Danimarka'da Geçen Hafta (26.03 - 02.04) 12. Bölüm, 2023
Yeni çalışma ortamı anlaşması; İlk 100 gün; İngiltere vatandaşlarına ek süre
Başeditörden
Fırsat: Girişimcilik, iletişim, ekip çalışması ve proje yönetimi konularında çevrimiçi kurslara katılabileceğiniz, AMIS (A More Inclusive Society) tarafından hazırlanan e-öğrenme platformuna katılmak ister misiniz? Ücretsiz kursları 15 Nisan’a kadar deneyebilir ve sertifika alabilirsiniz. Bu bağlantıya tıklayıp, “National Course - Denmark: Core course for final beneficiaries” seçeneğini işaretleyerekyeni bir hesap oluşturmanız yeterli.
Yazın bir aylığına odanızı veya evinizi bir Erasmus+ öğrencisine kiralayın: Eviniz veya odanız mayıstan ağustosa kadarki bir süre içinde bir ay boyunca boş kalacaksa bir Erasmus+ öğrencisine kiralamayı düşünebilirsiniz. Onlar Danimarka’da yaşamayı tecrübe etsin, siz de boşuna kira vermek zorunda kalmayın. İlginizi çektiyse bu anketi doldurun, sizi arayalım :)
Çevrimiçi bilgilendirme toplantısına davet: 5 Nisan Çarşamba günü saat 16:00’da 50.000 DKK tutarındaki dijitalleşme ödeneği hakkında bilgilendirme toplantısı yapılacak. Şirketiniz geçtiğimiz mali yıl içerisinde en az iki tane tam zamanlı personel istihdam ettiyse siz de bu ödeneğe başvurabilirsiniz. 3 Nisan Pazartesi gece yarısına kadar şu bağlantıya tıklayarak kayıt olursanız Salı günü toplantı davet bağlantısı tarafınıza gönderilecek.
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
Yeni çalışma ortamı anlaşması: Daha iyi bir çalışma ortamı inşa edilebilmesi amacına yönelik olarak önümüzdeki dört yıl içinde 1,3 milyar DKK yatırım yapılması parlamentoda kabul edildi.
Sosyal dampinge (yabancılara normalden çok daha düşük ücretler ödenmesi) karşı girişimlere 673 milyon DKK
Danimarka’daki çalışma ortamını güçlendirmeye yönelik girişimlere 452 milyon DKK
Öncelikli alanlardaki (iş kazalarının önlenmesi, tehlikeli kimyasallarla çalışma, psikolojik çalışma ortamı, kaçak işçi çalıştırma vb.) girişimlere 145 milyon DKK ayrılacak.
Sosyal damping ile ilgili olarak,
Yasadışı çalışma pratikleri yürüten şirketlerin kara listeye alınmasına (temelde bu şirketlerin kamu kuruluşlarına tedarikçi olmalarının engellenmesine)
Danimarka’da faaliyet gösteren yabancı şirketlerin, Çalışma Ortamı Kurumu (Arbejdstilsynet) tarafından daha yakından denetlenmesine odaklanılacak.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
İngiltere vatandaşlarına ek süre: Hükümet, oturum izni uzatma işlemleri için son başvuru tarihini 2023’ün sonuna kadar uzatmaya karar verdi. Uzatma süresi, yalnızca 31 Aralık 2020’deki geçiş döneminin bitiminden önce AB’nin serbest dolaşım kurallarına göre Danimarka’da ikamet etmeye başlamış olan ve geç başvuru yaptığı için başvuruları reddedilen veya henüz başvuruda bulunamayan İngiltere vatandaşları için geçerli olacak.
Yasa teklifleri ve öne sürülen fikirler
Sendika üyeliği için vergi indirimi artırılacak: Daha fazla insanı sendika üyeliğine teşvik etmek amacıyla, hükümet sendika üyelik aidatına istinaden yapılan vergi indirimini artırarak 6.000 DKK’dan 7.000 DKK’ya çıkarmak istiyor.
Ayrıca, özel ücret sigortasından (lønforsikring) vergi indirimi alabilmek için a-kasse üyeliğine yılda en az 1.300 DKK ödenmesi gerekecek.
