Danimarka’da Geçen Hafta (29.01 - 05.02) 4. Bölüm, 2023
İşsizlik ödeneğinde yeni kurallar; Organ bağışı; Enflasyon yardımı
Başeditörden
Danimarka’daki şirketlere yönelik siber saldırılar: Siber Güvenlik Merkezi (CFCS), Danimarka’daki şirketlere yönelik Rus siber saldırılarının tehdit seviyesini “orta”dan “yüksek”e çıkardı. Şirketinizin veri ve cihazlarının tahribata uğramasının mümkün olduğu bu tür siber saldırılar sebebiyle internet siteniz ele geçirilebilir veya sitenize erişim engellenebilir.
Şirketinizin dijital güvenliğini artırmak isterseniz Aalborg Geliştirme Enstitüsü’nün desteğiyle SMV Digital’ın sunduğu 50.000 DKK değerindeki hediye çekine erişim hakkı elde edebilirsiniz. Bu teklifin yalnızca, en az 2 tam zamanlı çalışanı olan şirketler için geçerli olduğunu unutmayın.
Danimarka Siyasetinde Öne Çıkanlar
Yeni Yasalar ve Yönetmelikler
İşsizlik ödeneğinde yeni kurallar: Çalışma Bakanlığı, 1 Mayıs 2023 tarihinden itibaren aşağıdaki kuralların yürürlüğe girmesine karar verdi:
Mezunlara yapılan maddi yardımların süresi iki yıldan bir yıla indirilecek. Bu, 1 Mayıs 2023’ten itibaren işsizlik maaşı almaya hak kazanan mezunlar için geçerli olacak.
İşsizlik maaşı alabilmeleri için mezunların Dansk 2’ye eşit seviyede Danca yeterliliğine sahip olmaları gerekiyor. Mezun olmadan önceki son 12 ayda 600 saat tam zamanlı veya 400 saat yarı zamanlı çalışmış öğrenciler için istisna yapılabiliyor.
İşsizlik maaşı alınan ilk üç aydan sonra -kişinin çocuğu yoksa- aylık ücret, 30 yaşın altındakiler için 9.700 DKK’ya, 30 yaşın üzerindekiler için 12.253 DKK’ya düşecek. Bu kural geriye dönük olarak, 1 Mayıs 2023 tarihinden önce işsiz kalan mezunlar için de geçerli olacak.
1 Mayıs 2023’ten sonra işsiz kalınması durumunda ilk üç ay daha yüksek işsizlik maaşı almak mümkün ancak bunun için 4 yıldır A-kasse üyesi olmak; son üç yılın ikisinde tam zamanlı çalışmış olmak; aylık maaşın 25.000 DKK’nın üzerinde olması şartları aranacak.
Sağlıkta acil durum planı: Hükümet, sağlık sistemindeki bekleme sürelerini kısaltmak için 2 milyar DKK’lık bir yatırım yapılmasını önerdi.
Avrupalı olmayan sağlık çalışanlarının Danimarka’ya gelmesinin teşvik edilmesi amacıyla, çalışma izni şartlarının gevşetilmesini içeren, daha basit bir süreç yürütülmesi
Yönetim, araştırma, geliştirme ve doktoraya ayrılan zamanın azaltılıp, hastalarla geçirilen zamanın artırılması
Emeklilerin katkıda bulunmalarına (ve emekli maaşlarının yanı sıra ek gelir elde etmelerine) izin verilmesi
Uzman hemşirelere daha fazla ağırlık verilmesi gündemde.
Danimarka Vatandaşlığı, Entegrasyon ve Göç Yasaları
Afgan kadın mültecilere oturma izni verilecek: Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinden bu yana Afgan kadın sığınmacıları geri göndermenin tehlike arz etmesi nedeniyle, Flygtningenævnet (mültecilerin şikayetlerini ele alan bir kurul), uygulamayı değiştirmeye ve cinsiyete dayalı olarak Afgan kadınların sığınma taleplerini onaylamaya karar verdi.
Afgan kadın mültecilerin sığınma taleplerinin reddedildiği eski davalar yeniden açılacak.
Hükümet, “Avrupalı olmayan eşi Danimarka’ya getirmenin daha kolay olması” yönünde bir açıklamada bulundu. Mevcut şartlarda kişinin eşini -Avrupa Birliği vatandaşı değilse- Danimarka’ya getirebilmesi için 100.000 DKK teminat göstermesi gerekiyor. Hükümet, bu miktarı 2018 öncesinde olduğu gibi 50.000 DKK’ya indirmeyi planlıyor.
Eşin kontanthjælp talep etmesi durumunda, banka teminatı yerel belediyeler tarafından kullanılacak. Paranın bir banka hesabına yatırılması ve 10 yıl boyunca hesapta durması gerekiyor.
