Danimarka’da Geçen Hafta (25.06 - 02.07) 25. Bölüm, 2023
Yabancı öğrenciler; yüzde 110 işsizlik yardımı
Editörden
Kısa bir ara: “Last Week in Denmark”ın İngilizce edisyonu hariç tüm ekipleri tatile çıkıyor :) İngilizce edisyonun bir sonraki yayınlanma tarihi ise 16 Temmuz. Türkçe ekibi olarak biz de kısa bir tatili hak ettik, dolayısıyla 1 ay boyunca sizlerle olamayacağız. 6 Ağustos’ta tekrar görüşmek üzere! :)
“Last Week in Denmark” podcast’i: Podcast projesine verdiğiniz yoğun destek için teşekkür ederiz. Pilot bölüm binden fazla dinleyiciye ulaştı ve çok sayıda yapıcı geri bildirim aldık. Şimdi, podcast’in üstünde çalışmak ve daha düzgün bir şekilde yayınlamaya başlayabilmek için 13 Ağustos’a kadar ara veriyoruz. Wizmedia’nın hazırladığı ve radyo muhabiri Wizzi Magnussen’in sunduğu podcast ile ilgili olarak lastweekdk@gmail.com adresinden bize yazabilirsiniz.
Bağış çağrısı: “Last Week in Denmark” podcast’i için bizler gibi farklı ülkelerden gelip Danimarka’da yaşayan insanlarla Danimarka halkının kaynaşmasını yansıtan eşsiz bir jingle hazırlamak istiyoruz. Bu projeyi hayata geçirebilmek için 5000 DKK toplayarak bir müzisyene ödeme yapmamız gerekiyor. Projeye sponsor olmak isteyenler
MobilePay üstünden 3438JD numaralı kutuya “For the jingle” ibaresi ile bağışta bulunabilir. Adınızın yer almasını istemiyorsanız, “anon” diye eklemeyi unutmayın.
Jingle için katkıda bulunanlardan podcast’in bir sonraki bölümünde bahsedilecek.
Danimarka Siyaseti
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
“Zanaat öğrenecek ve ‘yeşile geçiş’e yardımcı olacak daha fazla insana ihtiyacımız var.” Danimarka Yüksek Öğrenim Bakanı yeni yüksek öğrenim reformunu bu sözlerle duyurdu. Hükümet, daha az gencin akademi yolunu seçmesini istediğinden, 2025’ten itibaren lisans programı kontenjanlarında yüzde 8’lik bir azalma olacak (yaklaşık 2.700 kontenjan).
2028’den itibaren yüksek lisans programlarının yüzde 10’u daha kısa olacak (1 yıl 3 ay).
Ayrıca 2028’den itibaren, yüksek lisans programlarının yüzde 10’u mesleki olacak (bu programlar 4 yıl sürecek ve tam zamanlı bir işin yanında yapılabilecek). 2032’den itibaren yüksek lisans programlarının yüzde 20’si mesleki olacak.
Yüksek öğrenim reformuna 1,7 milyar DKK yatırılacak.
Enhedslisten (sol), Radikale Venstre (sosyal liberal) ve DF (nasyonal sosyalist) reform müzakerelerinden çekildi. DF’nin çekilme sebebi, şaşırtıcı olmasa da, yabancı öğrencilerle ilgili yön değişikliği oldu.
Güney Danimarka Üniversitesi (SDU), 2025’ten itibaren bir lisans programına başvurmak için ortalama 7 puanı (-3 ila 12’lik Danimarka ölçeğinde) kabul etmeye karar verdi.
Posta sisteminin özelleştirilmesi: Ocak 2024’ten itibaren PostNord’un posta dağıtımı tekeli sona erecek ve özel şirketler pazara girebilecek. Yeni posta teslim fiyatı piyasa tarafından belirlenecek. Özel şirketler arasındaki rekabetin, tıpkı kargo teslim şirketlerinde olduğu gibi, posta teslim fiyatını da düşürmesi bekleniyor.
Teslimattan özel şirketler sorumlu olacak olsa da, devletin Danimarka’daki herkesin mektup gönderip alabilmesini sağlaması gerekiyor. Danimarka Ulaştırma Ajansı, pazarı takip etmek zorunda kalacak ve kapsanmayan bölgeler bulunursa, Ulaştırma Bakanlığı ihale yoluyla özel bir şirket atayacak.
