Danimarka’da Geçen Hafta (09.04 - 16.04) 14. Bölüm, 2023
Yeni toplu sözleşmeler; Sınır kontrolü; İşsizlik ödeneği
Başeditörden
Oyunun geleceği: Kopenhag Avrupa Eğitim Merkezi’nin ev sahipliğinde uzman konuşmacı Hans Joachim Backet ile video oyunlarının geleceği hakkında ücretsiz bir çevrimiçi seminere 🎓 katılın. Video oyunlarının geleceğini belirleyecek en son trendleri keşfedin. Geç kalmadan kaydolun! 💻 Tarih: 25 Nisan, 19:00
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
Gelecek yıldan itibaren, 60 yaş üstü kişiler kalp durması durumunda resüsitasyon (hayata döndürme) yapılmasını tercih etmeme hakkı elde edecek: Sağlık sorunları yaşayan ve “tedavi vasiyeti” imzalamış olanlar bu haklarını şimdiden kullanabilirler. Bazı insanlar kalp durduktan sonra “bitkisel hayat”ta kalma ihtimalini düşünerek resüsitasyon yapılmamasını isteyebiliyorlar. Dileyenler sundhed.dk adresinden bu taleplerini sisteme kaydedebilir ve daha sonra fikir değiştirirlerse taleplerini güncelleyebilirler.
“Hjerteforeningen” derneği, insanların bitkisel hayatta kalma ihtimaline dair temelsiz bir korku yüzünden resüsitasyondan aceleyle vazgeçmemeleri için kalp durmasının riskleri hakkında bir bilgilendirme kampanyası yapılmasını istiyor.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Sınır kontrolünde değişiklikler: 12 Mayıs 2023’ten itibaren İsveç ile sınır kontrolü kaldırılacak. Almanya ile sınır kontrolü ise 6 ay daha devam edecek, ancak kurallar gözden geçirilecek. Daha az araç kontrol edilecek ve Danimarka’ya daha hızlı giriş yapılabilecek.
AB vatandaşı olmayan genç kadınlar, özellikle 2002’de getirilen bir kural nedeniyle daha geç evlenip çocuk sahibi oluyor. “24 yaş kuralı” olarak adlandırılan bu kural, eşin 24 yaşından küçük olması durumunda aile birleşimini engelliyor. Aile birleşimi amacıyla oturma iznine başvurabilmek için iki kişinin de 24 yaşından büyük olması gerekiyor.
Kural getirilmeden önce, AB kökenli olmayan genç kadınların (18 ila 32 yaş arası) yüzde 8’i evliydi. Regülasyondan sonra bu oran yüzde 3’e düştü.
Kanun teklifleri ve öne sürülen fikirler
Kurtarma gönüllüleri için yeşil ışık: Ulaştırma Bakanlığı, kurtarma gönüllülerinin trafikteki diğer sürücülere, birinin hayatını kurtarma amacıyla trafikte olduklarını gösterecek ve sarı-mavi lambadan farklı olduğu belli olacak bir yeşil çakarlı lamba kullanmasını önerdi.
Lambaların öncelikle bir deneme sürecinde test edilmesi planlanıyor. “Hjerteløber” derneğinden yeşil lamba temin edilebilir.
PFAS’ın yasaklanmasına yönelik teklif parlamentoda oy çokluğuyla reddedildi: Enhedslisten tarafından sunulan ve SF, Alternativet, Radikale Venstre, Konservative, Nye Borgerlige ve DF tarafından desteklenen teklif, Liberal Alliance ve Danmarksdemokraterne ile birlikte iktidar partilerinin aleyhte oy kullanması üzerine yeterli kabul oyuna ulaşamadı.
İktidar partileri, PFAS’ın “sınır ötesi” bir mesele olması ve Avrupa düzeyinde karar alınması gerekliliği sebebiyle aleyhte oy kullandı. O zamana kadar PFAS kullanımının bazı alanlarda yasaklanmasına ise sıcak bakıyorlar.
PFAS, 12.000 perfloroalkil ve polifloroalkil madde için ortak bir terimdir.
Emeklilik maaşlarını diğer maaş zamlarını yansıtacak şekilde düzenleme önerisi: Şu anda, emekli maaşları ve diğer kamu yardımları, Danimarka’daki maaş seviyesini iki yıl geriden takip edecek şekilde ayarlanıyor. 61.000 kişinin imzaladığı bir vatandaş önergesi, diğer maaşlara zam yapıldığında aynı yıl içinde emekli maaşlarının da buna göre güncellenmesini istiyor.
İktidar partileri bu fikre karşı olduğu için yasanın meclisten geçme şansı düşük.
İşsizlik ödeneğinin bir yıla indirilmesi: İşsiz bir kişinin bir yıl içinde iş bulmasının mümkün olduğunu öne süren Liberal Alliance, işsizlik ödeneği süresinin iki yıldan bir yıla düşürülmesini önerdi.
Bu yasanın meclisten geçme ihtimali henüz belirsiz.
Danimarka’da işsizlik oranı şu anda çok düşük, bu nedenle işsizlik ödeneği büyük bir yük doğurmuyor.
