Danimarka’da Geçen Hafta (19.11 - 26.11) 45. Bölüm, 2023
Adalet sistemi; Hükümet değişiklikleri; Bedava patates
Başeditörden
Tipik bir LWID abonesinin portresi anketinin sonuçları: Anketimize katılan bin kişiye teşekkür ederiz. Şanslı talihlileri 27 Kasım – 2 Aralık tarihleri arasındaki hafta içerisinde açıklayacağız.
Tipik LWID abonesi kadın (yüzde 56,1), 25 ila 35 yaşları arasında (yüzde 43,7) çocuksuz (yüzde 69,7), kiralık bir apartman dairesinde veya evde yaşıyor (yüzde 72,4) ve çalışıyor (yüzde 64,8). Aynı zamanda sonuçlar, dünyanın her köşesinden ve toplumun her kesiminden abonemiz olduğunu gösterdi - bu çeşitlilikten büyük gurur duyuyoruz.
LWID’nin en büyük toplulukları: Romanya, İtalya, Polonya, Hindistan, Macaristan, İngiltere, ABD, Brezilya, Portekiz ve Arjantin. 122 farklı kültürden abonemiz bulunuyor. Hedef kitlemizin yüzde 63,7’si Avrupa Birliği’nden; yüzde 32,8’i Avrupa Birliği dışından; ve yüzde 3,2’si Danimarka vatandaşı.
98 belediyenin tamamında abonelerimiz bulunuyor. Elbette bazı bölgeler diğerlerinden daha fazla temsil ediliyor. Yüzde 35,8 (Kopenhag); yüzde 15 (Aarhus); yüzde 10,5 (Güney Danimarka); yüzde 9,9 (Aarhus dışında orta Danimarka); yüzde 9,6 (Kopenhag dışındaki Başkent Bölgesi); yüzde 5,6 (Aalborg); yüzde 5,6 (Zelanda); yüzde 4,5 (Odense).
lwid.dk’de yeni makaleler: Louisa Magnussen’in Danimarka İş Kültürü ve Maria Fuentes’in Avrupalı olmayanlar için yazdığı “Danimarka’da Yaşam” rehberinin ikinci bölümü.
Danimarka Siyaseti
Yeni Kanun ve Düzenlemeler
Adalet sistemine ekstra 2,3 milyar DKK: Hükümet, parlamentodaki tüm partilerle 2024-2027 yılları arasında adalet sistemine 2,3 milyar DKK yatırım yapılması konusunda anlaşmaya vardı. Sebebi yeterli mahkeme salonu ve hâkim olmaması, artan dava süreleri ve eski BT sistemleri.
Para daha fazla hâkim, avukat ve büro memurunun işe alınması için kullanılacak. Ayrıca yeni mahkeme salonları ve BT sistemindeki güncellemelere ayrılacak.
Dava işlem sürelerini hızlandırmak amacıyla bürokrasi de basitleştirildi.
Basitleştirmelerden birkaçından bahsetmek gerekirse; bir yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilirsiniz (duruşmaya katılmazsanız); ceza davasıyla ilgili olarak çağrıldığınızda mahkemeye gelmezseniz, bu, suçun kabulü olarak değerlendirilecektir. Tüm değişiklikleri burada görebilirsiniz.
Hukuk uzmanlarından, verimliliği artırmak uğruna hukuki kesinliğin önemli ilkelerinden fedakarlık edilebileceği yönünde eleştiriler geliyor. Örneğin, 100.000 DKK’nın altındaki davalar “küçük” sayılacak ve avukat olmadan işleme alınacak. (öncesinde 50.000 DKK idi). Ayrıca, bir hukuk davasının yüksek mahkemede temyiz edilebilmesi için davanın minimum 50.000 DKK değerinde olması gerekiyor (daha önce sınır 20.000 DKK idi).