Devlet hâlâ üç posta bölgesinden sorumlu: adalara posta hizmeti, uluslararası posta hizmeti ve görme engellilere yönelik posta hizmeti (görme engellilere posta hizmeti ücretsizdir).
Mesleki eğitimdeyken yüzde 110 işsizlik ödeneği: 30 yaşın üzerindeyseniz, vasıfsız veya eski tarihte mezun olmuş ya da işsizseniz elektrikçilik veya SOSU asistanlığı gibi yeni bir meslek öğrenmek için eğitim alabilirsiniz. Böylece hem okuyabilir hem de daha yüksek işsizlik maaşı alabilirsiniz.
1 Temmuz’dan itibaren bu fırsatı iş bulma merkeziniz ve/veya a-kasse ile görüşebilirsiniz.
Dijital hizmetleri kullanırken zorlananlar için 54,5 milyon DKK: İktidar partileri, Danimarka’da dijital kamu çözümlerini kullanamayan insanlara yardım edecek girişimleri finanse etmek amacıyla parlamentodaki partilerin çoğunluğuyla anlaştı. Somut girişimlerin sunumu sonbaharda yapılacak. Anlaşma metninden, dijital hizmetleri kullanırken zorlanan insanların eğitimi ve başkalarının onlara yardım etmesini kolaylaştırmak gibi önerilere sıcak baktıkları görülüyor.
Önümüzdeki on yılda Danimarka ordusuna 143,2 milyar DKK yatırım: Hükümet, Danimarka ordusuna önemli bir yatırım yapmak için parlamentodaki hemen hemen her partiyle (sol parti Enhedslisten ve yeşil parti Alternativet hariç) anlaştı. Henüz sadece yatırım yapmak istedikleri para miktarı üzerinde anlaşıldı. Sonbaharda ise, bu büyük yatırımla hangi girişimlerin finanse edileceği netleşecek.
Çözülmesi gereken ilk sorun, askerî personelin işe alınması ve hizmette kalması. Daha fazla askere ihtiyaç duyuluyor. Savunma Bakanı, paranın bir kısmının daha yüksek maaşlara harcanması fikrini reddediyor.
Gündemin ikinci maddesi ise, özellikle kritik altyapıyı tehdit eden Rus casus gemilerinin bildirilmesinden sonra, Kuzey Kutbu ve Kuzey Atlantik’in gözlemlenmesiyle ilgili.
Ayrıca kışla ve diğer askerî binaların yenilenmesi gerekiyor.
Şu anda Danimarka, NATO’nun, GSYİH’sinin yüzde 2’sini orduya harcama konusundaki beklentilerini karşılamıyor. 2022’de bu oran yüzde 1,38’di.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Yabancı öğrencilerle ilgili yön değişikliği: Dikkate değer bir politika değişikliğiyle Danimarka, kapılarını yabancı öğrencilere yeniden açtığını duyurdu. Son yıllarda İngilizce eğitim veren çok sayıda üniversite programının iptal edilmesinin ardından yabancı öğrenci sayılarının düşmesi bu karara sebebiyet verdi. Hükümet şimdi, yabancı öğrencilerin akademiye ve topluma kattıkları değeri kabul ederek, bu öğrencilerin gelmeyi hedefleyecekleri bir ülke olmayı planlıyor.
2024 ile 2028 yılları arasında üniversitelerde her yıl 1.100 yeni kontenjan açılacak.
2029’dan itibaren ise her yıl 2.500 yeni kontenjan açılacak.
Yeni İngilizce programların yarısı 4 büyük şehrin dışında olacak ve iş piyasasının ihtiyaçlarına uygun şekilde belirlenecek.
Dansk Industri (Danimarka Sanayi Konfederasyonu) bu yön değişikliğini memnuniyetle karşılıyor.
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Zorunlu askerlik kadınları da kapsamalı mı? Yeni savunma anlaşmasının tarafları sonbaharda bu soruyu ele alacak. Askere alınanların sayısını artırmanın bir yolu kadınların da katılmasını sağlamaktan geçiyor.
Bu fikre karşı çıkan tek parti, Inger Støjberg liderliğindeki aşırı sağcı Danmarksdemokraterne (DD).
Siyasi arena
Mette Frederiksen şimdilik NATO’ya gitmiyor: NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’den en az bir yıl daha görevine devam etmesi istendi. Dolayısıyla Mette Frederiksen’in Danimarka politikasını geride bırakıp bırakmayacağını 2024’ün yaz aylarında kesin olarak öğreneceğiz.