Siyasi arena
Çalışanlar, ailelerindeki yaşlıların hasta olduğu ilk gün ücretli izin alabilmeli: Halihazırda ebeveynler, çocuklarının hasta olduğu ilk gün ücretli izin kullanabiliyorlar. DF, bu düzenlemeyi çalışanların anne-babasını ve büyükanne-babasını da içerecek şekilde genişletmeyi önerdi.
Günümüzde çocukların, ebeveynlerin veya eşlerin hasta olması durumunda yılda toplam beş gün izin alınabiliyor. Ancak, bu günler ücretli izinden sayılmayabiliyor (çocuğun hasta olduğu ilk gün hariç).
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
Fiyatlar “normale” dönmeye başlıyor: Mart ayında enflasyon, şubat ayına göre yaklaşık yüzde 1 düşüşle yüzde 6,7 oldu. Büyük süpermarket zincirleri gıda fiyatlarının önümüzdeki aylarda düşeceğini açıkladı.
Elektrik, benzin ve dizel fiyatlarının düşmesi enflasyonu aşağı çekiyor.
En yüksek enflasyon oranı yüzde 10,1 ile Ekim 2022’de görüldü. Danimarka’da normal enflasyon seviyesi ise yüzde 2.
Yeni toplu sözleşmeye işçilerin yüzde 79’u “evet” oyu verdi: Uzun müzakereler sonucunda işveren ve işçiler arasındaki çatışmanın önüne geçildi. İşçilerin büyük kısmı 2024 ve 2025 maaş zammından memnun.
Bu oylama sonucunda (farklı alanları kapsayan) 500’den fazla toplu sözleşme yürürlüğe girecek. Toplu iş sözleşmeleri iki yıl süreyle geçerli olacak.
Yeni toplu iş sözleşmesine işverenlerin yüzde 100’ü “evet” oyu verdi.
Yeni toplu sözleşmenin maaşınızı nasıl etkileyeceğini kontrol etmediyseniz, bu hesaplayıcıyı kullanabilirsiniz.
Konut fiyatları yeniden yükselişte: Mart ayında fiyatlar ortalama yüzde 1,2 arttı. Haziran 2022’den bu yana ilk kez fiyatlar artış gösteriyor ancak Danimarka ulusal bankası, bahardan sonra fiyatların düşmeye devam edeceğini tahmin ediyor.
2021’de yüzde 0,5 olan konut kredisi faiz oranı bu yıl yüzde 5’e çıktı. Yüksek kaldığı sürece, konut fiyatlarının 2021 seviyelerine yükselmesi mümkün görünmüyor.
Odense belediyesi silah şirketlerine yatırım yapmak istiyor: Belediye meclisi, NATO ve Ukrayna için silah üreten şirketlerin hisselerini satın alarak yatırım portföyünü genişletme kararı aldı.
Sahte banknotlara dikkat edin: Hâlâ nakit para kullanıyorsanız, sahte banknot almadığınızdan emin olun. 2023’ün ilk üç ayında 444 sahte banknot ihbarı yapıldı. Sahte parayla alışveriş yapmış olanların çoğu, marketlerdeki kameralar sayesinde arananlar listesinde.
Sahte para kullanımının 12 yıl hapis cezası bulunuyor.
Gerçek banknotlar filigranlı, hologramlı, bakır baskılıdır ve sallandığında çıtırtılı bir ses çıkaran pamuklu kâğıda basılmıştır.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Danimarka’nın en iyi dondurması: Geçen yıl “Danimarka’nın en iyi dondurmacısı” ödülünü alan, Aalborg yakınlarındaki Nibe’de bulunan Guf og Kugler bu yıl yine ödülün sahibi oldu. İkinci sırada ise Thisted’daki Chokoladekurve yer alıyor.
Danimarka’da dört belediye, çift terapisi sunuyor: Ebeveynlerin Gentofte, Mariagerfjord, Syddjurs ve Ikast-Brande’de masrafları belediye tarafından karşılanacak şekilde çift terapisine gitme imkânı bulunuyor.
İngilizce, Rumence veya İtalyanca bilen bir psikoterapist ve aile danışmanı arayanlar, Elena Tiulenev’i değerlendirebilirler. Kopenhag’da yaşayan terapistin çevrimiçi terapi ücretleri şu şekilde: Bağımlılık, kaygı, depresyon, stres odaklı bireysel terapi: 950 DKK/saat; çift terapisi: 1150 DKK/90 dakika; ebeveynler ve çocuklar arasındaki genel ilişkiyi geliştirme odaklı aile danışmanlığı: 1150 DKK/90 dakika. Öğrenciler ve çalışmayanlar için özel ücretlendirme de yapılabiliyor.
15 dakikalık ücretsiz bir ön görüşme imkânı bulunuyor.
Terapi almayı maddi olarak karşılaşamıyorsanız (ve daha önce belirtilen dört belediyeden birinde yaşamıyorsanız), sigorta şirketinizle görüşebilirsiniz. Sağlam argümanlar sunulduğunda terapiyi karşılama imkânları bulunuyor.
