Danimarka’da Geçen Hafta (19.03 - 26.03) 11. Bölüm, 2023
AB vatandaşı olmayanlara iyi haber; Eğitim sırasında çalışma; 2023 Maliye Yasası
Başeditörden
Fırsat: Çalışanlar ve yöneticiler için hazırlanan bu iki Siber güvenlik kursunu test etmek ister misiniz? Pazartesi gece yarısına kadar kayıt yapabilir, materyalleri cuma akşamına kadar inceleyebilirsiniz. Değerlendirme formunu doldurmayı ve sonunda diplomanızı almayı unutmayın. E-öğrenme platformunun kursu henüz test aşamasında olduğu için katılım ücretsizdir. Dili İngilizce olan Danimarka kurslarını seçebilirsiniz.
Şirketlere çağrı: Şirketiniz, yabancı çalışanların işe alınması hakkında daha fazla bilgi edinmeyi ve uluslararası yeteneklerle network yapmayı mı hedefliyor? International House North Denmark, 13 Nisan’da Dennis Nørmark ve Ballard ile “Yetenekler ve İşe Alım” etkinliği düzenliyor. İlginç sunumlar yapılacak olan bu etkinlikte Ballard Power Systems yabancı çalışanların işe alınması ile ilgili deneyimlerini paylaşacak, ardından kültür uzmanı Dennis Nørmark çok uluslu çalışanları olan şirketlerin içindeki kültürel anlayışı ve farklılıkları anlatacak. Buradan kaydolabilirsiniz.
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
Temmuz 2023’ten itibaren, eğitim alanların para kazanabilmesi yeniden mümkün olacak: SU’dan farklı olan bu sistem sayesinde 30 yaş üstü, vasıfsız veya eski bir diplomaya sahip işsiz bireylerin SOSU yardımcısı, büro çalışanı, tüccar, sanayi operatörü, elektrikçi, çağrı merkezi elemanı, teknisyen vb. olmak amacıyla mesleki eğitim aldıkları sırada işsizlik maaşının yüzde 110’unu alması mümkün olacak.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
AB vatandaşı olmayanlar daha düşük bir yıllık maaşla Danimarka’da oturma izni alabilecek: Asgari maaş gereklilikleri yılda 465.000 DKK’dan 375.000 DKK’ya düşürüldü. Yasa 1 Nisan 2023’ten itibaren uygulamaya konacak. Diğer önemli değişiklikler arasında şunlar yer alıyor:
“Fast track”e katılmak isteyen firmalar için asgari 20 çalışan şartı 10 olarak değiştirildi.
AB vatandaşı olmayan ama Danimarka’da yüksek öğrenimden mezun olanlara iş arayabilmeleri için, otomatik olarak üç yıl geçerli oturma izni verilecek. Bu sistem, “establishment card” şemasının yerini alacak. Kişiler iş bulduklarında kısıtlama olmaksızın çalışma izni alabilecekler.
Pozitif liste genişletildi (nitelikli işgücü eksiği olan bir alanda bir sözleşme yapan veya iş teklifi alan AB vatandaşı olmayan kişilere verilen oturma izni).
“Startup Denmark” programı da kendi ülkelerinde halihazırda işi olan ve Danimarka’da şube açmak isteyen AB dışı girişimcileri içerecek şekilde genişletildi.
IŞİD’liyle evli Danimarkalı-İranlı kadın ve iki çocuğu Suriye’deki el-Hol kampından tahliye edilecek. Danimarka’da doğan ve 2020’de Danimarka vatandaşlığından çıkarılan kadın, Danimarka Yüksek Mahkemesi’ndeki bir davayı kazandıktan sonra vatandaşlığını geri aldı.
Moderaterne, Danimarka vatandaşı olan diğer çocukları da el-Hol kampından tahliye etmek istiyor. Hükümetin geri kalanı ise, IŞİD’e katılarak kanunları çiğneyen annelerin de tahliye edilmesi gerekeceğinden konuya sıcak bakmıyor.
