Danimarka’da Geçen Hafta (28.05 - 04.06) 21. Bölüm, 2023
Açık deniz rüzgar enerjisi, Aktif ötanazi, İklim ayak izi
Başeditörden
Uluslararası bir yerel kulübe katılın: Diğer yabancılarla (ve Danimarkalılarla) tanışabileceğiniz bir topluluğa katılmak ister misiniz? Danimarka'daki yaşamla ilgili konuları başkalarıyla tartışmak, haklarınızı öğrenmek ve diğer yabancıları desteklemek ister misiniz? O halde bize destek verin ve birlikte yerlilerin ve yabancıların kaynaşabilecekleri yerel topluluklar oluşturalım.
Danimarka'da Geçen Hafta olarak, AMIS (dezavantajlı kişilerin topluma kazandırılması için mücadele eden 30 yıllık bir sivil toplum kuruluşu) ile birlikte, Danimarka’nın farklı bölgelerinde ülkedeki yabancıları temsil edecek dernekler ve girişimler kurmak amacıyla bir proje başlattık. Danimarka, sivil toplum kuruluşları (STK) yoluyla yerel halkın yerel yönetime ve siyasete önemli ölçüde etki ettiği bir ülke olmasına rağmen, yabancılar genellikle STK faaliyetlerinde çok aktif rol almıyorlar. Her yıl yabancıların toplam nüfus içindeki oranlarının arttığını düşünürsek, bu katılım eksikliği uzun vadede Danimarka için olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Projenin ilk aşamasında farklı bölgelerde 9 tane yabancı topluluğu kurmak istiyoruz. Konumlar ilgi düzeyine göre belirlenecek. Aynı belediyeden en az beş kişinin kaydolması halinde o bölgeyi değerlendirmeye alacağız. İlgilenen kişiler “kurucu komite” olarak belirlenecek ve bizim desteğimizle kendi bölgelerindeki topluluğu yönetecekler. İlgilenenler 1 Temmuz'a kadar buradan kayıt yaptırabilirler. İlk 9 topluluğun kurulacağı bölgeler 1 Ağustos'tan sonra belirlenecek.
Sanatçı mısınız? Dilerseniz Danimarka'da Geçen Hafta için ticari ürünler tasarlamamıza yardım edebilirsiniz. Sınırlı sayıda üretilecek ürünlerimiz için güzel tasarımlar yapabilecek bir yabancı sanatçı arıyoruz. Tasarımlar, topluluğumuzun logosuna, misyonuna ve amacımıza uygun olmalı. Tasarımlar karşılığında, sembolik olarak 5.000 DKK tutarında bir ödeme ve sürekli büyüyen abone ailemizin önünde bir tanıtım fırsatı sunuyoruz. İlgilenenler, lastweekdk@gmail.com adresinden bize yazabilirler.
Kopenhag ve çevresinde yaşayanlara çağrı: Yurt dışından bir lise öğrencisini (15-17 yaşlarında) evinize kabul ederek onlara en az bir dönem Danimarka'da eğitim görmeleri için fırsat sunabilirsiniz. 25 yaş üstü herkes “ev sahibi aile” olarak programa başvurabilir. Program hakkında daha fazla bilgi edinmek ve kayıt yaptırmak için buraya tıklayın.
Danimarka Siyaseti
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
Siyasi partilere mali devlet yardımı için yeni kurallar: Siyasi partiler, seçimler arasında siyasi çalışmaları için devlet yardımı alabilirler. Bugün milletvekili seçimlerinde en az 1.000 oy alan herhangi bir parti devlet yardımı alabiliyor. Gelecek yıldan itibaren, devlet sübvansiyonu alabilmek için toplam oyun en az yüzde 1,83'ünü (yaklaşık 64.000 oy) alma şartı olacak.
Parlamentoya girmek için oyların yüzde 2'sini almak gerekiyor.
Siyasi partilerin yerel ve bölgesel seçim çalışmaları için mali yardım almasına ilişkin kurallar da değişecek.
