Danimarka’da Geçen Hafta (19.02 - 26.02) 7. Bölüm, 2023
TikTok’un sonu; Yeni toplu sözleşme; Ukrayna savaşından 1 yıl sonra
Başeditörden
Ukrayna’nın işgalinden bu yana bir yıl geçti: Ukrayna 365 gündür özgürlüğünü elde etmek için savaşıyor. Başbakan 24 Şubat’taki konuşmasında Danimarka’daki Ukraynalılara seslendi. “Sizlere şunu söylemek isterim: İhtiyacınız olduğu sürece sizi ağırlayacağız ve ardından ülkenizi yeniden inşa etmenize yardımcı olacağız.”
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
40.500 savunmasız durumda olan çocuklu aile devletten destek alacak: İktidar partileri ile SF, Radikale Venstre ve Alternativet, 300 milyon DKK’nın nasıl dağıtılacağı hakkında anlaşmaya vardı.
Aşırı sağ partilerin Danimarkalı olmayan ailelere ayrımcılık yapılmasına dair talebi reddedildi.
Ebeveynlerden birinin veya her ikisinin “kontanthjælp” ya da “ressourceforløb” yardımlarından faydalanması durumunda bu aileler, savunmasız durumda olan aile olarak adlandırılıyor. Bu kapsama dahil olan 65.100 çocuk bulunuyor.
İlk çocuk için 7.500 DKK, ikinci çocuk için 3.750 DKK ve üçüncü çocuk için 2.250 DKK ödeme yapılacak. Tek seferlik bu ödeme vergiden muaf tutulacak ve haziran ile ağustos aylarında olmak üzere iki taksitte ödenecek.
Avrupa Birliği dışından gelen hemşireler için Danca testi kaldırıldı: Sağlık sisteminde iki yıllık acil durum planının bir parçası olarak, Avrupa Birliği dışından gelen hemşirelerin, Danca dil sınavını geçmelerine gerek kalmadan Danimarka sağlık sistemine girmelerine izin verilmesi kararlaştırıldı.
Bu yıl 2019’a kıyasla yüzde 20 daha fazla anestezi hemşiresi yetiştirilmesi gerekiyor.
“Efterløn” alanlar, mevcut haklarından feragat etmeden sağlık sisteminde çalışabilecekler.
Hastanelerin idari işleri büyük oranda azaltılacak.
2022’ye kıyasla bu yıl yüzde 3 daha fazla operasyon gerçekleştirildi.
Bekleme sürelerini 2024’ün sonuna kadar pandemi öncesi seviyelere indirmek için 2 milyar DKK yatırım yapılacak.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Ukraynalı mültecilerin yüzde 37’si savaştan sonra Danimarka’da kalmak istiyor: Siyasi partiler, mültecilerin savaş bittikten sonra ülkede kalmalarına izin verme konusunda farklı görüşlere sahip.
Enhedslisten, Radikale Venstre ve Alternativet, Danimarka’da kalmayı tercih edenlere bu hakkın tanınması gerektiğini savunuyor.
DF, Nye Borgerlige ve Danmarks Demokraterne, savaş bittikten sonra Ukrayna’nın yeniden inşa edilmesi için herkesin evine dönmesi gerektiği görüşünde.
Bu konunun şu anda tartışılmasının yersiz olduğunu söyleyen Konservative, savaşın ne zaman biteceğinin, hatta bitip bitmeyeceğinin bile bilinmediği bir ortamda en önemli konunun mültecileri rahat bırakmak olduğunu dile getiriyor.
Hükümet, mültecilerin çoğunun Ukrayna’yı yeniden inşa etmek için evlerine dönmesi gerektiği, ancak bu konuyu enine boyuna değerlendirmek için henüz çok erken olduğu görüşünde.
Ukraynalı mültecilere verilen özel oturma izinleri 17 Mart 2024’te sona erecek. Ocak 2024’te Göç ve Entegrasyon Bakanı bu izinlerin bir yıl daha uzatılıp uzatılmayacağına karar verecek.
Danimarka nüfusunun yüzde 89’u Ukraynalı mültecilerin Danimarka’da olmasına destek veriyor.
