Danimarka'da Geçen Hafta (08.09-15.09) 30. Bölüm 2024
Uluslararasılık çağı. Faiz düşüyor. Altı evden biri sel tehlikesine karşı. Kim bu Grundtvig?
İçindekiler
Baş Editörden
Danimarka’nın Hali
Tam dışarısı soğumaya başlarken, içimizdeki ateş daha da güçleniyor. Bu hafta, Danimarka’da Geçen Hafta ekibi, Danimarka'daki en büyük İngilizce profesyonel etkinliği TechBBQ'ya katıldı. Danimarka'daki topluluğumuzu bir araya getirmek, organize etmek ve dayanışma sağlamak isteyen birçok uluslararası katılımcıyla tanışmak hoş bir sürpriz oldu.
Uluslarası nüfus oranı Danimarka nüfusunun %20'sine yaklaşıyor (2030'a kadar tahminen bir milyon kişi olacak). Liderlik yapabilecek, yenilikçi çözümler üretebilecek ve sorumluluk alabilecek uluslararasıların kritik kitlesi, projelerin inanılmaz bir hızla ortaya çıkmaya başlayacağı en uygun noktaya ulaştı. Bu projeler, atasözüyle ifade edilen “bir insana balık tutmayı öğretmek” üzerine odaklanacak, çünkü uluslararasılar yalnızca kendi ellerimizle Danimarka’daki topluluğumuz için daha iyi koşulları sağlayabileceğimizi anlıyorlar.
Uluslararasıları belirli faaliyetlerden ve karar alma alanlarından uzak tutan önceki sınırlamalar birer birer ortadan kalkıyor. Kim bilir belki Danimarka’nın uluslararası bir geçmişe sahip ilk başbakanını görürüz yakında!
Evet, Danimarka her beş kişiden birinin ülke dışı bir geçmişe sahip olduğu gerçeğine uyum sağlarken büyük dönüşümlerden geçiyor. Gene evet, bu yeni gerçeğe uyum sağlamakta zorlanacak insanlar var ve bu durum, şiddetli eğilimleri ve zaten sorunlu olan ayrımcılık meselesini teşvik edebilir. Tekrar evet, tek yol normalleştirmektir – politik afişlerde, ticari panolarda, medyada, Danimarka’daki yaşamımızla ilgili kararların alındığı masalarda, şirketlerin başında ve gönüllü tabanlı derneklerin liderliğinde varlığımızı normalleştirmek – Danimarka’yı hepimiz için daha iyi bir yer haline getirmek.
Kitlemiz büyüdükçe ve DGH platformumuz daha etkili hale geldikçe, öne çıkma sorumluluğunu üstlenmeye cesaret edenlerin ruhlarında bir ateş yakabileceğimizi umuyoruz. Bilgiye erişim sağlamak, insanları aydınlanmak ve güçlendirmek yolunda emin adımlar ile ilerliyoruz!
Not: Okyanus fotoğrafçılığı meraklıları için Oceanographic'in bu yılki ödüllü eserlerine bir göz atın!
DGH Dünyası
LinkedIn: Muhabirimiz Jittal Mehta, Danimarka'da başarılı olma yollarını ele alan “How to thrive in Denmark” atölyeleri hakkında yazdığı makale ile ilk çıkışını yaptı.
Instagram: TechBBQ gibi bir etkinlik nasıl bir his yaratıyor merak mı ediyorsunuz? Video raporumuzu inceleyin.
LinkedIn - instagram - Facebook - LWID Uygulaması - Ürün Mağazası - Podcast - Web sitesi
Türkçe Ekibinden
Türkçe Ekibinden
Geçtiğimiz günlerde Frederiksberg’de bu “Grundtvig eller Kaos” posterlerine denk gelmiş olabilirsiniz. Grundtvig yoksa Kaos sloganı Aarhuslu akademisyen Ove Korsgaard ile ilişkilendirilir. Korsgaard (ve elbette baz aldığı Grundtvig) Danimarka’da fırsat eşitliği ile sağlıklı demokrasinin birbirinden beslendiğine inanıyor. Tabii Türkler için işin kültür şoku bu posterin Danimarka Evanjelik Luteran Kilisesi seçimleri için bir reklam olmasıdır. Gelin beraber, Modern Danimarka’nın din ile karışık ilişkisini konuşalım!