Kanun teklifleri ve öne sürülen fikirler
18 yaşından büyük tüm vatandaşlar organ bağışçısı olmalı: Sağlık Bakanı, tüm yetişkin vatandaşların organ bağışçısı olarak kaydedilmesini öngören bir yasa teklifinde bulundu. Kişiye kaydını sistemden kaldırma seçeneği de sunulacak.
Etisk Råd (Etik Konseyi), Danimarkalıların organ bağışçısı olmak isteyip istemediklerine kendilerinin karar vermelerini tavsiye ediyor.
2022 yılında, ölümünün ardından organları başkalarına nakledilen kişi sayısı 84 olarak kayıtlara geçti. 338 hastaya hem Danimarka’dan hem de yurt dışından gelen organlar nakledildi. 460 hasta hâlâ organ nakli bekliyor. 21 kişi nakil için beklerken hayatını kaybetti.
Aynı model Fransa, İsveç, İspanya, İtalya, Belçika, Hollanda, Polonya, Macaristan ve Yunanistan’ın yanı sıra daha pek çok ülkede yürürlükte.
Danimarkalıların yüzde 27’si organ bağışçısı olarak kayıtlı.
Enflasyon yardımı müzakereleri başladı: Hükümet, enflasyondan en çok etkilenen kişilere yardım amacıyla ayrılan 2,3 milyar DKK’nın nasıl harcanacağı konusunda parlamentodaki partilerle müzakerelere başladı.
1,2 milyar DKK Avrupa Birliği’nden geliyor. Diğer bütçelerden aktarılan miktar 600 milyon DKK, 2022 rezervlerinden gelen miktar ise 500 milyon DKK.
SF (Sosyalist Parti), Enhedslisten (Kızıl-Yeşil İttifak) ve DF (Milliyetçi Parti) enflasyon yardımına daha geniş bir bütçe ayrılmasını istiyor.
DD (Danimarkalı Demokratlar - aşırı sağ) paranın bir kısmının bölgesel ısıtmanın olmadığı kırsal alanlara harcanmasını talep ediyor.
Liberal İttifak ve Muhafazakarlar, halkın parasının enflasyon yardımı olarak harcanmasına karşı çıkıyor.
Radikale Venstre (Sosyal Liberaller) enflasyon yardımına duyulan ihtiyaçla ilgili şüphelerini dile getiriyor.
Nye Borgerlige (liberteryen milliyetçiler) vergileri azaltıp, DR’in (ulusal yayın kuruluşu) özelleştirilmesi, dış yardımların azaltılması ve iş bulma merkezlerinin kapatılması yoluyla bütçeyi artırmak istiyor.
Siyasi arena
Ahmed Samsam davasında ön soruşturma: Danimarka Parlamentosu’na bağlı soruşturma komitesi, Ahmed Samsam davasının incelenmesine karar verdi.
Suriye asıllı Danimarka vatandaşı Ahmed Samsam, IŞİD adına savaştığı için 2018’de İspanya’da hapis cezasına çarptırılmıştı. Samsam, Suriye’de Danimarka İstihbarat Teşkilatı adına çalıştığını iddia ediyor. Danimarka İstihbarat Teşkilatı ise herhangi bir ilişkisi olmadığını iddia ettiği Samsam şu anda Danimarka’da hapis yatıyor.
Ahmed Samsam yakın bir tarihte Danimarka İstihbarat Teşkilatı’na dava açtı.
Danimarka Ekonomisinde Öne Çıkanlar
Faiz oranı tekrar yükseldi: Danimarka Merkez Bankası faiz oranını yüzde 0,35 artırarak yüzde 2,1’e yükseltti. Bu karar, Avrupa Merkez Bankası’nın faiz oranını yüzde 0,5 artırarak yüzde 2,5’e çıkarmasından sonra alındı.
Borç paradan elde edilen gelir oranı olarak da açıklanabilecek faiz oranı, harcamaları ve enflasyon artışını yavaşlatmak için yükseltildi.
Daha yüksek faiz oranı, kredilerin de yükselmesi anlamına geliyor.
Avrupa’daki yüksek enflasyonun sonu yakın: IMF, Avro Bölgesi’ndeki (avro kullanan AB devletleri) enflasyonun 2023’te yüzde 6,5’e, 2024’te ise yüzde 2,6’ya düşeceğini tahmin ediyor. Bu durum, para birimi avroya sabitlenmiş olduğundan, Danimarka’yı da etkileyecek.
Ukrayna’daki savaşın devam etmesi, dünya ekonomisini olumsuz yönde etkileyebilecek, öngörülemeyen olaylara yol açma riski de taşıyor.
Piyasa
Irma, Kvickly ve SuperBrugsen kapanıyor: Maliyetleri azaltmak isteyen Coop, 1 Nisan’dan itibaren marketler zincirini yeniden düzenleyerek COOP adında yeni bir zincir açacak. Kapanan mağazaların bir kısmı yeni zincirin parçası olmayacak.
