Danimarka’da Geçen Hafta (21.05 - 28.05) 20. Bölüm, 2023
İş arayan yabancılara yönelik ayrımcılık
Danimarka Siyaseti
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
1 Temmuz 2023’ten itibaren, manipülasyon ve istismara yönelik koşullamaya (grooming) iki yıl hapis cezası: Bu koşullama eylemi, kişinin bir çocuk veya 18 yaşından küçük bir gençle ilişki, güven ve duygusal bağ kurması, bu sayede çocukları manipüle etmesi, sömürmesi ve suistimal etmesini kapsar. Parlamentoda dijital cinsel istismara karşı kabul edilen yasa; cinsel taciz konusunda iki yıl yerine sekiz yıl hapis gibi daha katı kuralları, ve öğretmen/eğitmen ile 18 yaş altındaki öğrenci arasında cinsel ilişkiyi yasaklayan “öğretmen maddesi”nin iftirayı da içerecek şekilde genişletilmesini içeriyor.
1 Haziran 2023’ten itibaren, belirli kişiler kamuya açık dijital self servis çözümlerden muaf tutulabilir: Dijital araçları kullanma zorluğu sebebiyle Digital Post kullanmaktan muaf kişiler, tüm kamuya açık dijital self servis çözümlerinden muaf olabilecek.
Nijer’e 920 milyon DKK kalkınma desteği: Danimarka, Nijer’e verdiği kalkınma desteğini yüzde 50 artırdı. Ülke dünyanın en fakir ülkelerinden biri ve iklim değişikliği sebebiyle büyük zorluklar çekiyor. Bu artışın sebebi Nijer’in istikrarını destekleyerek, Sahel bölgesinde terörle mücadeleyi güçlendirmek ve dolaylı olarak Avrupa’ya göç akışını kontrol etmek.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
İş arayan yabancılara yönelik ayrımcılığa son verme zamanı: Yabancıların iş gücü piyasasında uğradığı ayrımcılık, işverenlerin bunu bilinçsizce yaptıklarının altı çizilse de “Reform Komisyonu” tarafından kabul edildi. İş piyasasında ayrımcılığı sona erdirmek için iki fikir öne sürüldü.
Anonim iş başvuruları: İsim, cinsiyet ve etnik kökenin gizlenmesi.
Kamu sistemindeki açık pozisyon için görüşmeye en az bir yabancının çağrılması.
Norveç ve İsveç’te anonim iş başvuru modeli denenmişti. Norveç’te 2020’den beri kamu pozisyonları için görüşmelere en az bir yabancının çağrılması gerekiyor.
İş piyasasında, “insani olmayan” ayrımcılık konusunu öne çıkarmak gerektiğini söyleyen istihdam bakanı, komisyon tekliflerini yakından inceleme sözü verdi.
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Ebeveyn izni olmadan kürtajda yaş sınırı 15’e indirilecek: Halihazırda 18 yaşından küçüklerin kürtaj yaptırması yasal, ancak ebeveyn iznine tabi. Yaş sınırını düşürmeyi teklif eden hükümette çoğunluk, hem cinsel rüşt yaşı hem de tıbbi müdahale için rıza verme yaş sınırının zaten 15 olması sebebiyle teklifi destekliyor. Sağcı muhalefet partileri ise fikre karşı çıkıyor.
Başbakana göre, cep telefonu çocuklar için trafikten daha tehlikeli: Bir vatandaş önergesi (parlamentoda tartışılabilmesi için 50.000 imza gerekiyor), 16 yaşından küçük çocuklardan veri toplamanın ve bu gruba yönelik davranışa dayalı pazarlama tekniklerinin uygulanmasının yasaklanmasını; manipülatif tasarım uygulamalarının yasaklanmasını; çocuklara yönelik teknoloji hizmetleri veya ürünlerine “çocuklar için etki değerlendirmesi” getirilmesini; çocukların sosyal medya platformlarına ve porno sitelerine erişiminin sınırlandırılmasını öneriyor.
Başbakan, teknoloji şirketleri ile çocuklar arasındaki ilişkinin düzenlenmesi fikrini destekliyor.
Siyasi arena
Orduda daha fazla asker ihtiyacı: Hükümet, askere alınanların sayısını nasıl artırmayı planladıklarını yakında açıklayacak. Ayrıca zorunlu askerlik süresinin uzatılması bekleniyor (halihazırda süre dört ay). Danimarka ordusunda ciddi bir asker açığı bulunuyor.
İsveç ve Norveç’te askerlik süresi altı ila on altı ay arasında.
Danimarka vatandaşı olmasanız bile Danimarka’da en az 5 yıl yaşadıysanız Ulusal Muhafız gücüne katılabileceğinizi unutmayın.