N.F.S. Grundtvig 18.-19. yüzyıllarda yaşamış Danimarkalı eğitimci ve din alimidir. 60 yıl kadar eğitimci kariyeri boyunca Grundtvig çağdaş Folkeskol (Devlet İlkokulu, yahut halk okulu) yapısının temellerini atmıştır. Hatta Grundtvig öncesinde Folkeskollere, Almueskolen denirdi: Rençber, Köylü okulu. Dini ve felsefi görüşleri dolayısıyla Grundtvig temel eğitimde ciddi dönüşümlerin öncüsü oldu. Eğitim ve okuryazarlık halkın bir kısmına has olmamalı, tümüne ulaşmalıydı. Şarkılar ve ayinler ile gelenek ve geleceği, kır ile şehiri bağlayan ortak bir kültür kurmaya çalıştı. Siyasete girişi ve 1849 Anayasası sonrasındaki çalışmalarında da halk demokrasisi teması ön plana çıkar.
Grundtvig’in yalnızca Danimarka’da tanınmasına rağmen çalışmalarının dolaylıdan başka ülkelere de etkisi olmuştur. Grundtvig’in eğitim yoluyla halkı demokrasiye katma fikrini Norveç’in İsveç’ten Bağımsızlık Hareketi’ndeki uygulamalara ve hatta Türkiye Cumhuriyetimizdeki Halkevleri projesine paralel görmek mümkün. Danimarka Kültür Enstitüsü hatta Grundtvig’i tanıtmaya yönelik hem Danimarka’da hem Türkiye’de etkinlikler düzenliyor zaman zaman.
Grundtvig eller Kaos sloganına dönecek olursak şimdi, burada Grundtvig’in dini alim kimliği vurgulanıyor. Hatırlarsanız geçen bir sayımızda Danimarka’da büyüyen sınıf ayrımı gündemdeydi. Korsgaard’ın demokrasi ile eşitlik çağrısına akademi dışından kilise camiasından da onaylar geldi. Danimarkalı Kiliselerin idaresi bir Kilise Bakanı ve 10 piskoposun önderliğindedir. Kilise Bakanı meclis seçimleri sonrasında parti müzakereleriyle belirlenirken, piskoposlar ayrı bir oylama sistemiyle belirlenir. Bu oylama sisteminin temeline Menighedsrådsvalg (Cemaat Konseyi Seçimleri) denir. Danimarka Luteran Kilisesine bağlı herkesin bu seçimlerde oy kullanmaya ve hatta aday olmaya hakkı vardır. Halkın sesinin tezahür etmesi Danimarka’da önemli ve bunun önemini herkese hissettirmeye çalışıyorlar. Hatta sırf oy kullanmaya teşvik olsun diye ayin söylüyorlar:
Grundtvig’in fikirleri okul ve kiliseler ile sınırlı değil; her mecrada halkın kaynaşmasına yönelik uygulandığını görebilirsiniz. Danimarka’da ilk geldiğimde beni etkilemiş bir manzara yağmurlu bir günde büyük bir kalabalığın Amager Bio’da açık havada gösteri izlemeye gelmiş olmasıydı. Farklı bahanelerle bir araya gelip oynamayı seviyor Danimarkalılar. Daha bu haftasonu kendimi Ama’r Fest’te buldum: Müzik, Akrobasi, Sarma ve Börek Stantları, Koşu, Turşu Atölyesi bile vardı. Bunun gibi pop-up müzikli oyunlu etkinlikler halkın farklı kesimlerinden, farklı miletten insanların kaynaşması için harika bir fırsat sunuyor!
Danimarka Siyaseti
Haftalık siyasi genel bakış
Almanya sınır kontrolleri getiriyor! 16 Eylül Pazartesi'nden itibaren Danimarka dahil tüm komşu ülkelerle sınırlara sıkı güvenlik yerleştirilecek. Bu koruma için altı aylık bir süre öngörülüyor.