Okul (folkeskole) çağındaki çocukların yüzde 15’ten fazla devamsızlığı varsa, 2019 tarihli bir yasaya göre ebeveynler “çocuk parası” alma hakkını kaybediyordu. Ancak bu kanunu uygulamak belediyelerin insiyatifinde olduğundan bazı belediyelerde bu ceza uygulanırken, bazılarında uygulanmayabiliyordu. Eğitim Bakanı, bütün belediyeleri bu kanunu uygulamaya zorlamak amacıyla yasayı değiştirmek istiyor.
2021/2022 öğretim yılının bir çeyreğinde yüzde 15’in üzerinde devamsızlık yapan 14.967 çocuktan sadece 624’ü çocuk çeki alma hakkını kaybetti. Bir öğrencinin yüzde 15’ten fazla devamsızlık yapması durumunda okul bu durumu belediyeye bildirmek zorunda.
Siyasi arena
Kızıl-mavi hükümetin ilk 100 günü
Üç siyasi parti (Socialdemokratiet, Venstre ve Moderaterne) şu ana kadar ciddi bir anlaşmazlık yaşamadı. Başkanlar birbirleriyle iyi geçiniyor ve ortaklaşa bir siyasi proje yürütme doğrultusunda çalışıyorlar.
Kamuoyu yoklamaları, yarın seçim olması durumunda bu üç siyasi partinin çoğunluğu kaybedeceğini gösteriyor.
Dokuz muhalefet partisi (aşırı soldan aşırı sağa) iktidara karşı tutumları sebebiyle birbirine yakınlaştı.
İktidarın yasa tartışmalarında masaya davet etmeyi tercih ettiği gözde muhalefet partileri SF, Liberal Alliance ve Radikale Venstre iken Enhedslisten gibi bazı partilerden uzak duruyorlar.
Reformist olarak tanımlanabilecek olan mevcut hükümet, toplumsal zorlukları çözmek için tartışmalı ve popüler olmayan kararlar almaktan çekinmiyor. Büyük Dua Günü’nün tatil olmaktan çıkarılması kararından sonra, şimdi de üniversitelerde reform yapmak istiyorlar. Ayrıca bürokratik süreçleri azaltmak için de çalışmalar yapacaklar. 2025 yılına kadar birçok reform bekleniyor.
Merkezi hükümet baskılara karşı geliyor. Sendikalar ve muhalefet partileri, Büyük Dua Günü’nün tatil olmaktan çıkarılmasını engellemek için ellerinden geleni yapsa da sonuç alamadı.
Sendikalarla ilişkilerin bozulması nedeniyle Socialdemokratiet kendi içinde sorunlar yaşıyor.
Moderaterne hakkında:
Bir yıldan kısa bir süredir parlamentoda yer alan en büyük üçüncü siyasi parti, 5 bakanlı hükümetin bir parçası ve Venstre’dan eski başbakan Lars Lokke Rasmussen tarafından kuruldu.
En büyük başarıları, Socialdemokratiet ile Venstre’yı aynı masada buluşturmak ve birlikte hükümet kurmaya ikna etmek.
Göç politikasına ilişkin tutumları, hem yabancılara açık olduklarını hem de vaatlerini yerine getirdiklerini gösteriyor. AB vatandaşı olmayanların oturma izni alabilmeleri için gereken asgari maaş limitinin düşürülmesine, üniversitelerde yeniden İngilizce alanların açılmasına ve genel olarak yabancılara farklı bir tutumla yaklaşılmasına katkıda bulundular.
“Tokalaşma yasası” (Danimarka vatandaşlığı almak için belediye başkanının elini sıkma zorunluluğu), “mücevher yasası” (mültecilerin mücevherlerine polis tarafından el konulması) ve “peçe yasağı” (kamusal alanda yüzünü kapatamamak) gibi sembolik yasaları kaldırmak istiyor. Ayrıca Danimarka vatandaşlığı almayla ilgili kuralların da gevşetilmesini talep ediyorlar.
Bu sembolik yasaların ve “daha katı göçmenlik kuralları”nın Lars Lokke’nin başbakanlığı sırasında, kötü şöhretli Inger Støjberg’in göç bakanı olduğu dönemde kabul edildiğini hatırlamakta fayda var.
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
İşsizlik oranı şubatta yüzde 0,6 arttı: Danimarka’da işsizlik oranı yüzde 2,8. Bu da 81.700 kişinin işsiz olduğu anlamına geliyor. İşsiz kişi sayısı şubatta 500 arttı.