Sikandar Siddique'in partisi (Frie Grønne - Özgür Yeşiller) ve KD (Hıristiyan Demokratlar) gelecek yıldan itibaren devlet yardımı alma haklarını kaybedecekler. Bir örnek vermek gerekirse, Sikandar şu an, devlet yardımları kapsamında yıllık 1,1 milyon DKK ödenek alıyor.
Danimarka, şu an 2,3 gigawatt (GW) olan açık deniz rüzgar enerjisi kapasitesini 2030 yılına kadar 9 GW’a çıkarmaya karar verdi: Bu rakam yaklaşık 9 milyon haneye elektrik sağlamaya yetecek güce karşılık geliyor. Yeni açık deniz rüzgar santralleri Bornholm, Hesselø, Kuzey Denizi, Kattegat ve Kriegers Flak'te kurulacak. Beklenen kapasite 9 GW iken, Enerji Bakanlığı 14 GW’lık potansiyel kapasite öngörüyor. Danimarka’nın ihtiyacı olan enerjiden daha fazlasının üretilmesi planlandığından, bu proje Danimarka için potansiyel bir ihracat kaynağı anlamına geliyor.
Elektriğin bir kısmı da yakında kurulacak Power-to-X tesislerinde hidrojen üretmek için kullanılacak. Hidrojen, ulaşımda yakıt olarak kullanılabilen bir ürün.
Açık deniz rüzgar çiftliklerinin etrafındaki doğal deniz ortamını korumak için 500 milyon DKK harcanacak.
Ukrayna için 7,5 milyar DKK: Hükümet, Ukrayna fonu için bu yıl 7,5 milyar DKK ayırmaya karar verdi. Gelecek yıl 10,4 milyar DKK daha bu fona aktarılacak. Bu fon, Ukrayna karşı saldırıya geçmeden önce Ukrayna ordusunu güçlendirmek için kullanılacak.
Danimarka, Ukrayna'nın seferberlik faaliyetlerine en büyük katkıyı yapan ülke olmayı hedefliyor.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
DF'nin (aşırı sağ) tatil öncesi son meclis toplantısındaki konuşması: DF, meclisteki 5 dakikalık konuşmasında, son 40 yılda yayınlanan ve yabancı kökenli insanların Danimarka’da her türlü suç faaliyetinde bulunduğunu belirten makale ve haberlerin manşetlerini okudu. Konuşma, Danimarka halkına, “40 yıllık başarısız göç politikası sebebiyle kayıtsız şartsız bir özür” bildirisi yayınlama önerisiyle sona erdi. Neyse ki, teklif parlamentonun geri kalanı tarafından desteklenmedi.
DF tarafından kullanılan bu tür manipülasyon taktikleri, âdeta bir KGB kılavuzundan birebir kopyalanmış gibi görünüyor. Son 40 yıldır medyanın ağırlıklı olarak yabancılar tarafından işlenen suçlara odaklandığı ve suçların çoğundan yabancılar sorumluymuş gibi gösterilmeye çalışıldığı göz ardı ediliyor. İstatistiklere bakıldığında, bir Danimarkalının suç faaliyetlerinde bulunma olasılığının bir yabancıyla aynı veya daha yüksek olduğu görülebilir. Hem Danimarkalıların hem de yabancıların arasında çürük elmalar olduğu bir gerçek. Birkaç kişinin eylemlerinden dolayı tüm Danimarkalıların suçlanması mantıklı olmadığı gibi, birkaç kişinin eylemlerinden dolayı tüm yabancıları suçlamak da anlamlı değil.
Kanun teklifleri ve önerilen fikirler
Danimarka ordusuna 143 milyar DKK yatırım: Hükümet, Danimarka'nın askerî kabiliyetlerini yükseltme planını açıkladı. Bu yıl 6,7 milyar ile başlamak üzere, önümüzdeki 10 yıl içinde orduya toplamda 143 milyar DKK yatırım yapılacak. Plan, yaz tatilinin ardından maclisteki diğer siyasi partilerle görüşülecek.