NATO Genel Sekreterliği yarışına şimdilik ara verilmesiyle Danimarka gözünü EIB (Avrupa Yatırım Bankası) Başkanlığı yarışına çevirdi. Bu pozisyonla ilgilendiğini açıkça beyan eden Margrethe Vestager hükümet tarafından da destekleniyor.
Margrethe Vestager göreve gelirse, Danimarka’dan yeni bir AB Komiseri seçilmesi gerekecek. Büyük olasılıkla, sosyal demokrat bir politikacının seçileceği bu yarışta Ticaret Bakanı Morten Bødskov ile Kalkınma Bakanı Dan Jørgensen’in isimleri geçiyor. Ancak söylentiler, Moderaterne başkanı Lars Løkke Rasmussen’e de işaret ediyor.
Silah ruhsatlarında daha katı kurallar: Silah ruhsatları ile ilgili hazırlanan bir yasa teklifiyle Danimarka’da silah sahibi olunmasını zorlaştırmak planlanıyor. Önerilerden biri ruh sağlığı ile ilgili sorun yaşayan kişilerin silah ruhsatı alamamasını içeriyor. Dolayısıyla polisin, silah ruhsatı başvurusunda bulunan kişinin taranması sırasında sağlık bilgilerine erişebilmesi gerekiyor.
Bedre Psykiatri derneği, öneriyi ruh sağlığı bozuk insanları damgaladığı ve tehlikeli olarak nitelediği için eleştiriyor.
Adalet Bakanı eleştirilere, ehliyet almak için başvuru yapıldığında “ruh sağlığı”nın değerlendirildiğini söyleyerek yanıt verdi. Bakan, silah ruhsatı almanın bu kadar kolay olmaması gerektiğini savunuyor.
Danimarka Ekonomisi
Danimarka’daki en iyi maaşlı işlerden biri hava trafik kontrolörlüğü. Yıllık ortalama 1.297.200 DKK maaş alan bu kontrolörler 60 yaşında emekli oluyorlar. Kontrolör olmak için üç yıllık eğitime ihtiyacınız var. Buradan kaydolabilirsiniz.
Danimarka’da Yaşam
1920’den beri en iyi haziran: Danimarka hakkındaki şakaların çoğu hava durumuyla ilgilidir. Hava durumu hep “karanlık, kasvetli, rüzgârlı ve neredeyse her zaman yağmurlu” olarak betimlenir. Fakat bu yıl Danimarka, haziran ayında 304 saat güneş görerek 1940’taki rekorunu kırdı.
Halkın yüzde 87’si polise güveniyor: Bu, şimdiye kadar ölçülen en yüksek polise güven seviyesi. Danimarka’daki insanların yüzde 89’u yaşadıkları bölgelerde kendilerini güvende hissediyor.
İklim
Uruguay’da su bir lüks haline geldi: Uruguay birkaç yıldır süregelen kuraklık ve yüksek sıcaklıklarla mücadele ediyor. Başkan “su acil durumu” ilan etti. İnsanlar tuzlu musluk suyu içmek zorunda kalıyor ve işçiler yer altı su kaynaklarına ulaşmak için başkentin merkezinde kuyular açıyor. Uruguay’da yaşananlar geleceğe bir ayna tutmalı ve suya erişim gibi garanti olduğu sandığımız şeylerin daha fazla farkına varmamızı sağlamalı. Hikâyenin tamamını İngilizce olarak buradan okuyabilirsiniz.
Avrupa Birliği
Almanya kapılarını yabancılara açtı: İşgücü sıkıntısı çeken tek ülke Danimarka değil. Avrupa Birliği ülkelerinin çoğu yabancı çalışanları çekmek istiyor. Örneğin Almanya, Kenya ile 250.000 işçi için bir anlaşma yaptı. Ayrıca Ürdün, Hindistan, Vietnam, Gana, Tunus ve Brezilya ile de benzer anlaşmaları müzakere ediyorlar.
Almanya, nüfusunu 84 milyondan 90 milyona çıkarmayı planlıyor.
Danimarka’nın Almanya’daki büyükelçisi, Danimarka’nın yakında Avrupa Birliği dışındaki ülkelerle benzer anlaşmalar yapmak zorunda kalacağını söylüyor.