Gelecek yıl psikiyatrinin güçlendirilmesi için ayrılan 400 milyon DKK nasıl harcanacak? Hükümet, psikiyatri alanında 2024 yılında finanse edilecek 14 girişim sundu.
İntiharın önlenmesi için 49 milyon DKK (yıllık intihar sayısının 600’den düşürülmesi);
İntihara meyilliyseniz başvurabileceğiniz bir dernek olan “Livslinien” için 7 milyon DKK (para, geceleri telefon hattını açık tutmak için kullanılacak);
Acil durumlarda vatandaşlara yönelik psikolojik desteğin güçlendirilmesi için 9,2 milyon DKK; 2025’in başlarından itibaren ruh sağlığı sorunları için acil telefon hattının kurulması;
Dijital Psikiyatri Merkezi’ne 20 milyon DKK;
Ruh sağlığı kurumlarında güvenliği artırmak için 30 milyon DKK;
Ruh sağlığı kurumlarında çalışanların güvenliğini artıran yerel girişimlere 100 milyon DKK;
Otizmli çocuklara daha iyi destek için 51 milyon DKK;
Gençlerin ruh sağlığı tedavisi görmesi için bekleme süresini kısaltmak amacıyla 52 milyon DKK;
Gençlerin tedavisinin takibi için 21 milyon DKK;
Yeme bozukluğu ve kendine zarar verme davranışı olan gençlere daha iyi destek için 30 milyon DKK.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Yakında işe başladığınızda giriş, işiniz bittiğinde ise çıkış yapmak zorunda kalacaksınız: Şu anda fabrikalarda kullanılan “damga saati”ni dijital bir saat gibi geri getirecek yeni bir mevzuat hazırlanıyor. Dinlenme ve çalışma süresi kurallarına uyup uymadığınızı kontrol etmek için çalışma saatlerinizi doğru bir şekilde bildirmeniz gerekecek.
IDA yeni yasayı sabırsızlıkla bekliyor. Sebebi ise mesai. IDA üyeleri (çoğunlukla mühendisler) haftada ortalama 42 saat çalışıyor.
Yeni yasanın Temmuz 2024’te uygulamaya konulması bekleniyor.
Siyasi arena
Hükümette değişiklikler – üç yeni bakan: Venstre’da (Liberaller) değişiklikler oldu. Eski başkanın istifa etmesi (Jacob Ellemann-Jensen) ve yeni bir liderin (Troels Lund Poulsen) seçilmesinin ardından parti liderliği, bakanlık ekibinde de değişiklik yapmaya karar verdi.
Troels Lund Poulsen Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı olarak görevine devam edecek.
Stephanie Lose Ekonomi Bakanı olarak atandı. Güney Danimarka Bölgesi Başkanlığı görevinden ayrılıyor. Aynı zamanda Venstre’nın başkan yardımcısı. Ayrıca hükümetteki birçok güçlü komiteye katılıyor ve bu da onu Danimarka’nın en önemli kişilerinden biri yapıyor.
Morten Dahlin, Şehirler ve Kırsal Alanlar, Kiliseler ve İskandinav İşbirliği Bakanı olarak atandı. Louise Schack Elholm’un yerini alıyor . Troels, Venstre’nın küçük bir çiftçi partisinden daha fazlası olduğu mesajını vermek istediği için bakan unvanına “şehirler” eklendi.
Mia Wagner (Løvens Hule’den yatırımcı) Dijitalleşme ve Eşitlik Bakanı olarak atandı. Marie Bjerre’nin yerini alıyor . Popüler TV programı Løvens Hule’den bir yatırımcı ikinci kez bakan oluyor (İlki aynı zamanda bir Venstre bakanı olan Tommy Ahlers’ti). Mia, Dansk Erhverv, Danimarka UNICEF Vakfı, Danimarka İhracat ve Yatırım Fonu ve Nærum Gymnasium’un şu anki yönetim kurulu üyesi ve Freeway Group, Plusbog, Dating.dk, Nordic Female Founders ve bir dizi holding ve yatırım şirketinin eski CEO’su.