13-17 yaşındakilerin sadece yarısının(!) boş zamanlarında bir işi var. Okul çıkışı ve hafta sonları kendi parasını kazanan gençlerin sayısını artırmak niyetine, mecliste çoğunluk anlaşması sağlandı. Üzerinde mutabakata varılan değişikler nelerdir dersiniz?
Gençlerin kazandıkları paranın daha fazlasını ellerinde tutabilmeleri için gelir üzerinden uygulanan %8'lik işgücü piyasası katkı vergisini kaldırılacak.
Belediyenin gençlik servisi gençlere boş zamanlarında yapabilecekleri işler konusunda tavsiyelerde bulunacaktır.
15 yaş ve üzeri kişilerin gece 23'e kadar çalışmasına izin verilecek. Daha önceki sınır 20'ye kadardı.
Daha fazla gencin yaz aylarında iş bulabilmesi için eğitim dönemi Temmuz yerine Haziran ayında sona erecek.
Siyasi partilerden güncellemeler:
Alternatif (Yeşiller Partisi) devlet tarafından finanse edilen bir tasarruf hesabı yaratmak istiyor. 25 yaşını dolduran herkes 100.000 DKK değerinde bir tasarruf hesabı alacak. Ayrıca 25 yaşını doldurduktan sonra her yıl 5.000 DKK eklenecek. Bu para mesela ücretsiz izin günlerinde kullanılabilecek bir ek destek niyetine olacak.
Odak
Belediyenizin web sitesine bakın. 2025 yılı bütçe anlaşması belediyelerin çoğunluğunda onaylandı. Bazı belediyeler için gelecekteki yatırımlarla ilgili heyecan verici bir okuma olurken, diğerleri için ise asıl odak noktası kamu harcamalarında nerede kesinti yapılacağı olacağından, bu okuma üzücü olacak.
Örneğin Kopenhag'da %0,1'lik bir gelir vergisi kesintisi olacak (bu son birkaç yılda üst üste üçüncü kesinti). Park yerleri daha pahalanacak çünükü kırmızı bölge genişliyor ve pazar günü ücretsiz otopark uyguluması kalkıyor! Ayrıca okulları iyileştirmeye 156 milyon DKK yatırım yapılacak.
3500 kişinin ikamet ettiği Fanø belediyesinde işler berbat. Belediyenin 20 milyon DKK değerinde bir açığı var ve bu da okullar, otobüs rotaları, bakım evleri gibi birçok hizmetin kapanışı anlamına geliyor. Uzun vadeli bir çözüm şart, yoksa belediye iflas etmekle yüzleşiyor.
Danimarka Ekonomisi
Haftalık ekonomiye genel bakış
Sekiz belediyede AB harici erkeklerin istihdam oranı Danimarkalı erkeklerin istihdam oranından daha yüksek. Bu belediyeler: Bornholm, Langeland, Lolland, Morsø, Rebild, Vordingborg, Vesthimmerland ve Fanø.
Ulusal düzeyde Danimarkalı erkeklerin istihdam oranı %67,1 iken AB harici erkeklerde bu oran %59,1'dir. Danimarkalı kadınlar için bu oran %61,3 iken AB harici kadınlar için bu oran %48'dir.
Avrupa Merkez Bankası faiz oranını %0,25 düşürdü (%3,75 -> %3,5). Danimarka Merkez Bankası da hemen ardından kendi faiz oranını da %0,25 düşürdü (%3,5 -> %3,25). İlk kez ev alacaklar ve mevcut mülk sahipleri için tabii bu müjde. Vadeli hesaplar için pek iyi değil. Peki neden mi faiz düşüyor? Enflasyon istikrar kazandığı için. Hatta önümüzdeki birkaç ay içinde yükselen enflasyonun faiz oranlarını daha da aşağı çekeceği tahmin ediliyor.
60.000 şirket haklarından fazla pandemi sübvansiyonu aldı. Devlet 4,9 milyar DKK tutarında geri ödeme istiyor. En yüksek faturalar Kopenhag Havalimanı (41 milyon DKK) geldi; Tvilum, H&M (her biri için 18 milyon DKK); HB-Care, TEFA’ya patladı (her biri için 10 milyon DKK).