1886 yılında Kopenhag’da kurulan tarihî bir market zinciri olan Irma, Coop tarafından 1986’da satın alınmıştı. Irma’nın 2000 çalışanından 1400’ü yeni market zincirinde çalışmaya devam edecek.
Girişimciler için fırsatlar
ABD’ye ihracat: ABD’nin Danimarka Büyükelçisi Alan Leventhal, “Enflasyonu Azaltma Yasası (IRA), temiz enerjiye geçişin gerçekleştirilebilmesi için tarihî bir adım ve Danimarka şirketleri, ABD’nin iddialı iklim hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacak,” açıklamasında bulundu.
Kısa bir süre içinde ABD’de, yeşil enerjiye geçişe odaklanan Danimarka şirketlerini teşvik eden programlar oluşturulacak.
Danimarka’da Yaşam Hakkında Öne Çıkanlar
Yolsuzluğun en az olduğu ülke Danimarka: Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün Yolsuzluk Algı Endeksi’ne göre Danimarka, üst üste beş yıldır yolsuzluğun en az olduğu ülke olarak yine birinci sırada. Ülkelerin 100 puan üzerinden sıralandığı listede Danimarka 90’la başı çekiyor. Endeks’te Türkiye 36 puanla 101. sırada yer alıyor.
Sağlık
Hemşirelerin, yeni bebek sahibi olan ailelerde, aile içi şiddeti tespit edebilmesi için yeni bir proje başlatılıyor: Albertslund, Glostrup, Helsingør, Hvidovre ve Høje-Taastrup’ta yürütülen bir pilot projeyle hemşirelerin, ailelerin doğumdan sonraki ilk ziyaretlerinde sergileyebileceği aile içi şiddet belirtilerini tespit etme konusunda eğitim alması sağlanacak. Kimi durumlarda doğum, şiddete de yol açabilen stresli durumları tetikleyebiliyor ve durumun daha sağlıklı ele alınabilmesi için hemşirelerin ipuçlarını daha başlangıç aşamasında belirleyebilmeleri önem taşıyor.
İlaç sübvansiyon sistemi eşitsizliğe yol açıyor: Danimarka’da reçeteli ilaçları karşılayamayanların sayısı her ay artış gösteriyor.
Kişinin 1.045 DKK’ya kadarki ilaç masrafı devlet tarafından karşılanmıyor. Bu rakamdan daha yüksek masrafların yüzde 50’si Bölge Konseyi tarafından karşılanıyor. Kişinin ilaç masrafı 4.435 DKK’ya ulaştığında devlet masrafın tamamını sübvanse ediyor. Sübvansiyon yılı, ilk ilacın alındığı tarihten başlıyor ve sonraki yıl aynı tarihte prosedür baştan başlıyor.
Kopenhag’da ağır uyuşturucuların suç olmaktan çıkarılması gündemde: Küçük miktarlarda ağır uyuşturucu bulundurmanın suç kapsamından çıkarılması kapsamında Kopenhag’ın pilot bölge haline getirilmesini isteyen Kopenhag belediye meclisi üyeleri kararın uygulanabilmesi için hükümetten izin istedi.
Eroin, morfin, fentanil, kokain, metamfetamin ve ekstazi ağır uyuşturucu olarak sınıflandırılıyor.
Jelimir Vlastici ile spor haberleri
Danimarka altını kaptı. Bu sene turnuvaya damgasını vuran ve Dünya Hentbol Şampiyonası’nda 28 maç kazanan Danimarka, Fransa’yı 34-29 yenerek kupayı kazandı. Bu başarı sayesinde Danimarka, arka arkaya üç kez dünya şampiyonluğu kazanan ilk ülke olarak hentbolda tarih yazdı.
Teniste umutlar büyük. Danimarka ekibi, en iyi oyuncusu Holger Rune ile bu hafta sonu Davis Kupası’nda Hindistan ile karşılaşacak.
İlanlar
6 Şubat, BM Şehri Kopenhag: Kadın Sünnetine Karşı Sıfır Tolerans Günü kapsamında düzenlenecek olan A Girl from Mogadishu gösterimine ve kadın sünneti uygulamasını ortadan kaldırmaya yönelik küresel ve bölgesel girişimlerin tanıtımına katılabilirsiniz.
Danimarka Hakkında Uluslararası Medyada Öne Çıkan Haberler
Yapılan bir çalışma, araştırma makalelerine etiğe aykırı bir şekilde yazar ismi ekleme uygulamasına dair gerçekleri ortaya çıkarıyor.
Dünyanın en uzun su altı demiryolu ve karayolu tüneli, 2029 yılına kadar Almanya ile Danimarka’yı birbirine bağlayacak.
Danimarka’da sörf yapmanın mümkün olduğunu biliyor muydunuz? Bu dalgaları kaçırmayın.