Parlamento’nun Vatandaşlık Komitesi üyelerinden biri, “Vatandaşlık başvurusu yapanların, hangi şartlara göre değerlendirilebileceklerine karar veren siyasi komite önyargılıdır ve ayrımcılık çığrından çıkmış demektir” açıklamasında bulundu.
Kararların nesnel bir şekilde verilmemesi karşısında uğradığı şaşkınlığı dile getiren Alternativet milletvekili isim, ülke, yaş ve cinsiyet bilgilerinin anonimleştirilmesini önerdi.
Yasa teklifleri ve öne sürülen fikirler
2023 Maliye Yasası: 2022 bitmeden önce önerilip onaylanması gereken 2023 bütçesi, yeni hükümetin kurulması sürecinde gerçekleşen uzun müzakereler nedeniyle ancak sunuluyor.
“Müzakere rezervi”ne aktarılacak 200 milyon DKK, yasayı desteklemeleri amacıyla partilerin girişimlerini finanse etmek için kullanılacak. Şimdiye kadar 1,5 milyar DKK olarak ayrılmış olan bu rezerv ilk defa bu kadar düşük tutuluyor.
Danimarka’daki hukuk sistemine ayrılacak 185 milyon DKK, davaların uzun bekleme sürelerini azaltabilmeleri için mahkemelere fon olarak verilecek.
Daha hızlı internet ve kültür yatırımlarına 184 milyon DKK ayrılarak interneti zayıf bölgelerin altyapısı güçlendirilecek, ayrıca sanat eğitimi ve girişimleri, müzeler ve diğer kurumlar finanse edilecek.
Askerî destek için 5,6 milyar DKK, sivil destek için 1,2 milyar DKK ve ticari destek için 400 milyon DKK olmak üzere Ukrayna Fonu’na 7 milyar DKK aktarılacak.
Enflasyon yardımı için 2,4 milyar DKK ayrılacak. (Enflasyon yardımı ile ilgili ayrıntılı bilgiyi, önceki bültenlerde bulabilirsiniz).
Sağlık sistemindeki bekleme sürelerini azaltmak için 2 milyar DKK ayrılacak.
Araştırmaya 3,6 milyar DKK yatırım yapılacak. Yeşil araştırma girişimleri için 1,7 milyar DKK, dijitalleşme araştırmalarına 800 milyon DKK, sağlık araştırmalarına 700 milyon DKK ve çocuklar ile gençlerin refahı ile ilgili araştırmalara 100 milyon DKK ayrılması öngörülüyor.
Çalışma ortamına ilişkin yeni anlaşma için 1,3 milyar DKK’lık fonun önümüzdeki aylarda masaya yatırılması bekleniyor.
Normal şartlar altında yıllık bütçe ile finanse edilecek girişimlerin de yer alması gereken liste, bu yıl enflasyon hâlâ çok yüksek olduğu için harcamaları düşük tutmak amacıyla kısa tutuldu.
Eğitime hazırlık değerlendirmesi kaldırılacak: 2014’ten bu yana “folkeskole” eğitimini (eğitim sisteminde ilk 9-10 yılı) tamamlayan öğrenciler, eğitimlerini devam ettirmeye yönelik bir “hazır” veya “hazır değil” değerlendirmesi alıyordu. Konservative hariç tüm partilerin önerisi üzerine Eğitim Bakanı, “uddannelsesparathedsvurdering”in kaldırılacağını açıkladı.
Eğitime hazırlık değerlendirmesi profesyonel, kişisel ve sosyal becerilere odaklanıyordu. Gelecekte ise sadece notlar önemli olacak.
Evsizlere ve diğer savunmasız vatandaşlara temel banka hesabı: Ticaret Bakanı Morten Bødskov, Finans Danmark ve savunmasız vatandaşlara yönelik çalışmalar yürüten gönüllü kuruluşlarla birlikte, evsiz ve diğer savunmasız vatandaşların temel banka hesabı sahibi olması için çalışmalara başlayacak.
