Danimarka'da Geçen Hafta (26.02 - 05.03) 8. Bölüm, 2023
Resmî tatil iptali; Yeni toplu sözleşmeler; Yüksek öğretim reformu
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
2024’ten bir tatil günü eksildi: Danimarka Parlamentosu, 2024’ten itibaren “Büyük Dua Günü”nün resmî tatil niteliğinden çıkarılmasına yönelik yasa teklifini onayladı. Tatil günü, Paskalya’dan sonraki dördüncü cumaya denk geliyordu.
İktidar partileri (sosyal demokratlar, liberaller ve ılımlılar) ve Radikale Venstre (sosyal liberaller) ulusal bayramın kaldırılması yönünde oy kullandı. Sosyalistler, muhafazakarlar, Liberal Alliance, Enhedslisten, Alternativet ve üç aşırı sağ parti aleyhte oy kullandı.
Resmî tatilin kaldırılmasının arkasındaki sebep, orduya yapılan büyük yatırımların finanse edilmesi için gereken parayı toplamak.
Resmî tatil en son 253 yıl önce 1770’de, tıpkı bugünkü gibi, o dönemde de devletin daha çok paraya, işletmeler ile tarımcılık alanında da daha çok emeğe ihtiyacı olduğu için diğer dokuz resmî tatille birlikte kaldırılmıştı.
Büyük Dua Günü 1686’da, Piskopos Hans Bagger sayesinde ortaya çıkmıştı. Bu günde “varme hveder” yeme geleneği varlığını sürdürüyordu. Ayrıca ülke çapındaki birçok kilisede gençlerin “konfirmasyon”ları bu tarihte gerçekleştiriliyordu.
Danimarka’da 10 resmî tatil bulunuyor (Almanya ve Malta ile birlikte Avrupa’da birinci sırada): Yeni Yıl Günü, Kutsal Perşembe, Kutsal Cuma, Paskalya, Paskalya’nın 2. Günü, İsa’nın Göğe Yükselişi, Hamsin Yortusu (Pentekost), 2. Pentekost, Noel ve Noel’in 2. Günü. Bazı şirketler ayrıca 1 Mayıs (İşçi Bayramı), 5 Haziran (Anayasa Günü) ve Yeni Yıl ile Noel arifelerinde de tatil yapabiliyor.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Okullarda başörtüsünün yasaklanması önerisi reddedildi: Göç ve Entegrasyon Bakanı, “Okullarda Müslümanların başörtüsünü yasaklama önerisi, anayasa ve Danimarka’nın uluslararası yükümlülükleri çerçevesinde uygulanamaz,” açıklamasında bulundu.
Danimarka Göç Dairesi (Udlændingestyrelsen) “Suriye vatandaşlarının oturma izni başvurularında daha dikkatli olacağız” açıklamasında bulundu. Mülteci Kurulu (Flygtningenævnet), Danimarka Göçmen Dairesi’nin Suriyeli mültecilerin ikamet izinlerini iptal etmeye veya uzatmayı reddetmeye karar verdiği geçen yılki davaların yüzde 77’sini bozdu.
Yasa teklifleri ve öne sürülen fikirler
Hükümet yüksek eğitimde reform istiyor: 500 yüksek lisans programından 250’si, önerilen reformun parlamentoda onaylanması halinde iki yıldan bir yıl üç aya indirilecek.
Dört yüksek lisans derecesi türü olacak:
(a) işgücü piyasasını canlandırmak amacıyla bir yıl üç aylık
(b) uzmanlık gerektiren işler veya araştırma için iki yıllık
(c) ileri derece uzmanlık gerektiren işler için üç yıllık
(d) çalışırken alınabilecek dört yıllık mesleki yüksek lisans.
Hükümet mesleki yüksek lisans programlarının sayısını, 2500’ü İngilizce olmak üzere 5000’e çıkarmak istiyor.
2024’ten 2028’e kadar yıllık 1100 İngilizce, 2029’dan itibaren de yıllık 2500 eğitim programı artışı hedefleniyor.
Reform sayesinde harcamaların 950 milyon DKK azalacağı, niteliğin yükselmesi sayesinde bu rakamın eğitim sektörüne geri döneceği düşünülüyor.
Danimarka’nın en büyük dört şehrinin Sosyal Demokrat belediye başkanları yüksek eğitim reformuna karşı çıkıyor.