Avrupa Birliği'nde girişimcilik ortamını güçlendirmek, her yıl yaklaşık 6.000 milyar DKK değerinde yatırım gerektiriyor. Bu rakam Avrupa Merkez Bankası eski başkanı Mario Draghi’nin AB'nin diğer pazarlara karşı rekabet seviyesine ilişkin raporundan geliyor. Durum vahim görünüyor. Çin ve ABD'ye ayak uydurmak için, İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki Marshall Planı'nın iki katından daha büyük, devasa yatırımlara ihtiyacımız var.
Çare ne dersiniz? AB ülkeleri yüksek ihtimalle mali piyasalardan ortak borçlanmaya tekrar yönelecek. Aslında önümüzdeki aylarda Avrupa’da girişimci olmak için güzel teşvikler bekleniyor. Avrupa girişimciliği için bir altın çağ eşikte!
DSV dünyanın en büyük lojistik şirketine dönüşüyor! Alman lojistik şirketi DB Schenker'in satın alınması tamamlanırsa, DSV dünyanın en büyük lojistik şirketi olacak. DSV, 1976 yılında dokuz bağımsız nakliyeci tarafından kuruldu ve o zamandan bu yana 80'den fazla ülkede 75.000 çalışana ulaştı. DB Schenker'in satın alınması (Danimarka tarihinin en büyük şirket alımı) başarılı olursa, DSV'nin işgücü büyüklüğü iki katına çıkacak ve 150.000 çalışana ulaşacak.
Odak
51 belediye su baskını tehlikesiyle karşı karşıya. Sahil Güvenlik Müdürlüğü Haritası, su baskını açısından yüksek riskli alanları içerecek şekilde güncellendi. Yüksek riskli bölge genişletildi ve listeye 24 belediye eklendi. Riskli bölgelr: Limfjord bölgesinin tamamı, Mariager Fiyordu (Kuzey Danimarka); Grenaa, Aarhus, Horsens ve Himmelbjerg gölleri (Orta Danimarka); Graasten, Rømø (Güney Danimarka); ve Roskilde Fiyordu (Kuzey Zelanda).
Yeni eklenen bölgelerde konut sigortasında yükselen maliyetlere dikkat edin!
2025 ve 2026'da ne kadar emlak vergisi ödeyeceğinizi öğrenin. DR’den gelen bu araç 2022 bazlı bir ön mülk değerlendirmesi yapıyor. Mülk değerini (ejendomsværdi) ve arazi değerinizi (grundværdi) vurderingsportalen.dk’dan kontrol edebilirsiniz. Verileri mülk tipi ve belediyeyle birlikte hesap makinesine girin ve önümüzdeki iki yıl içinde ne kadar ödeyeceğinizi öğrenin.
83 belediyedeki ev sahipleri daha düşük emlak vergisi alırken, 15 belediyedeki ev sahipleri daha yüksek emlak vergisi alacak. Çünkü hesaplamada 2022-2024 yılları arasında her belediyedeki ortalama fiyat değişimi (artış veya azalış) esas alınmaktadır.
Girişimcilik Köşesi
Danimarka'daki uluslararası girişimciler ağımıza katılın.
LinkedIn grubu (duyurular ve fırsatlar için)
WhatsApp grubu işle ilgili sorular için.
Haftanın ipucu! Danimarka'da şahsi şirket kurmak için bir avukata veya danışmana ihtiyacınız yok! virk.dk üzerinden kayıt olmak beş dakikadan az sürüyor. 24 saatten kısa bir sürede CVR numaranız hazır. Gerekenler: Şirket adı, adresi ve ekonomik faaliyetin türü. Şirket yapısı olarak PMV'yi (yılda 50.000 DKK'dan az kazanacağınızı düşünüyorsanız) veya EKM'yi seçebilirsiniz.