Marie Bjerre ve Louise Schack Elholm bir yıl bile geçmeden görevden alındı. Bu isimler, Venstre’nın yeni başkanı (Troels Lund Poulsen) tarafından, Liberal bakanlık ekibine daha fazla tanınmış kişiyi getirebilmek ve hükümet ortaklarına güçten ve siyasi oyunlardan korkmadığını gösterebilmek için feda edildi. Hem Marie hem de Louise, Danimarka’da halk arasında genellikle tanınmıyor. Yakın zamanda yapılan bir anket, Danimarka’daki insanların yüzde 60’ının onların kim olduğunu bilmediğini gösterdi.
Diğer iki Venstre bakanı, Jacob Jensen (Gıda Bakanı) ve Thomas Danielsen (Ulaştırma Bakanı) da genel olarak bilinmiyor (insanların yüzde 60’ı onları tanımıyor) ve AB Parlamentosu seçimlerinden sonraki yaz aylarında hükümette başka bir büyük değişiklik olacağından daha iyisini yapmaları için teşvik edilmeleri gerekiyor.
Hükümetin Parlamento’da sahip olduğu zayıf çoğunluk, bu hafta Moderaterne’den (sosyal-liberaller) başka bir Parlamento üyesinin partiden ayrılmasının ardından tehlikedeydi. 28 yaşındaki Mike Villa Fonseca, 15 yaşındaki bir kızla çıkmaya karar vererek partinin davranış kurallarını çiğnedi. Sonuç olarak Moderaterne’den ayrılmak zorunda kaldı. Bundan sonra bağımsız olarak yoluna devam edecek.
Aynı zamanda bağımsız (Moderaterne’den ayrılan) Jon Stephensen de hükümet koalisyonuna destek sözü vermeye ve dolayısıyla zayıf çoğunluğu sağlamaya karar verdi. Ayrıca Moderaterne’nin gençlik kanadından 19 yaşındaki bir kıza istenmeyen mesajlar yazması üzerine partiden atıldı.
Radikale Venstre, bazı bakanlık pozisyonları karşılığında hükümet koalisyonuna katılmaya hazır. Parlamentoda daha güçlü bir çoğunluk sağlamak için 2024 yazında yapılacak hükümet değişikliği sırasında katılmaları mümkün görünüyor.
Hükümet partileri Meclis’te çoğunluğu kaybederlerse, yasa çıkarmak için muhalefetle pazarlık yapmak zorunda kalacaklar ve bunun ciddi bir maliyeti olacak. Çoğunluğun kaybedilmesi durumunda büyük ihtimalle yeni parlamento seçimleri yapılacak.
Danimarka’da Yaşam
Patatesleri kazın ve ücretsiz olarak evinize götürün: Vorning’den (Doğu Viborg) bir çiftçi patates dağıtıyor. Sebebi makinelerin ıslak ve çamurlu tarlalarda hasat yapamaması. Bu nedenle israfı ve tarım arazilerinin bozulmasını önlemek için insanları gelip ellerinden geldiğince kazmaya teşvik ediyor. Patatesler “Hermes” çeşidi ve yurt dışında cips üretiminde kullanılıyorlar. Konumu burada bulabilirsiniz.
Punitha Kumar ile sağlık
Kanserden kurtulan bir kişiye göre, yurtdışında tedavi gören kanser hastalarına daha fazla bakım ve destek sunulmalı. DR’e göre Heidi Pedersen, Londra’da kanser tedavisi görme teklifini kabul eden birkaç kişiden biriydi, ancak stresli bir süreç olduğunu belirten Pedersen, diğer sorunların yanı sıra, dil engelleri olduğunu ve kocasının onunla seyahat edebilmesi için 12.000 DKK ödemesi gerektiğini söyledi. Århus Üniversitesi Hastanesi’nin kanser hastalarını tedavi etmek için 14 günlük süre içinde onu ameliyat edememesi nedeniyle Londra’da tedavi teklif edilmişti. Danske Bölgesi sağlık komitesi başkanı Karin Friis Bach, konuyu araştıracağını ve yurtdışında tedavi görme sürecini iyileştirmek için tavsiyelerde bulunacağını; hükümetin kanser hastalarının yönetimine yönelik ekstra çabalar için bu yıl yaklaşık 400 milyon DKK ayırdığını söyledi.