Siyasi arena
Son kamuoyu yoklamasına göre, iktidar partileri gözden düşüyor: Sonbaharda yapılan seçimlerden bu yana, üç iktidar partisi toplamda yüzde 11,3 destek kaybetti. Seçimler yarın yapılsaydı bu partilerin Parlamento’da çoğunluğu elde etmesi mümkün olmayacaktı.
Hükümet (Socialdemokraterne/Sosyal Demokratlar yüzde 21,9; Venstre/Liberaller yüzde 9,4; Moderaterne/Ilımlılar yüzde 7,5)
Yabancı düşmanlığıyla bilinen aşırı sağ partilerden ikisine destek arttı (Danmarks Demokraterne +%1,8’den %9,9’a; DF +%1,9’dan %4,5’e); biri ise desteğini kaybetti (Nye Borgerlige -%1,4’ten %2,3’e)
“Kızıl muhalefet”ten SF/Sosyalistler, Socialdemokraterne’den uzaklaşan seçmenlerin çoğunu (+%4,5’ten %12,8’e) kazanırken, “mavi muhalefet”ten Liberal Alliance, Venstre’dan uzaklaşan seçmenlerin çoğunu kazandı (+%2,4’ten %10,3’e).
Nye Borgerlige’nin yeni başkan yardımcısı iki hafta sonra istifa etti: Henriette Ergemann, Facebook’ta yaptığı korona aşısı karşıtı yorumlarının gündem olmasından sonra görevinden istifa etti. Partinin farklı yönlere sapmasını isteyen gruplar arasında yaşanan parti içi çatışmalarda taraflardan biri gerçek bir liberteryen parti isterken diğer grup komplo teorisyenleriyle dolu aşırılıkçı bir parti tahayyül ediyor, bir diğer grup ise partinin milliyetçi-muhafazakar bir çizgide olmasını talep ediyor.
Devlet çalışanları cihazlarında TikTok kullanmayacak: Danimarka Siber Güvenlik Merkezi’nin dün Çin hükümetinin TikTok kullanıcılarından veri sızdırdığını, uygulamayı bir casus yazılıma dönüştürdüğünü duyurmasının ardından siyasi partilerden bazıları çalışanlarının ve siyasetçilerin cep telefonlarından uygulamanın kaldırılması yönünde karar aldı.
Radikale Ventstre, Danmarks Demokraterne, DF ve Liberal Alliance kendi içlerinde uygulamanın kullanımını yasakladı.
Konservative, Alternativet ve Nye Borgerlige bu fikre karşı çıkıyor.
SF’nin yakın bir tarihte karar vermesi bekleniyor, Socialdemokratiet ise en başından beri uygulamayı kullanmadıklarını belirtiyor.
Avrupa Komisyonu ve AB Bakanlar Konseyi de çalışanlarının telefonlarında uygulamanın kullanılmasını yasaklama kararı aldı.
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
Sanayi sektöründe çalışan işçiler için yeni toplu sözleşme: İşverenler derneği ve sendikanın uzlaşmaya varmasıyla 2025 yılına kadar geçerli olacak toplu sözleşmenin detayları belirlendi. Sözleşmenin işverenler ve bu alanda çalışan işçiler tarafından oylanması da gerekiyor. Danimarka’daki sanayi sektöründe 230.000 kişi çalışıyor.
127,15 DKK olan saatlik asgari ücret 9 DKK artacak. Bu da yaklaşık olarak yüzde 7’lik bir artışa tekabül ediyor.
Sendika temsilcileri, belirli şirketlerle yerel olarak maaş müzakerelerinde bulunabilecek.
“Özgür tercih hesabı” (fritvalgkonto) bugünkü oran olan yüzde 7’den yüzde 9’a yükselecek; yani yıllık yaklaşık 22.500 DKK, fazladan izin günü veya ekstra emeklilik ödemesi için kullanılabilecek.
Emeklilik ödeneği için kesilen yüzdenin dağılımı değişecek: İşveren yüzde 10, işçi ise yüzde 2 ödeyecek. Halihazırda yüzde 8 işverenden, yüzde 4 ise işçiden kesiliyordu. Bu şekilde maaşın yüzde 2’si daha işçiye kalacak.