Danimarka’da rekor düzeyde eşitsizlik: Eşitsizliğin 35 yıl önce ölçülmeye başlanmasından bu yana zenginler ve yoksullar arasındaki uçurum hiç bu kadar açık olmamıştı. Bazı araştırmacılar, artan eşitsizlik ile Danimarka’daki yabancıların sayısı arasındaki bağlantıya dikkat çekiyor.
Küçük yerleşim yerlerindeki işletmelere 100.000 DKK destek: Küçük bir yerleşim bölgesinde küçük bir dükkân (bakkal, fırın, kasap vb.) işletenlerin, doğrudan yardım olarak 50.000 DKK ve enerji maliyetlerini düşürmeye yönelik bir proje için 50.000 DKK üzere toplamda 100.000 DKK’ya kadar hibe desteği alma hakkı bulunuyor. Toplam 75 milyon DKK ayrılan bu fona buradan başvuru yapabilirsiniz.
Yağ veya doğalgaz kazanıyla ısınan evlere mali destek: Doğalgaz sisteminden çıkmak için ödenmesi gereken 8.000 DKK tutarındaki harçtan muaf olmak için “Afkoblingsordningen”e başvurabilirsiniz. Ayrıca, semtinize yeni borular döşenirken başvuru yapmanız halinde bölgesel ısıtma sistemine bağlanmanız daha ucuza mal olacaktır (20.000 DKK indirimli).
Danimarka’da kamyonlara 2025’ten itibaren yol vergisi:
2025 yılından itibaren 12 ton ve üzeri kamyonlar için geçerli olacak vergi 2027’den itibaren daha küçük kamyonları da kapsayacak ve kamyonun CO2 emisyon seviyesine bağlı olarak değişecek.
Başlangıçta, yalnızca ulusal yollarda ve özel emisyon düzenlemelerine tabi olan yollarda uygulanacak; 2028’den itibaren ise tüm karayolu ağında geçerli olacak.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
İki yılda 1.902 arabaya el konuldu: “Dikkatsiz araç kullanma”ya karşı yasa çıkarıldığından bu yana, polis çok sayıda arabaya el koydu. Aşağıdaki durumlarda arabanızı kaybedebileceğinizi unutmayın:
En az 200 km/s hızda araç kullanmak
En az 100 km/s hızda ve izin verilen hız sınırının iki katından daha hızlı araç kullanmak
2.00’ın üzerinde promille araç kullanmak
Taksirle ölüme neden olma veya birine zarar verme
Kasıtlı olarak birinin hayatını tehlikeye atmak veya malına zarar vermek
Soğuk Savaş’tan bu yana Danimarka topraklarındaki en büyük NATO tatbikatı: 11 NATO ülkesinden 500 asker, büyük bir topçu tatbikatı için Batı Jutland’daki Oksbøl’de toplandı.
Danimarka’daki terör tehdidi ciddi seviyede: Danimarka Terörizm Analiz Merkezi (CTA), Danimarka’daki terör tehdidini “minimum”dan “çok ciddi”ye kadarki skalada “ciddi” olarak değerlendiriyor. Değerlendirme 2010’dan bu yana “ciddi” düzeyde. Bu; bir terör eylemi gerçekleştirilmesine yönelik kapasite, niyet ve planlama becerisinin olduğu anlamına geliyor.
Siyasetçilere ve hükümete karşı şiddet eylemlerinde bulunmanın gerekliliğine inanan “otorite karşıtı” ve farklı ideolojileri komplo teorileriyle karıştıran “melez” aşırılıkçı gruplar ortaya çıktı. Komplo teorileri ve dezenformasyon yüzünden insanlar internet ortamında radikalleşebiliyor ve hedeflerine ulaşmak için şiddete yönelebiliyorlar.
Aşırı solcuların oluşturduğu risk “minimum” iken, aşırı sağcıların oluşturduğu risk “genel” olarak tanımlanmakta.
20-24 yaş arası gençlerin yüzde 31’i ebeveynleriyle yaşıyor: Tek başlarına yaşamak için evden ayrılmayı tercih etmeyen gençlerin sayısı her yıl artıyor. Artan fiyatlar, üniversite kentlerinde uygun fiyatlı konaklama seçeneği bulmanın zorluğu başlıca sebepler arasında.
