Danimarka’da Geçen Hafta (11.06 - 18.06) 23. Bölüm, 2023
Çevrim içi yayın vergisi; Uçanlara müjde; Enflasyon neredeyse normale döndü
Başeditörden
“9 yerel uluslararası kulüp” girişimine büyük katılım: Geçen hafta duyurulduğu günden bu yana 178 kişi projeye kaydoldu. Form 1 Temmuz’a kadar açık kalacak. Danimarka’daki arkadaşlarınızı kaydolmaya teşvik edebilirsiniz. 1 Ağustos’tan sonra “kurucu heyetler” oluşturulacak.
Pilot proje için bölgeler: Aalborg, Aarhus, Esbjerg, Billund, Vejle, Odense, Kopenhag, Frederiksberg, Lyngby-Taarbaek ve Gentofte olarak belirlendi.
Danimarka Siyaseti
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
Çevrim içi yayın vergisi: Netflix, HBO Max gibi internet üzerinden yayın (streaming) yapan şirketler, Danimarka’da elde ettikleri yıllık cironun yüzde 2’sini vergi olarak ödemek zorunda kalacak. Ayrıca, internet üzerinden yayın hizmeti veren firma, Danca içerik oluşturmaya Danimarka’daki cirosunun yüzde 5’inden daha azını harcıyorsa çevrim içi yayın vergisi yüzde 5’e yükselecek. Yeni medya anlaşması, çevrim içi yayın vergisinin yanı sıra şunları içeriyor:
“Radio24Syv” Mart 2024’ten itibaren kapatılacak
Herkes, Det Kongelige Bibliotek aracılığıyla DR’in TV ve radyo yayınları arşivine erişebilecek
Yerel ve bölgesel medyaya daha fazla fon ayrılacak
Dergilere 30 milyon DKK ekstra destek verilecek
Sosyal Medya, Teknoloji ve Demokrasi Merkezi kurulacak
Araştırmacı Gazetecilik Merkezi kurulacak.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Danimarka Parlamentosu, Grönland ve Faroe dilini çalışma dili olarak kabul etmeyi düşünüyor: Parlamentodaki tartışmaları simultane tercüme edecek bir sistem yılda 200 milyon DKK’ya mal olacak. Ayrıca, tüm belgelerin üç dilde hazırlanması gerekecek. Grönland Parlamentosu’nda halihazırda çift dilli sistem bulunuyor (Danca ve Grönlandca).
Anayasada, Danimarka parlamentosunda veya parlamento içtüzüğünde, konuşulabilecek dil belirtilmiyor. Diğer dillere izin verilmesi kararı, yürütme kurulu ile parlamento başkanının tasarrufunda.
Danimarka’da başka ulus bayraklarının göndere çekilmesiyle ilgili kural değişebilir: Kolding’de gönderine ABD bayrağı çeken bir Danimarkalı, polise ihbar edilmişti. Yüksek Mahkeme bu eylemin yasal olup olmadığı ile ilgili karar verecek. Beraat kararı verildiği takdirde Danimarka’da herhangi bir ulusun bayrağını göndere çekmek serbest olacak.
1915 tarihli bir karar, Danimarka’da insanların başka ülkelerin bayraklarını göndere çekmesini yasaklıyor. Danimarka, Grönland, Faroe, İsveç, Norveç, İzlanda, Finlandiya, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler bayrakları ise bu kuraldan muaf.
Başka bir ülkenin bayrağını çekmek için polisten izin almak gerekiyor. Ukrayna bayrağı geçici olarak yasaktan muaf olduğundan izin almadan bu bayrağı çekmek mümkün.
Bayrağın “nasıl dalgalandırılacağına” dair bir yasa olmadığı, sadece kararnameler ve yönetmelikler bulunduğu için Kolding’li adamın davayı kazanma şansı var.
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Teknoloji devlerini kontrol etmek için 13 öneri: Teknoloji şirketlerinin çocuklar üzerindeki etkisinin nasıl sınırlandırılacağı konusunda geçen yıl kurulan bir uzmanlar komitesi, elde ettiği sonuçları sundu. Hükümet, 13 tavsiyeden yola çıkan bir yasa paketi önerecek.
16 yaşından küçük çocukların porno, şiddeti teşvik eden web siteleri ve sosyal medyaya erişememesi için etkili dijital yaş doğrulama yöntemleri kullanılması öneriler arasında yer alıyor.
16 yaşından küçüklerin, verilerinin işlenmesine izin vermeden önce ebeveyn onayı almaları da sunulan teklifler arasında. Bu, internetin büyük bir kısmına sınırlı erişim anlamına geliyor.
Tüm teklifleri buradan okuyabilirsiniz.
Dijital yaş doğrulaması fiilen nasıl uygulanabilir? Danimarka’da dijital kimlik yerine geçen MitID sistemi var. Tabii bir porno sitesine girmek istediğinizde MitID kullanmak zorunda kalmak garip olabilir.
