Danimarka’da Geçen Hafta (27.08 - 03.09) 33. Bölüm, 2023
Gelecek yıl vergileriniz nereye harcanacak?
Başeditörden
“Last Week in Denmark” podcast’ine bir hafta ara: Maalesef kişisel nedenlerden dolayı bu hafta bölüm kaydedemedik. Gelecek hafta, Aalborg’un yeni belediye başkanı Lasse Frimand Jensen misafirim olacak ve herkese açık bir şehrin nasıl inşa edildiğini ele alacağız.
Arkadaşınızın doğum günü mü yaklaşıyor? Bültenimize abone mi? 78 farklı LWID ürününe göz atmaya ne dersiniz?
Yatırım yapmayı öğrenin ve elektrikli araba kazanın: Finans gazetesi Børsen, yılda bir kez yatırım yapmak isteyenler için büyük bir yatırım yarışması düzenliyor. Borsaya 500.000 DKK (sahte para) yatırım yapabilir ve bir ay boyunca oyunu oynamaya devam edebilirsiniz. Hisse alım satımından en büyük kazancı elde eden kişi 430.000 DKK değerinde elektrikli otomobil kazanacak.
Bu bağlantıdan kaydolarak oyunu birlikte oynayabilir ve birbirimizin ilerlemesini gerçek zamanlı olarak görebiliriz. Ekibimize “Last Week in Denmark” adını verdim. Yeterli sayıda oyuncu toplarsak daha küçük ödüller de kazanabiliriz.
Bir günlüğüne elçimiz olun: Eylül boyunca Danimarka genelinde ülkeye yeni gelenleri karşılayan etkinlikler düzenlenecek. Mümkün olduğunca çok etkinliğe katılmayı hedefliyoruz. Ancak bunu başarmak için yardımınıza ihtiyacımız var. Aşağıdaki yerlerden herhangi birinde birkaç saatliğine “Last Week in Denmark”ı temsil etmek ister misiniz? Aalborg (14 Eylül); Frederikshavn (9 Eylül); Thisted (21 Eylül); Silkeborg (14 Eylül); Struer (11 Eylül); Aarhus (30 Eylül); Herning (23 Eylül); Sønderborg (23 Eylül); Kolding (21 Eylül); Odense (23 Eylül); Kopenhag (22-23 Eylül). Buradan kaydolun.
Last Week in Denmark’a Andreea Bianca Pascalau Buza da katıldı. Danimarka’da Hamilelik, Danimarka’da Doğum Yapmak, ve Danimarka’da Yatırım Yapmaya Giriş gibi araştırma makaleleriyle de son derece faydalı ipuçları veriyor.
Gelecek yıl vergileriniz nereye harcanacak?
Gelecek yılın bütçe görüşmelerine, hükümetin hazırladığı geleneksel maliye kanunuyla başlandı. Parlamentonun ekim ayında yeniden toplanacağı zamana kadar muhalefet partileri kendi hedefleri doğrultusunda finansman pazarlığı yapma şansına sahip olacak. Maliye kanununun Noel’den önce hazır olması bekleniyor.
Bir maliye kanunu taslağı önerildiğinde, nihai karardan önce muhalefet partilerinin bazı fikirler sunabilmesi için belli bir miktar bütçe, tahsis edilmeden bırakılır. Ancak bu sefer bu bütçe çok düşük (500 milyon DKK), çünkü iktidar partileri Parlamento’da çoğunluğu elinde bulundurduğundan muhalefet partilerinin oylarını satın almalarına gerek yok.
Hükümetin 2024 için odaklanacağı noktalar iklim, sağlık hizmetleri, refah, eğitim, güvenlik, diplomasi, kültür ve girişimcilik.