Mette Frederiksen bir sonraki NATO genel sekreteri mi olacak?: Temmuz 2023’te NATO’ya yeni bir genel sekreter atanacak. Birçok kaynak yeni lider olarak Mette Frederiksen’i işaret ediyor. Ayrıca başbakan, 5 Haziran’da ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmek üzere Beyaz Saray’a gidecek.
NATO’nun şu anki genel sekreteri Jens Stoltenberg (Norveç’in eski başbakanı). Önceki genel sekreter başka bir Danimarkalı olan Anders Fogh Rasmussen’di (eski başbakan).
Mette Frederiksen görevinden beklenenden erken ayrılırsa Danimarka başbakanı kim olacak? İki ismin altı çiziliyor: Maliye Bakanı Nicolai Wammen (başbakanın sağ kolu) ve Adalet Bakanı Peter Hummelgaard.
Danimarka Ekonomisi
Her belediyenin yönetim harcamalarını ortalama 7,1 milyon DKK azaltması gerekiyor: Belediyeler “hizmet çerçevesi” (okullar, yaşlılar, toplu taşıma vb.) için 2,4 milyar DKK destek alırken, yönetim harcamalarında 700 milyon DKK tasarruf etmeleri gerekiyor. Sosyal hizmet çalışanları sendikası, sosyal hizmet çalışanlarının yönetimin bir parçası olarak görülmesi, bu nedenle büyük olasılıkla kovulacaklarından endişeli.
Kamu sektöründe kim çok para alıyor, kim çok az alıyor?: “Maaş Komitesi”nin (Lønstrukturkomitéen) sızdırılan raporuna göre, doktorlar ve mühendisler olması gerekenden daha fazla kazanırken, pedagoglar ve temizlik işçileri olması gerekenden daha az kazanıyor.
“Maaş Komitesi” her meslek için LEU maaşını hesaplar; bu hesap yönetim sorumluluğu, iş deneyimi ve eğitime dayalıdır.
Kim çok alıyor: doktorlar, mühendisler, BT çalışanları, polis memurları, öğretmenler, ambulans personeli, inşaat mühendisleri, teknik tasarımcılar, hukukçular, ekonomistler, rahipler, ebeler, SOSU asistanları, ofis çalışanları, yargıçlar, mimarlar, araştırmacılar, psikologlar ve hemşireler.
Kim çok az alıyor: pedagoglar, temizlik görevlileri, laboratuvar ve çevre personeli, teknik servis çalışanları, fizyoterapistler, cezaevi personeli, SOSU yardımcıları, sosyal hizmet görevlileri.
Hükümet, hazinede 16 milyar DKK daha buldu: Para, 2030 yılına kadar “finansal takdir fonu” ile ilgili yeni hesaplamaların ardından keşfedildi. “Finansal takdir fonu” henüz tahsis edilmemiş ve yeni fikirler, yatırımlar vb. için kullanılabilecek parayı kapsıyor. Başta, hükümetin 2030 yılına kadar 48 milyar DKK’lık bir finansal takdir fonuna sahip olduğu tahmin ediliyordu. Bu rakam 64 milyar DKK olarak değiştirildi.
Danimarka 3 milyonluk istihdam rakamına ulaşmaya çok yakın: Ekonominin ve dolayısıyla istihdamın yavaşlayacağına dair uyarılara rağmen, Danimarka istihdam rekoru kırmaya çok yakın. Mart 2023’te kaydedilen istatistiklere göre Danimarka’da 2.986.482 kişi iş gücü piyasasında.
Şubat-Mart 2023 tarihlerinde 4.800 kişilik istihdam artışı oldu.
İsveç’te alışveriş: İsveç kronu değer kaybediyor. 100 İsveç kronu, 65 Danimarka kronuna tekabül ediyor. Alışveriş için İsveç’e gittiğiniz takdirde Danimarka’da harcayacağınız paraya kıyasla çok daha fazlasını alabilirsiniz.
Danimarka’da Yaşam
Ortaklaşa kullanılan Netflix hesaplarının sonu: Danimarka’da Netflix hesaplarını paylaşan müşteriler şirket tarafından uygulanan yeni izleme teknolojisi aracılığıyla tespit edilerek abonelik koşullarına uymalarını hatırlatan bir e-posta alacak.
Danimarka’nın ilk kadın tümgenerali: Tümgeneral Jette Albinus Danimarka tarihinde bu rütbeye yükselen ilk kadın oldu.