Danimarka’da Günlük Yaşam
Danimarka yaşam tarzına dair bilgiler/ipuçları
Haftalık genel bakış
Bu e-postayı 15 Eylül Pazar günü okuyorsanız ve bugün için hâlâ bir planınız yoksa, sizin için bir çözümümüz olabilir. Bugün, çiftçilerin ülkedeki herkesi çiftliklerini ziyaret etmeye davet ettiği yıllık Açık Çiftlik Günü yani Åbent Landbrug; bu etkinliğe Danimarka'nın dört bir yanına dağılmış 80'den fazla çiftlik katılıyor. Bu etkinlik 80'li yılların sonlarından bu yana düzenlenmekte olup, binlerce insanın ulusal üretimin nereden geldiğini anlamak için kırsal bölgelere gitmesiyle gerçekleşiyor.
Hepimizin çok iyi bildiği gibi bu ülkede çiftlik bulmak hiç de zor bir iş değil. Herhangi bir trene binip şehir merkezlerinin tam tersini gösteren rastgele bir yöne giderseniz, kendinizi bir çiftlikte bulursunuz. Aslına bakılırsa, Danimarka'nın toplam alanının %61'i ekili alanlardan oluşuyor ve ayrıca bir de doğayla iç içe olan cömert bir arazi daha var. Danimarka'da kırsal alan tam tabiriyle kraldır.
Ancak gelemeyecek olursanız diye, Danimarka tarım dünyası hakkında bazı ilginç gerçekleri burada bulabilirsiniz. Tarım sektörü, Danimarka'nın toplam mal ihracatının %22'sinden sorumludur ve tabii ki domuz eti ve süt ürünleri (ve ayrıca balık) altın değerinde ürünlerdir. Başlıca alıcılar Almanya, İsveç, İngiltere ve Çin'dir. Oldukça küçük bir ülke olmasına rağmen, 5,8 milyon nüfuslu mütevazı Danimarka, 15 milyon kişiye yetecek kadar yiyecek üretiyor ve bu da onun yeterince ürüne ve hatta daha fazlasına sahip olmasını sağlıyor. Tahıllar başlıca ürün olmakla birlikte, tüketmek veya ihraç etmek yerine %85'i hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.
Bu bakımdan da Danimarka'da çimenler daha yeşil: Danimarkalılar %12 bir pay ile diğer tüm ülkelerden daha fazla organik ürün tüketiyor (daha da fazla olmasını dilerdik!). Mutfağınızda ayırmanız istenen yemek atıklarının nereye gittiğini merak ediyorsanız cevap biyogaz ve gübredir. Danimarka, 2050 yılına kadar gıda sektöründe tamamen karbon nötr olmayı amaçlıyor. O zamana kadar hâlâ bültenimizi okumaya devam ederseniz sizi gelişmelerden haberdar edeceğiz elbette.
Haftalık genel bakış
Danimarka'da bisiklet tamircisi sıkıntısı. Bir bisikleti tamir ettirmek için bekleme süresi Kopenhag dışında ortalama bir hafta, başkentte ise iki haftadır. Hvidovre ve Herning'de bisiklet tamircisi eğitimi alabilirsiniz. Ayrıca bir bisiklet dükkanında çıraklığa başlama imkanı da bulabilirsiniz.
Eski elektronik cihazlarınızı geri dönüştürmeyi unutmayın; bunlar yeniden kullanılabilecek değerli kaynaklar içerirler. Aslında, eski telefonlarımızın tahminen %52'si ve eski tablet/dizüstü bilgisayarlarımızın %44'ü hala evimizin bir yerinde toz toplamaya devam ediyorlar..
17 cep telefonu oyununun manipülatif tasarımlara sahip olduğu bildirildi (ki bu yasa dışıdır). Bunların arasında Fortnite, Minecraft, Roblox vb.'yi bulabilirsiniz.. Neden mi? Bu tasarımlar, küçük çocukların oyun içinde harcanan para miktarları üzerindeki kontrollerini kaybetmelerine neden oluyorlar.
Kopenhag Belediyesi, 2036 Olimpiyatlarına ev sahipliği yapma potansiyel teklifini hazırlamak için yarım milyon DKK yatırım yapacak. Belediye ilk olarak 2030 yılında Gençlik Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmak için teklif vermek istiyor. Böylece İskandinav ülkeleri tarihte ilk kez olimpiyatlara ev sahipliği yapacak. Varşova'dan (Polonya) potansiyel bir rekabet var.