Kopenhag Belediye Meclisi’ndeki bir siyasi çoğunluk, “Büyük Dua Günü”nü bölgesel bir resmî tatil olarak kabul edip edemeyeceklerini araştırıyor: Belediye meclisi, hangi günlerin resmî okul tatili yapılacağına karar verme yetkisine sahip (bu nedenle kış tatilleri, kişinin yaşadığı yerin belediyesine göre değişiklik gösteriyor) ancak resmî tatili kaldırmaya yönelik ulusal bir karara karşı çıkmak, yerel yönetimlerin karar verme yetkilerinin ötesinde olabilir.
2023 Maliye Kanunu yolda: Yılın en önemli kanunu (vergilerin nasıl harcanacağını belirten kanun) yakında manşetlerden inmeyecek. Çocuk bakım eğitimcilerinin niteliklerini artırmak için kullanabilecekleri bir “beceri geliştirme havuzu” bu gündem maddelerinden biri olacak gibi görünüyor.
Siyasi arena
Kültür Bakanı Jakob Engel-Schmidt’e göre, “Danimarka dizileri ve filmleri, toplumdaki çeşitliliği gözler önüne sermeli.” Temelinde yatan argüman, bir kültürel üretim ürününün, kamu finansmanı kullanıyorsa, Danimarka toplumunu dikkate alması gerekliliğine dayanıyor. Yabancılar olarak nüfusun yüzde 11’ini oluşturduğumuz düşünülürse bu iyi bir haber.
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
Mağaza çalışanları için yeni toplu sözleşme: Mağaza çalışanları sendikası (HK Handel) ile Dansk Erhverv (işverenler derneği) arasında tartışılan yeni toplu sözleşme işçiler tarafından onaylandığı takdirde önümüzdeki iki yıl boyunca geçerli olacak.
Asgari ücret saatte 4,5 DKK artırılacak. Bu, ayda toplam 721 DKK daha fazla ücrete tekabül ediyor.
Hem emekli maaşı için yüzde 2 hem de “fritvalgskonto” için yüzde 2 daha fazla ayrılacak.
Toplu sözleşme 150.000 mağaza çalışanını kapsıyor.
Finans çalışanlarına yeni toplu sözleşme: Finans sektöründe çalışan 41.000 kişiyi ilgilendiren yeni toplu sözleşme imzalandı. İşçilerin onaylaması durumunda sözleşme önümüzdeki iki yıl boyunca geçerli olacak.
2023’te yüzde 4,5 ve 2024’te yüzde 3,7 ücret artışı yapılacak.
40.000 DKK kazanan bir finans çalışanının ücreti sonraki iki yılda 3.300 DKK artacak.
Tam ücretli doğum izni 26 haftaya uzatılacak.
Taşımacılık sektöründe yeni toplu sözleşme: 3F Transport (taşımacılık sektöründeki işçilerin sendikası) ve Dansk Industri (işverenler derneği), işçilerin onaylaması halinde önümüzdeki iki yıl boyunca geçerli olacak yeni bir toplu sözleşme üzerinde anlaştı.
Taşımacılık sektöründe 50.000 kişi çalışıyor.
2023’te saat başına 6 DKK ve 2024’te 5,75 DKK ücret artışı yapılacak; bu, 2024’ten itibaren ayda toplam 3.150 DKK daha fazla bir ücrete tekabül ediyor.
Emeklilik payı dağılımı değişecek: İşveren yüzde 10, çalışan ise yüzde 2 katkı sağlayacak (halihazırda yüzde 8’e yüzde 4).
“Fritvalgskonto”ya yüzde 2 daha fazla ayrılacak.
Piyasa
Dansk Erhverv, şirketleri iş telefonlarında TikTok kullanımına karşı uyardı: Danimarka şirketleri derneği, üyelerine (18.000 şirket) casusluk riski sebebiyle TikTok’u iş telefonlarından silmelerini tavsiye etti.
Danimarka ihracatı artırmak için Hindistan’a elçi gönderdi: Veliaht prens ve eşi, hükümet temsilcileri ve su ile enerji alanındaki 38 şirket, Danimarka ihracatını artırmak için Hindistan’a elçi olarak gönderildi.
2020’de Danimarka ve Hindistan yeşil stratejik ortaklık kurmuştu. Hindistan başbakanına göre, “Hindistan’ın büyüklüğü ve Danimarka’nın yetenekleri var”.