Punitha Kumar ile sağlık haberleri
Hükümet, sektörü canlandırmak için yıllık sağlık bütçesini 5 milyar DKK artıracak. Yeni sağlık paketi, Aarhus Üniversite Hastanesi’nde aşırı uzun bekleme süreleri nedeniyle tedavi göremeyen kanser hastalarıyla ilgili çok sayıda rapor ve haberin ardından hazırlandı. Bu sorunların tam bir başarısızlık olduğunu vurgulayan başbakan, hükümetin “Danimarka’da kanser tedavisine (sektöre) güvenin yeniden tahsis edilmesi” gerektiğini sözlerine ekledi. Sağlık planında şunlar yer alıyor:
2023 ve 2024’te kanser tedavisine 400 milyon DKK acil durum fonu ayrılması
2025’ten itibaren kanser tedavisi için yılda 600 milyon DKK ayrılması
Kanser tedavileri için daha kısa bekleme süreleri sağlayan yeni bir izleme sistemi
Hastane kapasitesi zorluklarını ve kaynakların en iyi şekilde nasıl kullanılacağını incelemek için özel bir izleme birimi
Yerel seçenekler mevcut değilse, yurtdışında tedaviye yönelik ekstra fon.
Akciğer kanseri için ulusal tarama programı.
Kanser hastaları gelecek yıldan itibaren diş tedavileri için mali yardım alacak. Kemoterapi veya kanserle ilgili diğer tedaviler nedeniyle ciddi diş sorunları yaşayan kanser hastalarının 2024’te diş sübvansiyonu alabilmesi için Sağlık Yasası’nın 166. maddesinin kaldırılması için çalışılıyor. 2021’de kemoterapi sebebiyle diş sorunları yaşayan kanser hastalarının yüzde 75’i için mali sübvansiyon talepleri reddedilmişti.
Açken buzdolabını açmak yerine Instagram’da yemek fotoğraflarına bakmak tok hissettiriyor. Tjark Andersen, Aarhus Üniversitesi gıda fakültesinde yaptığı araştırma sunumunda, 1000 deneğe aynı yemek resminin yaklaşık 30 kez gösterildiğini, insanların resme baktıktan sonra daha tok hissettiklerini söyledi. İştah, bilişsel algıyla yakından ilişkili olduğundan, yemekle ilgili düşüncelerin aslında kişiyi tok hissedeceği şekilde düşünmesi açısından kandırabileceği öne sürülüyor.
Eğitim
Eylül sonuna kadar alkolsüz okul partileri: Danimarka Sağlık Kurumu, lise ve meslek okullarının başkanlarıyla birlikte, tüm genç eğitimcilerden, en azından eylül sonuna kadar alkolsüz okul partileri düzenlemelerini istedi.
Danimarka’da gençler yüksek oranda alkol tüketiyor ve alkol tüketmeye erken yaşta başlıyorlar. Alkol çocuklar ve gençler için zararlı olmasının yanında öğrenme kabiliyetini etkileyebiliyor.
İklim
Danimarka 23 atık yakma tesisinde yakmak üzere atık ithal etmeli mi?: İklim Bakanlığı’na göre ithal atık miktarının azaltılması ve bazı yakma tesislerinin kapatılması gerekiyor.
23 yakma tesisi arasındaki rekabetin bazılarını kapatmaya zorlayacağını umarak, atık yakma işinin belediyelerden, özelleştirme yoluyla özel sektöre devredilmesi isteniyor.
Danimarka’da “kapasite fazlası” varken, Avrupa pazarının geri kalanının “kapasite altında” olduğunu ve bunun, atık ithalatını artıracağını söyleyen Danimarka Atık Derneği, rekabetin bazı yakma tesislerini kapanmaya zorlayacağı fikrine katılmıyor.
Bir yakma tesisi yılda ortalama 200.000 ton atık ithal ediyor.
Çiçek Eriş ile kültür, din ve kraliyet haberleri
Kültür alanında fonların dağıtımı konusunda çoğunluk anlaşmaya vardı. Fonlar; müzik, performans sanatları, görsel sanatlar ve yerel arşivler dahil olmak üzere çeşitli kültürel alanlara tahsis edilecek.
Kültür Bakanı ve aralarında Socialdemokratiet, Venstre, Socialistisk Folkeparti, Danmarksdemokraterne, Liberal Alliance, Det Konservative Folkeparti, Enhedslisten, Radikale Venstre, Dansk Folkeparti ve Alternativet’in de bulunduğu çok sayıda siyasi parti fonların dağıtımı konusunda anlaştı.
Snapchat’in sohbet robotu MY AI’ın doğru sorular sorulduğu takdirde, kendine zarar verme konusunda ayrıntılı bilgi verdiği ortaya çıkarıldı. Bir dijital araştırmacının çocuk gibi davranarak programı kullanması sonucunda sorun gün ışığına çıktı. 9 ila 14 yaş arası Danimarkalı çocukların yüzde 59’u Snapchat kullanıyor. Bu sebeple kültür bakanı, düzenlemeye acil ihtiyaç olduğunu vurguladı.