Sağlık
PFAS nerede bulunur? Perfloroalkil ve polifloroalkil kimyasallar içeren birçok ürün vardır. Suyun içeri sızmasını engelleyen yağmurluklar, yağlanmayan ve kir tutmayan mobilyalar, teflon kızartma tavaları bunlara örnek olarak verilebilir.
2020’de, çeşitli gıda ambalajlarında (pizza kutuları gibi) PFAS yasaklandı.
Otoyollardan kaynaklanan trafik gürültüsü sağlık sorunlarına neden oluyor: Bir uzmana göre trafik gürültüsü strese, kardiyovasküler hastalıklara ve tip 2 diyabete neden olabiliyor. 785.000 ev, yollardan kaynaklanan ve 58 desibeli aşan gürültüye maruz kalıyor.
Danimarka’da zararlı gürültü limiti 58 desibel.
140.000 ev gürültü kirliliğinden ciddi şekilde etkileniyor. 68 desibelden yüksek olan bu gürültü seviyesi, 58 desibel olan sınırın aslında dört katı, çünkü ses her 3 desibelde ikiye katlanıyor.
Evinizin gürültü kirliliği seviyesini buradan görebilirsiniz.
Danimarka’nın en büyük 12 belediyesinin başkanı, evlerin yakınlarından geçen otoyollarda hız limitini düşürmek istiyor.
Eğitim
Yüksek IQ’lu çocuklar için beşinci okul açıldı: Bu kez Aarhus’ta bulunan okula IQ’su 130’un üzerinde olan çocukların kaydettirilmesi mümkün. Diğer okullar Atheneskolen (Søborg), Leonardoskolen (Aarhus, Køge) ve Skolen Bifrost (Roskilde).
Hükümet tarafından, okulların yüksek IQ’lu çocukları belirlemesine yardımcı olacak yöntemler geliştireceak bir uzman grubu kuruldu.
Çiçek Eriş ile Kültür, Din ve Kraliyet Haberleri
Danimarka Mimarlık Merkezi’nin Danimarka mimarisi ile ilgili ilk sabit sergisi ilk ziyaretçilerini karşılamaya başladı. Sergi, Viking döneminden günümüze Danimarka mimarisinin tarihini gözler önüne seriyor ve 1.200 yıllık tarihe bir bakış atma fırsatı sunuyor.
Danimarka merkezli market zinciri Bilka’nın raflarında Ramazan bayramı kutlamalarına yönelik süs eşyaları yerini almaya başladı. Toplumun daha kapsayıcı olmasına yönelik bir adım olduğunu dile getiren müşteriler karardan memnun.
Başka dükkânlarda da bayrama özel ürünlere rastlamak mümkün. Meyers Bageri, üç yıldır bayram döneminde “Ramazan rulosu” hazırlıyor.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak cicekeris@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz.
Aalborg, 20 Nisan, 10:00 - 15:00: CREATE - Aalborg Üniversitesi’nde BT Günü düzenleniyor. Bilişim teknolojileri sektöründe çalışmak isteyen bilişim öğrencileri ve mezunları bu etkinlik sayesinde Danimarka’daki 50’den fazla bilişim şirketiyle görüşebilecek.
Kopenhag, 15-23 Nisan: Kopenhag Üniversitesi, Novo Nordisk Vakfı ve Cinemateket tarafından düzenlenen Küresel Sağlık Film Günleri’nde toplumsal cinsiyet, iklim değişikliği, siber güvenlik, yaşlanma, otizm, savaşlar ve çatışmalar gibi film gösterimleri ile panel tartışmaları yapılacak ve çeşitli stantlar kurulacak.
Kopenhag, 26 Nisan, 11:30 - 18:00: İstihdam konusunda sorularınız mı var? Kariyerinizi geliştirmek mi istiyorsunuz? İş ağınızı genişletmek ve iş insanlarıyla tanışmak için Kopenhag’daki CBS’te, gençlere yatırım yapılmasının önemini ele alan ve yeni nesillerin istihdam edilebilmesi açısından potansiyeller sunan “Gençlikten İş Dünyasına” isimli forum etkinliğine göz atabilirsiniz. Konuşmalar, atölye çalışmaları ve etkinlik sonundaki iş ağı geliştirme fırsatları sayesinde Electrolux, Toastmasters, IBM, Mindpool ve KPMG gibi sektör liderleriyle temas kurabilirsiniz.
Kopenhag, 26 Nisan, 17:00 - 20:00: Yeni arkadaşlar edinmek, iş deneyimi kazanmak ve Danca becerilerinizi geliştirmek ister misiniz? International House Copenhagen size bölge halkıyla tanışıp sosyalleşme fırsatı sunuyor.
Odense, 27 Nisan, 18:00 - 20:30: Özel okul mu devlet okulu mu? Çocuğunuz için hangisi daha uygun? “Odense’de Okul” etkinliğine katılın, seçenekleriniz hakkında daha fazla bilgi edinin.
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkanlar
Danimarka, Enerji Şartı Anlaşması’ndan çekilmeyi planlayan son AB ülkesi.
Danimarka, Ukrayna’ya 100 Leopard-1 tankı gönderecek.