Temel banka hesabı; para yatırma, para çekme, ödeme yapma, para alma ve çevrimiçi bankacılık sistemlerine erişme imkanı sağlayan bir hesaptır.
Yasalara göre, tüm AB vatandaşlarının bir Danimarka bankasında temel bir banka hesabı açma hakkı bulunuyor. Bankanın bu talebi maksimum 10 gün içinde onaylaması gerekiyor.
Siyasi arena
İlk kez suç işleyenlere hapishane yerine zorunlu askerlik: Adalet Bakanı Peter Hummelgaard bir röportajda, ilk kez suç işleyenlere hapis cezası ile askere gitme arasında seçim yapma imkanı verilmesi hakkında bir fikri daha detaylı ele alacağını açıkladı. Bu sayede ceza infaz sistemi üzerindeki baskının azaltılması ve suçluların ıslahının gözetilmesi hedefleniyor.
Son kamuoyu yoklamasına göre, parti içi çekişmeler yaşayan Nye Borgelige (aşırı sağ) geçen yılki yüzde 8,5’lik orandan bugün yüzde 1,9’a düştü. Partinin seçmenleri Inger Støjberg’in partisine kayıyor.
İktidar partileri: Socialdemokratiet (Sosyal Demokratlar) yüzde 21,3 (%-6,2); Venstre (Liberaller) yüzde 9,4 (%-3,9); Moderaterne (Ilımlılar) yüzde 6,7 (%-2,6)
Kızıl muhalefet: SF (Sosyalistler) yüzde 14,3 (+%6); Enhedslisten (Kızıl-Yeşil İttifak) yüzde 7,7 (+%2,6); Radikale Venstre (Sosyal Liberaller) yüzde 3,7 (%-0,1); Alternativet (Yeşiller) yüzde 2,7 (%-0,6)
Mavi muhalefet: Liberal Alliance (Liberteryenler) yüzde 12,1 (+%4,2); Konservative (Muhafazakârlar) yüzde 6,5 (+%1)
Aşırı sağ partiler: Danmarksdemokraterne (Popülistler) yüzde 10 (+%1,9); DF (Milliyetçi Sosyalistler) yüzde 2,7 (+%0,1); Nye Borgerlige yüzde 1,9 (%-1,8).
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
Ocak 2023’te istihdamda yüzde 0,1 artış: Yılın ilk ayında 4.400 kişi daha iş buldu. 2022 yılında istihdam edilen kişi sayısı 59.600 kişi artmıştı. Enflasyonun belirsiz gidişatına rağmen, Danimarka ekonomisi istikrarını korumayı başardı.
2022’de Danimarka’nın GSYİH’sına 255 milyar DKK katkıda bulunduk: Geçen yıl, neredeyse yarım milyon yabancı çalışan, Danimarka’nın GSYİH’sına 255 milyar DKK katkıda bulundu. Yıllık bütçe, uluslararası çalışanların yaptığı katkılar sayesinde 17,7 milyar DKK kazandı. 2021 yılına kıyasla ekonomiye yaptığımız katılım değerinde yüzde 12 artış oldu.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Danimarka, Ukrayna askerlerine eğitim verecek: Danimarka, AB askerî görevinin bir parçası olarak 30.000 Ukrayna askerinin eğitimine katkıda bulunacak. Ukraynalı askerlerin nerede eğitim alacağı, güvenlik sebeplerinden dolayı açıklanmadı.
İskandinav Hava Kuvvetleri kuruluyor: Müşterek komuta ve harekat, İskandinav hava sahasının izlenmesi, eğitim ve tatbikatların ortaklaştırılması amacıyla “İskandinav Hava Kuvvetleri” kurulmasını hedefleyen Danimarka, Norveç, İsveç ve Finlandiya bir işbirliği anlaşması imzaladı.
İskandinav Hava Kuvvetleri’nin 250 muharebe uçağı olacak. Fransa ve Britanya ile neredeyse aynı olan bu sayı Danimarka’nın 27, Finlandiya’nın 64, Norveç’in 52 ve İsveç’in 60 adet uçak almasıyla artacak.