PornHub, böyle bir yasa çıkarsa web sitelerine Danimarka’dan erişimi kapatacaklarını duyurdu.
Siyasi arena
Bu yaz uçanlara müjde: Naviair (hava trafik hizmeti veren, devlete ait bir şirket) ve DATCA (hava trafik kontrolörleri birliği) geçici bir anlaşmaya vardı. Aylardır süren gecikmeler ve iptal edilen uçuşlar en azından şimdilik sona ermiş gibi görünüyor.
Hava trafik kontrolörlerinin daha yüksek maaş talepleri ve yeterli sayıda çalışan olmadığı için fazla vardiya yapmaları sebebiyle anlaşmazlıklar yaşanıyordu. Bir hava trafik kontrolörünün ortalama maaşı yılda 1,2 milyon DKK.
Bornholm’da yapılacak Folkemødet (Halk Buluşması): Yılda bir kez haziran ayında, Danimarka’da siyasetle ilgilenen on binlerce vatandaş “demokrasi festivali” için Bornholm, Allinge’de toplanıyor. Bir bakanla bira içme, başbakanla sohbet etme ve milletvekilleriyle parti yapma fırsatı elde edilebilen bu festivale son on yılda beş kez gittiğini dile getiren başeditörümüz, etkinliğe herkesin katılmasını tavsiye ediyor.
Rasmus Paludan’ın (Kuran yakmasıyla tanınan aşırı sağcı) Bornholm Polisi tarafından festivale katılması yasaklandı.
Aktif ötanaziyi yasallaştırma tartışması: Mette Frederiksen, Bornholm’daki Halk Buluşması’nda düzenlenen bir etkinlikte, Danimarka’nın aktif ötenaziyi yasallaştırmaya hazır olup olmadığını tartışması gerektiğini açıkladı. Tartışmaların uzun sürmesi bekleniyor.
Danimarka Ekonomisi
Enflasyon yüzde 2,9’a düştü: Mayıs 2022’ye kıyasla fiyatlar yüzde 2,9 daha yüksek. Nisan ayında enflasyon yüzde 5,3 olarak kayıtlara geçmişti, bu da gidişatın olumlu olduğunu gösteriyor. Danimarka için “normal enflasyon oranı” yüzde 2. Bu durum Danimarka’dakiler için:
Paranın ve alınan maaşın daha değerli olması
Mayıs 2022’ye kıyasla elektrik fiyatlarının yüzde 22 daha ucuz olması anlamına geliyor.
Faiz oranlarında yüzde 0,25 artış: Danimarka Merkez Bankası faiz oranlarında bir artış daha açıkladı. Faiz oranları yüzde 3,1’e ulaştı. Avrupa Merkez Bankası’nın yaptığı artışların sonucu olarak yapılan bu artış, enflasyonla mücadeleye devam etmek için yapılıyor.
Bu, 2008’den bu yana görülen en yüksek faiz oranı. Sadece bir yıl önce, faiz oranı negatifti (-%0,6). Temmuz ayında bir faiz artışı daha bekleniyor.
Bu hafta tren yolculukları kâbus oldu: Treniniz iptal edildiyse veya varış noktasına çok geç ulaştıysa nasıl tazminat alacağınızı buradan öğrenebilirsiniz.
Tren 30 dakika geç kalırsa bilet ücretinin yüzde 25’ini; 1 saat geç kalırsa yüzde 50’sini; 1 saat 30 dakika geç kalırsa yüzde 75’ini, 2 saat geç kalırsa tamamını geri alabilirsiniz. Buradan başvuru yapabilirsiniz. Gecikmenin gerçekleştiği tarihten itibaren 2 aylık bir sürede başvuru yapmak mümkün.
Bir saat veya daha fazla gecikme durumunda, en fazla 50 DKK değerinde yiyecek ve/veya içecek satın alma hakkınız da bulunuyor. Paranın geri ödenmesi için başvurabilirsiniz (bilet için geri ödeme alabileceğiniz yerle aynı).
Trenler, vagonların bakımını yapan DSB çalışanlarının “yasa dışı grevi” sebebiyle iptal oluyor veya gecikiyor.
Tren makinistleri ile DSB maaş zammıyla ilgili anlaşmazlık yaşıyor. DSB maaşlara yüzde 2,7 zam kararı alırken, tren makinistleri yüzde 3,5-4 zam istiyor.
Çalışmayı reddettikleri her saat başına 86 DKK para cezası alıyorlar.
Danimarka’da Yaşam
28 yılın en kötü kuraklığı: 22 gün boyunca yağmur yağmadı. Perşembe günü ülkenin bazı yerlerinde hafif yağışla sona eren kurak gün rekoru 32 günle 1992’de Kopenhag’da kırılmıştı.
15 belediye “ateş yakma yasağı” getirdi, diğerleri de şiddetli kuraklık devam ederse yasak getirmeye hazırlanıyor: Nerede “tam” veya “kısmi” yasak olduğunu görmek için belediyelerin haritasını buradan kontrol edebilirsiniz. Bu ne anlama geliyor?