Kültür bakanı yakın zamanda, Danimarka ve Avrupa mevzuatının teknoloji devlerini nasıl kontrol edebileceğini değerlendirmeyi amaçlayan Teknoloji ve Demokrasi Merkezi kurulmasını önermişti.
Statens Kunstfond, Danimarka kültürel yaşamına kayda değer katkılarda bulunan yedi sanatçıya ödül verdi. 100 yılı aşkın bir süredir verilen prestijli onur ödülünü almaya hak kazanan sanatçılar ömür boyu belirli bir miktar finansal destek alabiliyorlar. Toplamda 275 kontenjanı olan ödül programında, ancak vefat dolayısıyla kontenjanın boşalması üzerine yeni bir aday ödüle hak kazanabiliyor. Daha önce yılda bir defa dağıtılan ödül, artık altı ayda bir dağıtılacak ve böylelikle ödülü kazananlar destek almaya daha erken başlayabilecekler. Bu yıl ilk defa, bir oyun geliştiricisine de ödül veren Sanat Vakfı bu alanı tanımış oldu.
Jessica Malvido ile Danimarka medyasında yabancılar
Yılda 183.000 DKK: Dansk Industri tarafından yapılan bir araştırmaya göre, bu rakam, eğitimli yabancıların Danimarka hazinesine yaptığı ortalama net katkı. Net katkı, kullanılan kamu hizmetlerinin maliyeti çıkarıldıktan sonra kalan katkı oranıdır.
2003-2020 döneminde 25.400 eğitimli yabancı Danimarka’ya taşındı. Bu kişilerin 10 yıl sonra ülkede kalma oranı yüzde 40.
Yüksek eğitimli yabancılar çoğunlukla Almanya, Birleşik Krallık, Çin, İtalya, ABD, Hindistan, İsveç, Fransa, İspanya ve Polonya’dan geliyor.
Avrupa Birliği
Norveç’te enerji içeceklerine 16 yaş sınırı: Norveç Parlamentosu, 16 yaşından küçüklerin enerji içeceği almasını yasaklama kararı aldı.
Ayrıca çocuklara ve 18 yaş altı gençlere yönelik sağlıksız yiyecek ve içeceklerin pazarlanması yasaklandı.
Norveç’teki gelişmeleri yakından takip eden Danimarkalı politikacılar da büyük olasılıkla yakın gelecekte benzer bir yasak önerecekler.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Kendisinin Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Aalborg, 30 Mayıs, 14:00-15:00: Danimarka’da iş aramaya yeni mi başladınız? İş arama konusunda bazı pratik ipuçlarına mı ihtiyacınız var? International House North Denmark’ın Danimarka’da iş arama, Danimarka şirketlerine uygun özgeçmiş ve ön yazı yazma konusunda bilgi sunduğu ücretsiz seminere katılabilirsiniz. Seminerin ikinci kısmında ise Kuzey Danimarka’da iş arama ve LinkedIn’le ilgili bilgi alabilirsiniz.
Aarhus, 31 Mayıs, 10:00-12:00: Families in Aarhus, şehirde yaşayan hem yabancılar hem de Danimarkalı aileler için yeni bir girişim. International Community, Aarhus Üniversitesi ve Dokk1, çocuklar oyun oynarken ailelerin buluşup sosyalleşebileceği bir alan yarattı. Bu etkinlik her yaştan çocuk (ve ebeveynleri) için. Yerel bağlantılar kurmak, çocukların gelecekteki oyun arkadaşlarıyla tanışmak ve deneyimlerinizi paylaşmak istiyorsanız bu etkinliği kaçırmayın.
Esbjerg, 2 Haziran, 17:30-20:00: Gruplar halinde yemek pişirilecek olan Curry Night etkinliği sayesinde yabancılarla tanışmak istemez misiniz? Alışveriş organizatörler tarafından yapılacak, tariflerden onlardan! Kendi içeceklerinizi getirmeniz yeterli. Malzeme ücreti: 100 DKK.
Kopenhag, 3 Haziran, 11:00-16:00: Büyükelçilerin Eşleri Grubu’nun (ASG) düzenlediği bağış toplama etkinliğini takviminize kaydetmeyi unutmayın. 26 katılımcı ülkeden kültürel performansların sergilenecek kermeste yöresel yemekler ve ürünler satılacak. Etkinlikten elde edilecek gelir, Danish Refugee Council’e bağışlanacak.
Uluslararası Medyada Danimarka
Danimarka, Temmuz ayında Ukrayna barış zirvesine ev sahipliği yapmak istiyor (Politico).