Sağlık
Şubat ayında 13.000 kişi kök hücre bağışçısı olarak kayıt yaptırdı: Aylık olarak ortalama 670 kişi kök hücre bağışında bulunuyor, ancak son zamanlarda kök hücre bağışına ilgi büyük bir artış gösterdi. Danimarka’da şu an 87.000 kişi kök hücre bağışçısı olarak kayıtlı. Dünya çapında kayıtlı olan kişi sayısı ise 30 milyon.
Lösemi hastası olan Høje-Taastrup belediye başkanının sosyal medyadan çağrı yapması üstüne bağışçıların sayısı hızla arttı. Şili’den bir kök hücre donörüyle eşleşmesi sayesinde hayatı kurtulan belediye başkanı, Danimarka’daki herkesi bağışçı olmaya çağırmıştı.
Kök hücre bağışçısı olmak için Sundhed.dk adresinden kayıt yaptırabilirsiniz (18 ila 55 yaş arasında ve sağlıklı olma şartı aranıyor). Kaydolduktan sonra ağzın içine sürmek için kullanılan (Covid testinde kullanılanlara benzeyen) üç adet pamuklu çubuk alırsınız. Bunlar sayesinde doku tipiniz belirlenir. Kök hücreleriniz birisiyle eşleşirse tarafınıza telefonla bilgi verilir. Bağış yapmak isteyip istemediğinize bu noktada karar verebilirsiniz.
İklim
AB iklim politikaları şefi Frans Timmermans, “Çocuklarımız ve torunlarımız su ve yiyecek için savaşmak zorunda kalacak” dedi. Sıcaklık artışını 1,5 derecede tutabilmek amacıyla CO2 emisyonlarını yarı yarıya azaltabilmemiz için sadece 7 yılımız var.
Avrupa Birliği’nde Öne Çıkanlar
Finlandiya, Danimarka’yı geride bırakarak dünyanın en mutlu ülkesi ilan edildi: Yine. Avrupa’nın bir ucunda içe dönük, karanlık ve soğuk bir ülke… Fakat Danimarka, son altı yıldır hep Finlandiya’dan sonraki sıraya yerleşiyor. Nedenler arasında dünya standartlarında eğitim; yetkililere duyulan yüksek güven; düşük yolsuzluk; istikrarlı, özgür ve güvenli toplum; düşük organize suçlar; vatandaşların birbirine yüksek derecede güven duyması; doğayla iç içe uzun zaman geçirebilme; elindekiyle yetinme zihniyeti gösteriliyor.
AB ortak askerî üretime hazırlanıyor: Gelecek üç yıl içinde, 27 AB ülkesinin askerî bütçeleri 500 milyar DKK artırılacak. Avrupa’da silah ve askerî teçhizat üretiminin artırılmasının yanı sıra AB ülkeleri, Ukrayna’ya gönderecekleri bir milyon topçu mermisini ortaklaşa alacak.
İlanlar
Aalborg, 13 Nisan: International House North Denmark yabancı öğrencilere ve iş arayanlara bir fırsat sunuyor. Düzenlenecek etkinlikte şirketlerle tanışıp kendinizi tanıtabilir ve ağınızı genişletebilirsiniz. Hobro’da düzenlenecek etkinliğe Aalborg ile Hobro arası gidiş-dönüş ücretsiz otobüs ulaşımı imkanı da sunulacak. “Ters eşleştirme” olarak düzenlenecek etkinlikte katılımcılar şirketlerle değil, şirketler katılımcılarla konuşacak. Hangi şirketlerle tanışabileceğinizi okumak ve kaydolmak için ve buraya tıklayın.
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkanlar
Ruh sağlığı: Danimarka’da gençler, ülkenin mutluluk iddialarıyla tutarlı hayatlar yaşıyor mu? (Euronews)
Danimarka Prensi Joachim Amerika’ya Taşınıyor (Vanity Fair)