Meclisteki partilerle yapılacak müzakereler kapsamında, zorunlu askerlik uygulamasının detayları (kaç kişi, kim, ne kadar süreyle) ve insanların askerde kalmaya nasıl motive edilecekleri gibi konular görüşülecek.
Üç siyasi parti, gelecekteki savunma müzakerelerindeki konumlarını şimdiden açıkladı. Aşırı sağcı DF, zorunlu askerliğin 9-12 aya uzatılmasını, yıllık asker alımının 4.000’den 20.000’e çıkartılmasını ve kadınların, Faroelilerin ve Grönlandıların da zorunlu olarak askere alınmasını istiyor. Bir diğer aşırı sağcı DD ise, DF'nin çoğu fikrine katılsa da, kadınların zorunlu askere alınmasına karşı çıkıyor. SF (sosyalistler) ise daha uzun zorunlu askerliği destekliyor, ancak insanlara orduda kalmaları için daha iyi fırsatlar ve imkanlar sunulmasını talep ediyor.
Zorunlu askerlik şu an istisnalar dışında 4 ay ile sınırlı. Zorunlu askerlik kapsamında askere alınan biri ayda 8.647 DKK ödenek alıyor ve kışlada ücretsiz konaklıyor.
143 milyardan beklentiler neler? Bu bütçenin; personel maaşlarına zam (insanlar sivil işlerde daha fazla kazanabilecekleri için ordudan istifa ediyorlar), bina bakımının yapılması (askerî binalar küflü ve çürüyor), ek askerler için yeni kışlaların inşa edilmesi ve yeni silahlar ve teçhizat tedarik edilmesi (Danimarka kendisini füze saldırılarına karşı koruyabilecek durumda değil) gibi kalemlere harcanması öngörülüyor.
Aktif ötanaziyi yasallaştırmaya yönelik bir vatandaş önerisi, meselenin mecliste tartışılması için gereken 50.000 imzayı topladı: Vatandaş önergesi, istediğiniz zaman ölme özgürlüğünü savunan “Ölme Hakkı (Ret til at dø)” derneği tarafından meclise sunuldu. Dernek, bu hakkı elde etmek için İsviçre’ye gitme zorunluluğunu tuhaf buluyor.
İktidar partileri (sosyal demokratlar, liberaller, ılımlılar), vatandaşların kendi bedenleri ve yaşamları üzerinde karar vermeye hakkı olduğunu savundukları için bu konuda kararsızlar, ancak diğer taraftan da kendi yaşamına son verme fikrini kabul etmekte zorlanıyorlar. Liberal Alliance, meclis üyelerinin doğru olduğuna inandıkları şeyi oylamalarına izin vermeye karar verdi.
Konservative (muhafazakarlar) ve DD (aşırı sağ), aktif ötanazinin yasallaştırılmasına karşı iken, Alternativet (Yeşiller) bu talebi destekliyor.
Etik Kurulu da yaz tatilinden sonra konu ile ilgili görüş bildirecek. Bu mesele Etik Kurulu’nda en son görüşüldüğünde (2012) talebin reddine dair görüş bildirmişlerdi. Hükümet, genellikle Etik Kurulu'nun belirttiği görüşe paralel kararlar alıyor..
Danimarka Tabipler Birliği, toplumdaki etkilerini kontrol etmenin zor olmasından dolayı bu fikrin aleyhinde bir kanaate sahip.
Siyasi arena
Enhedslisten (aşırı sol) AB, NATO ve ordu hakkındaki tutumunu değiştirmeye karar verdi: AB ve NATO'ya daha iyi alternatifler ortaya çıkana kadar, Danimarka'nın iki ittifaktan da çıkması için yürüttükleri kampanyayı durdurmaya karar verdiler. Ayrıca ordunun özünde kötülük olsa bile ülke için gerekli bir unsur olduğunu ve bu nedenle yürürlükten kaldırılmaması gerektiğini kabul ediyorlar.