Kopenhag'da ünlülerle iletişim kurmak ister misiniz? O halde Østerbro Stadyumu'ndaki B.93 futbol kulübü maçlarına gidin. Bu kulüp cuma günü işten sonra gidilecek en havalı yer haline geldi. Takım en iyi ihtimalle vasat olduğundan (ikinci ligin alt seviyelerinde) konu futbolla ilgili değil; kültürle ilgili.
Hamilelikte fazla kilo almaktan nasıl kaçınılır? Danimarka'nın önde gelen bir kadın doğum uzmanından beş tavsiye. İlk olarak, aktif kalın. Vücudu doğuma hazırlamak için günlük egzersiz önemlidir. İkincisi, pirinç, makarna ve beyaz ekmekten kaçının. Hızlı sindirilen karbonhidratlar sizi çok çabuk tekrar acıktırır. Üçüncüsü, gün boyunca daha sık ve daha küçük porsiyonlar yiyin. Dördüncüsü, taze meyve suyu, fındık ve kuru üzüm gibi doğal kalori bombalarından kaçının. Son olarak, dinlenin; atıştırmak yerine biraz kestirin.
Danimarka'daki hamile kadınların yüzde 40'ı fazla kilo sorunuyla mücadele ediyor. Son birkaç yıldır, bu sorun daha da kötüye gitmektedir. Aşırı kilolu hamile kadınlar sezaryen, hamileliğe bağlı diyabet ve preeklampsi gibi birçok komplikasyon riskiyle karşı karşıya kalmaktadır.
Grönland'da dev tsunami (200 metre yüksekliğinde). Geçen yıl Grönland’ın ıssız bir yerinde (Dickson Fiyordu) tuhaf bir olay yaşandı.Dev bir tsunami bir küvetin içine hapsolmuş gibi 9 gün boyunca gidip geldi ve tüm gezegenin sarsıntıyı hissetmesine neden oldu.
Duyuru ve İlanlar
Duyuru ve İlanlar
Aarhus, 17 Eylül, 14:00-15:45: İş Arama Semineri – Danimarka'da iş arama konusunda yeni misiniz? Ya da iş ararken nasıl başarılı olabileceğiniz konusunda pratik yardım ve rehberliğe mi ihtiyacınız var? North Denmark International House, Danimarka'da iş aramanın temel bilgilerini tanıtacak ücretsiz bir seminere sizi davet ediyor.
Odense, 21 Eylül, 10:00-14:00: Uluslararası Karşılama Günü 2024 – Yeni bir hobi, yerel bir ağ ya da gönüllü olma fırsatı mı arıyorsunuz? O zaman Odense'deki; spor kulüplerinden gönüllü gruplarına, kültürel kuruluşlarından kamu kurumlarına birçok yerel organizasyonlari tanımak için etkinliğimize katılın.
Aalborg, 21 Eylül, 11:00-14:00: Kuzey Danimarka Uluslararası Fuarı 2024 – Danimarka'ya yeni mi geldiniz ve Kuzey Danimarka'da yaşamın sunduğu fırsatları mı arıyorsunuz? Fuar sırasında Aalborg Belediye Başkanı Lasse Frimand Jensen ve International House'tan konuşmalar dinleyebilir, kamu otoriteleri, ilgili kuruluşlar, STK'lar ve daha fazlası ile tanışarak Kuzey Danimarka'da yeni bir yaşam kurmak hakkında faydalı bilgiler edinebilirsiniz.
Danimarka'da Geçen Hafta’yı altı dilde yayınladığımızı biliyor muydunuz?
🇬🇧İngilizce - 🇷🇴Rumence - 🇵🇱Lehçe - 🇪🇸İspanyolca - 🇮🇹Italyanca
Danimarka’da Geçen Hafta’ya dair görüş, öneri, ortaklık vs. için
WhatsApp hattımız: +45 50 15 11 96
Mail adresimiz: danimarkadagecenhafta@gmail.com