Mahremiyete ve bağımsızlığa ihtiyaç duydukları bir dönemde olan bu yetişkin gençlerin ekonomik nedenlerle evden ayrılamamaları kişisel gelişimlerini etkiliyor.
Sağlık
Mevcut yasaya göre kadınlar beş yıllığına yumurtalarını dondurabiliyor. Teknoloji, yumurtaların onlarca yıl güvenle saklanmasına izin veriyor. Bazı milletvekilleri, yumurtaların daha uzun süre dondurulabilmesi için yasayı değiştirmek istiyor.
Sosyal sebeplerle yumurta dondurma, genç kadınların gelecekte doğurganlık tedavisi görmeleri gerekirse kullanılabilir olması için daha önceden yumurtalarını dondurması işlemidir. Kadınlar yasal olarak 46 yaşına kadar doğurganlık tedavisi görebiliyorlar.
Spermin saklanması ve kullanılması konusunda bir zaman kısıtı bulunmuyor.
İsveç, Finlandiya ve Norveç’te yumurtalarının dondurulması ile ilgili bir zaman sınırı yok.
Üç yumurtanın dondurulması 60.000 DKK’ya mal oluyor ve buna yıllık depolama ücreti ekleniyor.
İklim
Paskalya’da doğada görebileceğiniz beş hayvan: Bu dönem çoğu hayvanın çiftleşme dönemi. Dolayısıyla bir dürbün alıp bu hayvanları bulmaya çalışabilirsiniz.
Tatlı su göllerinde görülebilecek, dalıcı kuşlardan batağan
Nehir ve göller civarında yaşayan yalıçapkını
Göl civarlarında semender
Kurbağa yavruları
Çayırlık alanlarda engerek.
Kültür, Din ve Kraliyet
2022’nin en iyi çocuk kitapları: Danimarka’da bu yılın kazananları “Dumme lorteblomst” (İllüstratör: Jan Oksbøl Callesen) ve gençlik romanı “Tænk ikke på mig” (Yazar: Vilma Sandnes Johansson) oldu.
Resimli kitap, yeterince iyi çizemediği için üzülen dört yaşındaki bir çocuğu konu alıyor.
Gençlik romanı, bir gencin ve annesinin tedavisi olmayan bir kanserle ilgili deneyimlerini anlatıyor.
Kraliyet ailesinden 2022 raporu: Kraliyet Ailesi, devlet bütçesinden aldığından (88,9 milyon DKK) 8,4 milyon DKK daha fazla harcayarak yılı büyük bir açıkla kapadı. Yüksek enflasyon ve artan enerji fiyatlarından etkilenen Kraliyet Ailesi’nin zamanını nasıl geçirdiğini ve paramızı nasıl harcadığını buradan inceleyebilirsiniz.
Annette S. Ortiz Miranda ile Soru-Cevap: Porto Rikolu tek kadın sanat koruma bilimcisinin Kopenhag’daki SMK Müzesi’nde çalışma deneyimini buradan okuyabilirsiniz. (Pratik Hariharan tarafından hazırlanan yazı İngilizcedir.)
İlanlar
Aalborg, 12 Nisan: Studenterhuset’te bir Paskalya yemeğine katılın. Düzenleyen: Intercambio.
Kopenhag, 21 Nisan: Sanatla ilgileniyorsanız Polonyalı-Danimarkalı bir çifte ait, öncelikle Doğu Avrupalı olmak üzere kadın sanatçıları temsil eden Pilipczuk Galerisi’ni mutlaka ziyaret edin. Yıl boyunca çeşitli sergi ve etkinliklere ev sahipliği yapan galeride, 21 Nisan saat 17.00’de düzenlenecek olan ve Polonyalı Karolina Balcer ile Iwona Ogrodzka’yla tanışma imkânı bulabileceğiniz “Jinx” sergisinin açılışına profesyonel dansçıların bir performansı da eşlik edecek.
Kopenhag - Çocuklar için Paskalya etkinlikleri
Danimarka geneli - Tüm aile için Paskalya etkinlikleri
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkanlar
Yakında yabancı işçilerin Danimarka’ya taşınması daha kolay olacak. Aranan mesleklere buradan ulaşabilirsiniz (Euronews)