1,4 milyar nüfusuyla Hindistan, dünyanın en büyük pazarlarından biri ve yakında dünyanın en kalabalık ülkesi olacak.
Hindistan hava ve su kirliliği ile ilgili ciddi sorunlar yaşıyor; Danimarka şirketlerinin çözmeye yardımcı olabileceği sorunların başında yüksek CO2 emisyonları gibi sorunlar geliyor.
Günümüzde Danimarka, ihracatının yüzde 0,5’ini Hindistan’a yapıyor.
Norlys müşterileri gerçek enerji tüketimi için ödeme yapabilecek: Norlys’ün 600.000 müşterisi, ön ödeme yapmak yerine gerçek enerji tüketimi için ay sonunda ödeme yapmayı seçebilecek.
Enerji Temyiz Kurulu (Ankenævnet på Energiområdet) “SK Energi, Ağustos 2022’de sabit fiyatlı enerji sözleşmelerini yasal dayanak olmaksızın askıya aldı,” açıklamasında bulundu. Bu nedenle, sabit sözleşmeleri yasadışı bir şekilde askıya alınan 3.000 SK Energi müşterisinin uğradığı haksızlığın giderilmesi gerekiyor. Şirketin karara uymak için 30 günü var.
SK Energi davası emsal teşkil ediyor, dolayısıyla geçen yıl sabit enerji sözleşmeniz askıya alındıysa siz de şikayette bulunabilirsiniz.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Gençlerin yüzde 12,9’u enfiye veya nikotin torbası kullanıyor: Gençlerin dumansız nikotin ürünleri tüketimi artıyor.
Nikotin, genç beyin hücrelerine zarar veren, kaygı ve depresyon riskini artıran, oldukça bağımlılık yapıcı bir madde.
Nikotin kullanımı öğrenme güçlüğüne, odaklanma güçlüğü riskinde artışa ve stresle başa çıkma becerisinde azalmaya yol açabiliyor.
Bir tür nikotin torbası olan “snus” Danimarka’da yasa dışı.
Meta’nın farklı STK’larla işbirliği yaparak geliştirdiği yeni bir hizmet, internetten mahrem fotoğraf veya videoları silmeye olanak sağlıyor: “Take It Down”; 18 yaşın altındaki bireylerin çıplak, kısmen çıplak veya müstehcen fotoğraf ve videolarını internet ortamından kaldırmaya ya da yayınlanmasını durdurmaya yardımcı olabilecek ücretsiz bir hizmet. Hizmeti kullanırken anonim kalmak mümkün ve resim ya da videoları kimseye göndermek gerekmiyor.
2022’de 38 milyon DKK nakit paraya el konuldu: Danimarka Gümrük Dairesi rekor bir yıl yaşadı. Bir yolcunun üzerinde bulunan en büyük miktar 1,7 milyon DKK iken, yedi kişilik bir grubun üzerinde 12,6 milyon DKK bulundu.
Danimarka’da 10.000 avrodan daha fazla nakitle seyahat edildiği takdirde, bu durumu Gümrük Dairesi’ne beyan etmek gerekiyor.
Sağlık
Belsoğukluğu salgını: 2022’de 2021’e kıyasla yüzde 40 daha fazla insan gonore (cinsel yolla bulaşan bir hastalık) oldu. Enfekte olan insan sayısı açısından bu son 25 yılın en yüksek rakamı. Sayının bu denli yükselmesinin sebebi, toplumda cinsel hastalıklara karşı korku azaldığı için daha az insanın prezervatif kullanmasına bağlanıyor.
İklim
Danimarka Çevre Koruma Ajansı, kumsalda ölü bir deniz hayvanı görüldüğü takdirde, ajansın 76 12 20 00 numaralı telefondan aranması çağrısında bulundu. Öncelikli olarak ilgilendikleri hayvanlar fok ve yunuslar.
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkan Haberler
Danimarka’nın opioid krizi: Yaşları 12 yaşına kadar varan gençler; tramadol, “oxy” ve diğer ağrı kesicilere bağımlı hale geldi.
Danimarka’nın “Küçük Deniz Kızı” heykeli, üzerine boyayla Rus bayrağı çizilerek tahrip edildi.
Danimarka parlamentosu, TikTok’u siber güvenlik nedeniyle kaldırma konusunda ısrar ediyor.
NextGenerationEU: Danimarka’nın 301 milyon avro talebine karşı ilk değerlendirme olumlu.