, taşınabilir elektronik cihazlarda, mikrofonlarda ve hoparlörlerde kullanılıyor.
Kişisel gelişim fırsatları
Genç Girişimciler Yarışması: 16-25 yaşları arasındaysanız ve bir işletme için yenilikçi bir teknoloji fikriniz varsa, telefonunuzla 60 saniyelik bir satış konuşması videosu çekip başvurunuzla birlikte göndererek 11.000 avro kazanma şansı yakalayabilirsiniz.
İlanlar
Fırsat: Çocuklar için bir edebiyat toplantısı düzenlemek istiyorsanız ama yazarları katılmaya davet edecek maddi kaynağınız yoksa 17 Ocak tarihinden önce Statens Kunstfond’a başvuruda bulunabilirsiniz. Yetişkinlere yönelik bir toplantı düzenlemek isteyenler için de bir fon bulunuyor. Son başvuru tarihi ise aynı.
Sergi açmak isteyenler için son başvuru tarihi 19 Ocak. Eserlerinizi ya da portföyünüzü tanıtmak için paraya ihtiyacınız mı var? Son tarih 19 Ocak.
Irish Coffee Günü: 25 Ocak'ta, saat 17-18 arasında Aalborg, Odense ve Kopenhag'da aşağıdaki noktalardan ücretsiz Irish Coffee alabilirsiniz:
★ Aalborg - The Irish House, Cafe Frederiksberg ve John Bull Pub
★ Odense - Storms Pakhus, Vognhjulet ve Askepot
★ Kopenhag - Galionen Nyhavn 23, Broens Gadekøkken, Telefontårnet Kongens Nytorv, Axelborg Bodega, City Pub København, The Dubliner, The Shamrock Inn, Freddy’s Bar ve The Globe Irish Pub
Danimarka hakkında uluslararası medyada öne çıkan haberler
Dünya rekoru: Danimarkalı iki kardeş en büyük Pokemon kart koleksiyonunu toplayarak Guinness Dünya Rekoru’nu kırdı.
Danimarka’da banka soygunu yaşanmayan ilk yıl: The Guardian ve CNN gibi birçok uluslararası medya organı bu başarıyı haberlerine taşıdı.
Birkaç kez dünyanın en iyi restoranı unvanını almış olan ünlü Danimarka restoranı Noma, "yiyecek inovasyonlarına ve yeni tatların geliştirilmesine" adanmış "öncü bir test mutfağı”na dönüşmek üzere kapılarını yeni müşterilere kapatacak.
Danimarka’daki bilim insanları, çıplak gözle görülmesi bile son derece zor olan, dünyanın en küçük "vinil" plağını yarattılar.
Danimarka tasarımındaki yeni trendler hakkında harika bir makaleyi New York Times’ta okuyabilirsiniz.
Medical Republic'e göre, "Danimarka’da aile hekimleri hak ettikleri saygıyı görüyor.”