Yeterlilik dersi aldıkları sırada işçilere tam maaş verilecek (mevcut şartlarda, eğitim gören işçiler maaşın yüzde 85’ini alıyor). İşyerlerinde sendika temsilcisinin yanına eğitim temsilcisi seçilecek.
Tam ücretli doğum izni 4 hafta uzatılacak (2 hafta paylaşılabilecek, 2 hafta da diğer ebeveyne verilecek).
Danimarka’daki işçilerin yüzde 12,2’si yabancı: Sadece 14 yıl önce bu oran yüzde 5,7 idi. Danimarka’daki şirketlerin yüzde 28’i yabancı iş gücüne bel bağlıyor.
Tarım, ormancılık ve balıkçılık alanlarında çalışanların yüzde 40’ı; restoran ve otel çalışanlarının yüzde 33’ü yabancı.
7.218 Ukraynalı mülteci Danimarka’da iş buldu: Oturma izni alan ve çalışmaya hazır olduğu değerlendirilen Ukraynalı mültecilerin yüzde 58’i Danimarka’da iş buldu. 33.994 Ukraynalı mülteci oturma izni alırken, bunlardan 12.500’ü çalışmaya hazır olarak değerlendirildi.
Piyasa
Güney Avrupa’da soğuk hava nedeniyle süpermarketlerde sebze kıtlığı: İspanya, İtalya ve Fas’ta mahsullerin kötü hava koşullarından etkilenmesi sebebiyle tedarikte sorunlar yaşanıyor. Kışın Danimarka’da süpermarket raflarında genel olarak bu bölgelerden temin edilen sebzeler yer alıyor.
Başta domates, salatalık, biber, karnabahar ve çeşitli yeşillikler hava koşullarından etkilendi.
Birleşik Krallık’ta marketlerde sebze satışına kısıtlama getirildi. Danimarka’da ise süpermarket zincirleri, yeterince çeşit bulunduğunu, bir sebze biterse insanların başka bir sebzeye yöneleceğini düşünüyor.
Mevsiminde ve yerli sebze tüketmek için kök bitkiler, patates, pırasa ve benzeri ürünler tercih edilebilir.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Danimarkalı bir gönüllünün Ukrayna cephesi hikâyesi: Geçen yıl Başbakan Mette Frederiksen, Ukrayna savaşına gönüllü olarak katılmak isteyen Danimarka vatandaşlarının diledikleri gibi savaşa katılabilecekleri, Danimarka’da karşılaşabilecekleri yasal sonuçlardan endişe etmelerine gerek olmadığı yönünde bir açıklamada bulunmuştu. Danimarka’dan savaşa katılan genç bir adam olan Chap’in hikâyesini buradan okuyabilirsiniz.
Kaç gönüllünün Danimarka’dan Ukrayna’ya gittiğine dair resmî bir veri bulunmuyor, ancak sayıların yüzleri bulduğu tahmin ediliyor.
Danimarka nüfusunun yüzde 73’ü hükümetin Ukrayna’ya silah tedariğine devam etmesini istiyor: Hükümet Ukrayna’ya şimdiye kadar 5 milyar DKK değerinde silah gönderdi. “Ukraynalıların savaşırken bizim için de savaşması”, silah temininin sebeplerinden biri olarak gösteriliyordu.
2022’de Danimarka’da halk (sadece şahıslar) Ukrayna’ya yaklaşık 60 milyon DKK bağışladı.
Bilim ve Teknoloji
Webb Teleskopu var olmaması gereken altı gökada tespit etti.
Avrupa Birliği’nde Öne Çıkanlar
Dört günlük hafta: Hangi ülkeler bu çalışma tipini benimsedi ve uygulama nasıl ilerliyor?
İlanlar
Aalborg, 4 Mart, 13:00 - 17:00: 3F Aalborg’da Çeşitlilik Günü (Hadsundvej 184). Pek çok farklı kültürün müzikleri, şarkıları, dansları ve yemekleri bir arada olacak.
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkanlar
Danimarka halk kilisesi vaftizlere rağmen küçülüyor.
Dünyanın, bisikletle gezerek görülebilecek en iyi 10 şehri (listede Kopenhag da yer alıyor).
Danimarka’da Uçan Taksiler.
Danimarka’nın iklim hedeflerinde tarım emisyonları vergisi hayati önem taşıyor.