Parti ilkelerini değiştirmek için yapılan oylamada partide net bir bölünme görüldü. Çoğunluk (yüzde 55) yeni yönü isterken, önemli bir azınlık da eski ilkeleri korumak istiyor.
Danimarka parlamentosu ekim ayına kadar tatile girdi. Bu, yaz döneminde önerilen veya kabul edilen herhangi bir yeni yasa olmayacağı anlamına geliyor.
Danimarka Ekonomisi
Ekonomi Konseyi’ne göre konut fiyatlarının 2030 yılına kadar yüzde 30 artması bekleniyor: 2025'ten itibaren konut piyasası toparlanacak ve fiyatlar artacak. Ancak öncesinde fiyatlar bu yıl yüzde 8 ve gelecek yıl yüzde 1 oranında olmak üzere düşmeye devam edecek. Ayrıca, konut kredisi faiz oranları 2023'te artmaya devam edecek. Ekonomi uzmanları, faiz oranlarının da 2030'a kadar ortalama yüzde 2,9'a (bugün yaklaşık yüzde 5) düşmesini bekliyorlar. Ayrıca bugünün yüksek faiz oranlarıyla ev alsanız bile ev almayı iyi bir yatırım olarak görüyorlar.
İpotekli kredi (mortgage) almak daha pahalı hale geldi: Danimarka Ulusal Bankası'na göre, artan faiz oranları nedeniyle mortgage kredisi olan her hane ayda 3.500 DKK daha fazla ödemek zorunda. Bu durum nedeniyle yaklaşık 36 bin hane kredisini ödemekte zorlanacak. Peki ne yapabiliriz?
Aylık harcamalarınızı düzenli olarak gözden geçirin. Bazı abonelikleri iptal edip edemeyeceğinize bakın; seyahat, kıyafet ve paket yemek harcamalarını azaltın; bir arabaya gerçekten ihtiyacınız olup olmadığını düşünün.
Bankanın finans danışmanıyla bir toplantı ayarlayıp kredilerinizi ödeyemeyecek hale geldiğinizi söyleyin. Krediyi yeniden finanse etmek, banka kredisini ipotek altına taşımak gibi çeşitli yöntemler hakkında bilgi alın.
Danimarka’da Yaşam
Grönlandca Podcast: Bizimkine benzer yeni bir medya girişimi, Grönlandca konuşanları bir araya getirmek için içerik üretiyor. “INUNA” adlı bir podcast kanalı üzerinden, kültür, haber ve tarihi konulu içerikler üretiyorlar.
Punitha Kumar ile sağlık haberleri
Uzmanlar, çocuklara grip aşılarının kreşlerde ve anaokullarındayken yapılmasını öneriyor. Kopenhag Üniversitesi profesörü Jens Lundgren, çocukların aşıları ebeveynler işteyken yapılırsa daha fazla ebeveynin aşı çalışmalarına onay ve destek vereceğini söyledi. Meslektaşı Camilla Foged ise, grip aşısı için iki çocuklu bir ailenin aşı yaptırmak için çocuk başına iki sağlık randevusu alması gerektiğini belirterek bu öneriyi destekledi.
Hükümet, 2 ila 6 yaşındaki çocuklara aşıyı enjeksiyon yerine burun spreyi şeklinde sunuyor.
Geçen yıl çocukların sadece yüzde 22'si aşılanırken, 2021'de bu oran yüzde 28'di.
Danimarka Ulusal Sağlık Kurulu, bu iki yıl için de aşılama hedefini yüzde 75 olarak belirlemişti.