Yeni bir araştırma, Danimarka’nın yurt dışından daha fazla SOSU’yu işe almaya hazır olduğunu ancak bu kişilerin Danca öğrenmeleri gerektiğini ortaya çıkardı. Ulusal Belediyeler Birliği (KL) için Voxmeter tarafından yürütülen çalışma, 10 Danimarkalı işverenden yedisinin, hem mesleki hem de Danca dil gerekliliklerinin karşılanması durumunda, yaşlılarının bakımı için sosyal ve sundhedsasistantları (SOSU) işe almaya istekli olduğunu ortaya çıkardı. 2030 yılında ülkenin 16.000 kadar sosyal ve sağlık çalışanı açığı yaşayacağı tahmin ediliyor. DR raporunda KL başkanı Martin Damm, halihazırda Danimarka’da yaşayan yabancıları işe almanın daha akıllıca olacağını, ancak bunun yine de hem paraya hem de zamana mal olacağını söyledi. Martin, bu grupların Danca derslerine Danimarka’ya gelmeden önce erkenden başlamasının da önemli olduğunu söyledi. Bu arada Çalışma Bakanı Ane Halsboe-Jørgensen, hükümetin daha fazla yabancı işçi alımıyla bağlantılı olarak ülkenin dil merkezlerine yatırım yapmayı düşündüğünü söyledi.
İklim
Ayda 179.500 DKK’dan fazla kazanıyorsanız, Danimarka’daki yüzde 1’in parçasısınız demektir. Ortalama gelirli bir kişiden sekiz kat, yüzde 50’nin altındaki bir kişiden on üç kat fazla CO2 emisyonu üretiyorsunuz. Son on yılda nüfusun büyük bir kısmı CO2 emisyonlarını azaltırken, en zenginler tam tersini yaptı.
Bu sadece Danimarka’da görülen bir olay değil. Dünyanın en zengin yüzde 1’i (77 milyon kişi), bir yılda toplam küresel CO2 emisyonunun yüzde 16’sını üretiyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, dünyanın en yoksul yüzde 66’sı (5 milyar insan) da aynı miktarda üretim yapıyor.
Danimarka dünyadaki CO2 emisyonlarının yüzde 0,1’inden sorumludur.
Danimarka’da 2.973 tür yok olma tehlikesiyle karşı karşıya: İncelenen türlerin yüzde 26,4’ünün (toplamda 13.900) nesli tükendi, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya veya neredeyse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Beş değerlendirme düzeyi bulunuyor: nesli tükenmiş (doğadan yok olmuş; yüzde 3,6); kritik tehlike altında (yok olma riski son derece yüksek; yüzde 3,4); tehlike altında (yok olma riski çok yüksek; yüzde 6,1); savunmasız (yok olma riski yüksek; yüzde 7,6); ve nesli tükenmeye yakın (nesli tükenmekte; yüzde 5,7).
Bu yıl listeye 7 hayvan ve bitki türü eklendi. Yaban arısı Bembix Rostrata (nesli tükenmekte); Yosun akrebi Larca Lata (nesli tükenmekte); Lophozia rutheana (yok olmuş); Tatlı su inci midyeleri (kritik tehlike altında); Pürüzsüz İğne Salyangozu Platyla polita (nesli tükenmekte); Omalium laticolle böceği (savunmasız); kerevit (nesli tükenmekte).