İklim girişimlerine 1 milyar DKK
Taşımacılık şirketlerinin hidrojenli ve elektrikli kamyonlara geçişine yardımcı olmak için 100 milyon DKK
Daha fazla ev sahibini yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmaya teşvik etmek için 40 milyon DKK
Yeşile geçiş için ulusal bir çerçeve geliştirme amacıyla 100 milyon DKK
Hayvan refahına 190 milyon DKK
Doğalgaz sisteminden ayrılmak isteyenlere yönelik bir sübvansiyon olan “afkoblingsordningen”i devam ettirmek için 100 milyon DKK
PFAS eylem planı ve iklim adaptasyon planı için 44 milyon DKK
Refah girişimleri için 11 milyar DKK
Sağlık sistemi için ekstra 5 milyar DKK (bunun 300 milyon DKK’sı kansere ayrılacak)
Psikiyatriye ekstra 467 milyon DKK
Mali açıdan zor durumda olan yerel ve bölgesel konseylere ekstra 1 milyar DKK
Yerel konseyler tarafından yönetilen sosyal yardım alanları için ekstra 2,4 milyar DKK ve bölgesel konseyler için ekstra 1,35 milyar DKK
Ücretsiz doğurganlık tedavisi denemelerinin sayısını artırmak için 45 milyon DKK
Savunmasız yaşlıları desteklemek için 100 milyon DKK
Kırsal alanlardaki projelerin finansmanına 250 milyon DKK
Eğitim girişimleri için 1 milyar DKK
Meslek okullarına ekstra 300 milyon DKK
Öğrenme güçlüğü çeken çocuklara yönelik devlet okulları için ekstra 35 milyon DKK
Öğretmen eğitiminin kalitesini artırmaya yönelik 47 milyon DKK
İşsizlerin mesleki eğitim alabileceği ve yüzde 110 işsizlik ödeneğinden yararlanabileceği programın kalıcı hale getirilmesi için 300 milyon DKK
Güvenlik girişimleri için 18 milyar DKK
Danimarka Dışişleri Servisi ve dünya çapındaki diplomatik çabalar için 500 milyon DKK
Ukrayna’ya askerî destek için 13,9 milyar DKK
Ukrayna, Moldova ve Gürcistan’a kalkınma yardımı olarak 1,5 milyar DKK
Davaların işleme alınmasında bekleme süresini azaltmak için 445 milyon DKK
Çetelere (organize suça) karşı girişimlere 100 milyon DKK
Polisi ve savcılığı güçlendirmek için 1,5 milyar DKK
Kültürel girişimler için 300 milyon DKK
Kültürel girişimler ve yapılacak olan müze reformu için 125 milyon DKK
Çalışmayan gençlere yönelik kültür kartı için 50 milyon DKK
Danimarka Oyun Geliştirme Enstitüsü’nün kurulması için 34 milyon DKK
Danimarka’da büyük uluslararası spor etkinliklerinin düzenlenmesi için 80 milyon DKK
Girişimcilik girişimleri için 500 milyon DKK
Girişimciliği teşvik eden programlara 300 milyon DKK
Kuantum teknolojisinin geliştirilmesi için 50 milyon DKK
Fen bilimlerinden fikirler için 100 milyon DKK
Turizm girişimlerine 25 milyon DKK
Odak noktası: Mesleki eğitim alanlara yüzde 110 işsizlik yardımı
İşçi eksikliği çekilen bir alanda eğitim alabilirsiniz.
30 yaşın üzerinde, vasıfsız veya güncel olmayan bir eğitime sahip olmanız gerekir.
Danimarka Ekonomisi
Danimarka ekonomisi; ilaç endüstrisi, daha spesifik olarak Novo Nordisk sayesinde “büyüyor”: Danske Bank’ın başekonomisti, “İlaç endüstrisi dışında ekonomi için en iyi ihtimalle durgun olduğunu söyleyebiliriz. Aslında büyümüyoruz,” açıklamasında bulundu.
Danimarka ekonomisi iki ilaç sayesinde ayakta durmayı başarıyor: Ozempic (diyabet için) ve Wegovy (kilo kaybı için). 2023’ün ikinci çeyreğinde (Nisan-Haziran) 19,4 milyar DKK vergi sonrası kâr bildirdiler.
Danimarka’da Yaşam
Miss Danimarka 2023: Nikoline Uhrenholt Hansen (20 yaşında, Valby’den katılıyor) “Miss Danimarka 2023” yarışmasını kazandı ve bu yıl dünya yarışmasında Danimarka’yı temsil edecek.
İlki 1926’da düzenlenen bu yarışma, Danimarka’daki en eski güzellik yarışmasıdır.
Mantar, mürver (ing: elderberry / da: hyldebær) ve çıçırgan (ing: sea buckthorn / da: havtorn) toplama mevsimi açıldı: Yaz yağmuru sayesinde ormanlarda çok sayıda mantar büyüyor. Ayrıca bol miktarda böğürtlen ve kuşburnu da (ing: rose hip / da: hyben) bulabilirsiniz. Ancak mantar toplamadan önce iyi hazırlanmak gerektiği konusunda geçen haftaki haberimizi de unutmayın.