Hükümet, kadınların donmuş yumurtalarını saklamaya ilişkin 5 yıllık sınırın Ocak 2024'ten itibaren kaldırılacağını duyurdu. Mevcut yasa 5 yıla kadar bir sınır belirtiyor, ancak üreme ile ilgili yasalarda yapılan revizyonlar bu süreyi uzatacak. Yakında, Danimarka'daki bir kadının doğurganlık tedavisi alması için üst yaş sınırı olan 46 yaşına gelene kadar isteyen kadınların yumurtalarını saklamalarına izin verilecek. Sağlık Bakanı Sophie Løhde, mevcut yasanın kadınların yumurtalarını yalnızca özel sağlık nedenleriyle 5 yıldan fazla saklamasına izin verdiğini, ancak yeni hükümlerin yürürlüğe girmesiyle kadınların bu süreden sonra da çocuk sahibi olma fırsatına sahip olacağını söyledi.
Eğitim
Okullarda 4. ve 9. sınıf öğrencilerinin yüzde 27'si öğretimin kalitesinden memnun değil: Daha spesifik olarak, dersleri yeterince ilgi çekici ve öğrenmeye teşvik edici bulmuyorlar. Bu durum, oranın yüzde 12,5 olduğu 2014 yılına kıyasla öğretim kalitesinde bir bozulma olduğunu gösteriyor.
Öğretmenler Derneği, siyasi düzeyde kararlaştırılan ve çok uzun ve detaylı olan mevcut müfredat nedeniyle öğretimin monoton hale geldiğini söylüyor. Çok kısa sürede iletilmesi gereken çok fazla bilgi olduğu ifade ediliyor.
Okul öğretmenlerinin yüzde 19'unun formasyon almaması da bir başka sorun olarak dile getiriliyor.
İklim
Danimarka, en yüksek iklim ayak izine sahip ülkeler listesinde ilk yüzde 20'lik dilimde yer alıyor: Norveç'teki bir araştırma kuruluşu tarafından yapılan bir araştırma, Danimarka’nın kişi başına düşen CO2 emisyonu sıralamasında dünyadaki en yüksek emisyona sahip 33. ülke olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar, ortaya farklı bir tablo koyabilmek için, Danimarka'nın ithal ettiği ürünlerin ürettiği CO2 emisyonlarını da hesaplamalara dahil ettiler. Belirtilen bu yüksek iklim ayak izi, yüksek bir refah düzeyine sahip olmamızdan kaynaklanıyor (sık uçmayı ve büyük miktarlarda yiyecek, giysi ve elektronik eşya satın almaya gücümüz yetiyor).
Danimarka, “yeşil süper güç” olarak bir marka olmayı hedefliyor. Bu yeni çalışma ise, bu unvanı tehlikeye atmakla beraber, Danimarka toplumundaki aşırı tüketim tartışmasını da gündeme getiriyor.
Çiçek Eriş ile kültür, din ve kraliyet haberleri
Danimarka'nın çok sevilen Kraliyet Yaz Balesi, bu yıl 12 şehirde izleyicilerin gözlerini kamaştırmaya hazırlanıyor. 2006'dan bu yana bu bale etkinliği, Kraliyet Balesi dansçılarının büyüleyici canlı performanslarına tanık olmak için açık havada toplanan binlerce seyirciyi kendine hayran bıraktı. Görkemli kalelerden manzaralı parklara ve limanlara, bu ücretsiz ve türünün tek örneği olan bale deneyimi, hem bale tutkunlarını hem de ilk defa bale gösterisi izleyecek olanları bir araya getiriyor. 2023 programında Kuğu Gölü gibi hiç eskimeyen klasiklerin yanı sıra, yeni eserlerin de yer aldığı toplam 8 gösteri bulunuyor.
Jessica Malvido ile Danimarka medyasında yabancılar
Danimarka Hemşirelik Konseyi (DSR), Danimarka'da yabancı hemşirelere yönelik standart bir kabul ve karşılama sürecini tasarlamak üzere bir çalışma grubu kurulmasını önerdi. Önerinin amacı, Danimarka sağlık sistemindeki hemşire eksikliğini gidermek. Sendika, Danimarka'da yaşayan yaklaşık 1.000 İranlı hemşirenin bulunduğunu ve bunların 400'ünün şu anda izin almayı beklediğine dikkat çekiyor. Önerinin kabul edilmesi durumunda, başvuru ve değerlendirme sisteminin modernize edilmesi ve yabancı hemşirelerin Danimarka hastanelerinde çalışma sürecinin hızlandırılması hedefleniyor.