Kömürlü mangal kullanılamayacak. Gazlı mangal kullanmak ise, evde ve kuru bitki örtüsünden uzakta olması şartıyla serbest olacak.
Dışarıda “açık ateş” yakılamayacak: mumlar, meşaleler, bahçe fenerleri, veranda ısıtıcıları, dış mekan fırınları vb.
Halka açık yerlerde, özellikle parklarda, ormanlarda ve bitki örtüsü olan diğer yerlerde sigara içilemeyecek.
Ot yakıcı kullanılamayacak.
Yasaklara uyulmadığı takdirde, açık ateşle verilen zarara bağlı olarak 5000 DKK’dan başlayarak çok daha yüksek para cezaları almak mümkün.
Danimarka’da 33 Michelin restoranı: Geçen yıl 29 restoranın yer aldığı listedeki restoran sayısı, 2 restoranın çıkarılması ve 6 yeni restoranın listeye girmesiyle toplam 33’e yükseldi (Domæne, Herning; Tri, Agger; Villa Vest, Lønstrup; Grand Royal, Vejle; Aro, Odense; Koan, Kopenhag). Kopenhag’daki Geranium ve Noma, 3’er yıldızla en iyi Michelin restoranları olmaya devam ediyor. Listenin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Punitha Kumar ile sağlık haberleri
Danimarka Sağlık Kurumu, sağlıklı bir yaşam tarzı için kuvvet antrenmanına odaklanılmasını önerdi. 2010 yılında yayınlanan önceki yönerge, neredeyse tamamen dairesel antrenmana odaklanmıştı. Ancak yeni yönergede kasları güçlendirmeye, kemiklerin güçlenmesine yardımcı olduğu için kuvvet antrenmanının gerekli olduğunun altı çiziliyor.
Diğer öneriler arasında şunlar bulunuyor:
Bacak, karın, sırt ve kol gibi büyük kas gruplarının çalıştırılması.
Çocukların ve genç yetişkinlerin haftada en az 3 kez antrenman yapması.
18 ila 64 yaş arasındaki yetişkinlerin haftada en az 2 kez antrenman yapması.
65 yaşın üzerindekilerin de bir çeşit kuvvet antrenmanı yapması.
Aalborg Üniversite Hastanesi’ndeki aşırı obez çocukların tedavisinde popüler kilo verme ilacı Wegovy’nin kullanılacağı duyuruldu. Hastane, Başkent Bölgesi’nden sonra ilacı uygulayan ikinci bölge hastanesi olacak; Randers Bölge Hastanesi ise çocukların büyümesiyle ilgili kaygılarını dile getirdi. Randers Bölge Hastanesi’nden bir departman başkanı, ilacın uzun vadeli yan etkilerinin yeterince belgelenmediğini ve başka sağlık riskleri olabileceğini söyledi.
Jessica Malvido ile Danimarka medyasında yabancılar
Kırsal belediyeleri uluslararası topluluklar ayakta tutuyor: Örneğin, Varde belediyesi sınırları dahilinde yaşayan 49.995 kişiden 5117’si yabancı ve sadece geçen yıl, 576 yabancı Varde’ye yerleşti. Başlıca etnik gruplar arasında Rumenler, Ukraynalılar, Polonyalılar, Almanlar ve Hollandalılar bulunuyor. Uluslararası topluluklar yerel komüniteleri canlandırıyor ve işletmelerin ayakta kalmasına yardımcı oluyor.
Varde’deki nüfus son on yıldır azalıyor. Sadece geçen yıl 246 Danimarkalı başka yerlere taşındı.
Varde belediye başkanı şu açıklamada bulundu: “Yabancılar Varde için çok önemli. Tarım alanında çalışan yeterince insan yok. Şirketlerimizin iş gücüne ihtiyacı var. Bazı şirketler yabancılar olmasaydı kapanırdı.”
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Esbjerg, 20 Haziran, 19:00-20:00: Freelance çalışıyorsanız veya bir startup başlatmayı düşünüyorsanız, bu networking ve paylaşım etkinliği tam size göre!
Kopenhag, 23 Haziran, 18.30: Science City Lyngby’nün gerçekleştirdiği aylık sosyal etkinlikte Charlottenlund’da piknik yapabilir, Sankt Hans kutlamalarının tadını çıkarmak için saat 21.00’de Bellevue Plajı’na gidebilirsiniz.
Aarhus, 28 Haziran, 16:00-18:00: LinkedIn’de ilgi çekici yazılar yazmakta veya buna zaman ayırmakta zorlanıyor musunuz? Sosyal medya etkinliği için Social Media Cafe’ye bir göz atın! Bu etkinlik beyin fırtınası yapmanızı ve network oluşturmanızı sağlayacak.
Uluslararası Medyada Danimarka
Danimarka’daki En İyi Şehir Kaçamakları (Forbes)
Domino’s Pizza, Danimarka’daki 27 şubesini kapatacak (Reuters)