Punitha Kumar ile sağlık
7/24 hizmet veren özel bir akıl sağlığı hattı ihtiyacı: Yakın zamanda açıklanan 2024 bütçesi kapsamında; acil durum hattı, intiharı önlemeye yönelik bir eylem planıyla bir arada yürütülecek ve bu yılın sonlarında psikiyatri sektörünün gelişimini ayrıntılarıyla anlatan, kapsamlı bir 10 yıllık plan sunulacak. Biriyle konuşmanız gerekiyorsa hafta içi 10:00-22:00 arası, Cuma ve hafta sonları 10:00-18:00 arası Psykiatrifonden’i arayabilirsiniz. Acil yardıma ihtiyacınız varsa lütfen 112’yi arayın.
Aarhus Üniversite Hastanesi’ndeki kanser hastaları başka bir sorunla daha karşı karşıya: Kıdemli doktorlardan ikisi istifa etti. Mide ve bağırsak kanseri bölümü, maksimum iki haftalık bekleme süresi zorunluluğuna yine yanıt veremez hale geldi. Çalışma koşulları ve yönetim kadrosu nedeniyle doktorlar, haziran ayında istifa mektuplarını sunmuştu. Kanser departmanı mide ve bağırsak kanseri hastalarını tedavi edebilmek için hem yabancı hem de yerel hastanelerle iletişime geçti.
İklim
Danimarka’da kişi başına yıllık ortalama 13 ton CO2 emisyonu: Dünya ortalaması kişi başı yıllık altı ton. Küresel ısınmanın yavaşlamasını istiyorsak ideal rakam kişi başına yıllık 3 ton olmalı. Danimarka’da bu rakamdan oldukça uzaktayız. Sebepleri ise belli:
Emisyonların yüzde 20’si tüketilen gıdalardan kaynaklanıyor. Esas suçlu sığır eti.
Yüzde 18’i kamu kurumlarından (hastane, okul vb.)
Yüzde 13’ü inşaat ve ev tadilatlarından.
Yüzde 9’u elektrik ve ısınmadan.
Yüzde 7,5’i özel araç kullanmaktan.
Yüzde 5’i kıyafet ve ayakkabılardan.
Yüzde 5’i beyaz eşya ve elektronikten.
Yüzde 4’ü uçmaktan.
Yüzde 3’ü hobilerden.
Yüzde 2’si feribot kullanımından.
Yüzde 2’si kişisel bakım ürünlerinden.
Avrupa Birliği
Dünya nüfusunun yüzde 1-2’si kızıl saçlı: Eğer kızıl saçlıysanız Hollanda’nın Tilburg kentinde her yıl düzenlenen “Kızıl Saçlılar Festivali”ne katılabilirsiniz.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Kendisinin Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Esbjerg, 7 Eylül, 17:00: Esbjerg’e yeni gelenlerin ve yabancıların bir araya gelebildiği The Living Room’da dünyanın dört bir yanından insanlarla tanışabilir, Esbjerg’de yaşam, Danimarka kültürü ve daha fazlasını öğrenebilirsiniz. Kafede, Esbjerg doğumlu yazar Mahmoud Zamzam ile düzenlenecek oturuma siz de katılın.
Esbjerg, 10 Eylül, 14:00: Esbjerg’i ve tarihini keşfetmek ister misiniz? İki saat sürecek ücretsiz bir rehberli tura katılın.
Aalborg, 13. Eyl, 16:25: TV sunucusu Anders Breinholt’un liderliğinde Başbakan Mette Frederiksen, Başbakan Yardımcısı Jakob Ellemann-Jensen ve Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen ile açık bir diyaloğa katılın. İzleyiciler soru sorma fırsatına sahip olacak, böylece hükümetin kolektif hedefleri ve istekleri hakkında fikir sahibi olma şansı yakalanacak.
Randers, 13 Eylül, 19:00–21:00: Randers hakkında daha fazla bilgi edinmek, bölgede yaşayanlarla tanışma şansını yakalamak isterseniz bu etkinlikte yerel kuruluşların ve kültür kurumlarının sunumlarını dinleyebilirsiniz.
Silkeborg, 14 Eylül, 17:00–19:00: Silkeborg’a yeni mi taşındınız? Bu etkinlikte Silkeborg’daki birçok iş ve eğlence fırsatı hakkında bilgi edinebilirsiniz. Son Kayıt Tarihi: 11 Eylül
Viborg, 23 Eylül, 14:00–15:00: Viborg’un eski bölgesinde tarihî bir şehir turuna çıkarak, 1000 yıllık tarihi keşfedebilir, Arnavutkaldırımlı sokaklarda dolaşabilir, büyüleyici meydanları ziyaret edebilirsiniz. Bu tur çocuklar için uygun değil, fakat ailelerin rahatlıkla katılabileceği tur için “Tarihi Şehir Yürüyüşü” etkinliğine göz atabilirsiniz.