Avrupa Birliği
Erdoğan Türkiye'yi yönetmeye devam ediyor: Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu, Erdoğan'ın zaferiyle sonuçlandı. Yüzde 52,18 oy alan Erdoğan, ülkeyi beş yıl daha yönetmeye devam edecek. Uluslararası piyasalar endişeli; ekonomistler, Erdoğan’ın sıradışı ekonomi politikalarından dolayı kaygı duymaya devam ediyor ve Türk lirası tarihin en düşük seviyesine geriledi.
Türkiye için bir sonraki çekişme Mart 2024'te, yani yerel seçimlerde gerçekleşecek. Erdoğan; İstanbul, Ankara ve İzmir'in kontrolünü yeniden ele geçirmek istiyor.
Moldova'nın Avrupa Birliği'ne giden yolu: Moldova'nın Avrupa Birliği'ne üye olması ve Rus etkisinin pençelerinden kurtulmasını hedefleyen eylem planı üzerine, on binlerce Moldovalı AB bayraklarıyla tezahürat yaptı. Avrupalı liderler, Moldova halkına ve Rusya'ya bir mesaj gönderme kararı aldılar ve zirvelerini Moldova'da düzenlediler.
Moldova, Putin'in fetih hayallerinin bir sonraki kurbanı olarak kabul ediliyor
Moldova'nın kalkınması için Avrupa Birliği'nden 2,2 milyar DKK tahsis edilecek
Danimarka, Moldova'nın bir an önce AB'ye katılmasını şiddetle destekliyor.
İlanlar
Bu bölümün içerikleri Çiçek Eriş tarafından derlenmektedir. Dahil edilmesini istediğiniz etkinliklerle ilgili olarak denmarkhappenings@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Kendisinin Danimarka’daki kültürel etkinliklerle ilgili haber bültenine buradan göz atabilirsiniz.
Çevrimiçi, 6 Haziran, 10:00-11:15: Danimarka'ya geldiniz ve bir banka hesabı alırken ne yapmanız gerektiği hakkında daha fazla bilgi edinmek mi istiyorsunuz? Ya da süreci çoktan başlattınız ve aklınıza takılan sorular mı var? Bu çevrimiçi internet seminerine katılarak, hangi şartları sağlamanız gerektiği ve adım adım nasıl hesap açacağınız gibi konularda detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Odense, 7 Haziran, 11:30-13:30: Yaz tatili öncesi son Spouse Café etkinliğini kaçırmak istemiyorsanız bu sosyal buluşma ve pikniğe katılabilirsiniz! Bu etkinlik, yeni insanlarla tanışmak ve güzel havanın tadını çıkarmak için iyi bir fırsat olacak.
Esbjerg, 8 Haziran, 16:30-18:00: İlham verici ortamlarda yeni insanlarla sohbet etmek isterseniz, müzede farklı sanat eserlerinin önünde buluşup samimi sohbetler edebileceğiniz bu etkinlik sırasında her 7 dakikada bir yeni bir insanla ve yeni bir sanat eseriyle tanışacaksınız.
Kopenhag, 9 Haziran, 16:00-18:00: Tiyatro oynayabileceğiniz, hayal gücünüzü kullanabileceğiniz ve iyi vakit geçirebileceğiniz yaratıcı bir topluluğun parçası olmayı özlüyor musunuz? Şakacı ve meraklı biri misiniz? NIT tarafından düzenlenen bu etkinliğe katılabilir ve yeteneğinizi gösterebilirsiniz!
Uluslararası Medyada Danimarka
Danimarka’nın sert kadını olarak anılan başbakan Mette Frederiksen, yakında Beyaz Saray’ı ziyaret edecek (Reuters).
Danimarka'daki iki adayı birbirine bağlayan köprüye dökülen patatesler ortalığı karıştırdı (AP News).