Kültür, Din ve Kraliyet Ailesi
Danimarka’dan 100 böcek türünün yer aldığı fotoğraf kitabı: Bir doğa fotoğrafçısı, tırtılları, böcekleri, kelebekleri, örümcekleri ve diğer böcekleri yakından tanımlamak ve fotoğraflarını çekmek için altı yıl boyunca çalıştı. Büyüleyici resimlere buradan göz atabilirsiniz.
Avrupa Birliği
Hollanda parlamento seçimlerini aşırı sağ kazandı ama yönetemeyecekler: PVV’nin (Özgürlük Partisi) lideri Geert Wilders (Avrupa karşıtı, Trump yanlısı, Viktor Orban yanlısı) Parlamentodaki 150 sandalyeden 37’sini aldı. Ancak iktidar olabilmek için 76’dan fazla sandalyeye ihtiyaçları var, bu nedenle diğer partilerle koalisyon kurmaları gerekiyor. Diğerleri zaten onlarla çalışmayı reddetmişti.
Frans Timmermans liderliğindeki Yeşiller ve İşçi İttifakı 25 sandalyeyle ikinci olurken, Dilan Yeşilgöz liderliğindeki Liberal Parti (VVD) 24 sandalyeyle üçüncü oldu. Potansiyel bir Yeşiller, İşçi Partisi ve Liberal İttifak mümkün ancak yine de birkaç küçük partinin desteğine ihtiyaçları var.
Avrupa Parlamentosu’nda ambalajlamaya yönelik AB çapında yeni kurallar kabul edildi: Gereksiz ambalajlamanın azaltılması; plastik ambalajların azaltılması; naylon torbaların yasaklanması; gıda ambalajlarında “sonsuz kimyasallar”ın yasaklanması; paket serviste müşterilerin kendi kaplarını getirmeye teşvik edilmesi. Tüm ambalajların geri dönüştürülebilir olması gerekiyor. Sonraki adımlar ne olacak? Konsey görüşleri kabul ettikten sonra, parlamento yasanın nihai şekli konusunda hükümetlerle görüşmelere başlamaya hazır.
Avrupa Parlamentosu onarım hakkını kabul etti: AB’deki insanların yüzde 77’si yenilerini satın almak yerine ürünlerini onarmayı tercih ediyor, ancak onarım maliyeti ve sağlanan hizmet eksikliği nedeniyle bunları değiştirmek veya atmak zorunda kalıyor. Tamir hakkının neleri içerdiğini ve uygulamada ne zaman görebileceğimizi burada bulabilirsiniz.
Avrupa düzeyinde değişiklikler geliyor: Avrupa’nın Geleceği Konferansı’nın ardından Avrupa Parlamentosu üyeleri AB’yi değiştirmeye yönelik öneriler sundu. Parlamento, AB’nin harekete geçme kapasitesini artıracak ve vatandaşların sesini güçlendirecek reformları savunuyor. Daha fazlasını buradan okuyabilirsiniz.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Kendisinin Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Esbjerg, 30 Kasım, 17.00-18.00: Yabancı çiftlerin ve ailelerin yaşadığı ilişki zorluklarının ele alınacağı bu “Expat Couple Dynamics” atölyesine katılabilirsiniz.
Çevrimiçi, 6 Aralık, 17.00-18.30: Ön gelir değerlendirmenizi yapmak zor geliyorsa Danimarka Vergi Sistemi Çevrimiçi Soru ve Cevap etkinliğine katılın ve vergi sistemini öğrenin.
Danimarka hakkında uluslararası medyadan haberler
Danimarka Bitki Temelli Eylem Planını Nasıl Mümkün Hale Getirdi (Forbes)
Petrol şirketi AB, Almanya ve Danimarka’ya beklenmedik vergi nedeniyle dava açtı (Guardian)
Danimarka ve Arnavutluk Euro 2024’e yükseldi, İtalya kilit galibiyeti aldı (Sportsnet)