Danimarka'da Geçen Hafta (17.11-24.11) 40. Bölüm 2024
Dünyanın ilk CO2 tarım vergisi, Yerel Haklarınız, 2025 Danimarka Devlet Bütçesi, Danimarka'nın Değişen Etnik Haritası
Last Week in Denmark is also available in the following languages:
🇩🇪Deutsch - 🇬🇧English - 🇪🇸Español - 🇮🇹Italiano - 🇵🇱Polski - 🇷🇴Română - 🇭🇺Magyar
İçindekiler
Baş Editörden
Danimarka’nın Hali
Yılın ilk karı, yeryüzünü yumuşak ve geçici bir beyazla boyayarak geldi. Camın önünde dans eden kar taneleri, yaklaşan Noel mevsiminin nazik bir hatırlatıcısı gibi. Ancak birçoğumuz için bu büyü, geliş hızı kadar çabuk kayboluyor ve işin monoton uğultusuyla gölgeleniyor. Belki de uzun zamandır beklenen bir kış tatili kapıyı çaldığında, bu buz gibi habercilerin sessiz mucizesini gerçekten takdir edebiliyoruz.
Ne yazık ki yılın ilk karı, sadece bir kış masalı getirmekle kalmadı; kar için hazırlıklı olmanın önemini de çarpıcı bir şekilde hatırlattı. Yaz lastikleriyle yola çıkan sürücüler, yolların hızla kaosa dönmesine neden olurken, birçok kaza ve tıkanıklık yaşandı. İnsanlar kış lastiklerini taktırmak için acele ederken, tamirhanelerde uzun kuyruklar oluştu. Öte yandan, ani değişime ayak uyduramayan birkaç elektrikli otobüs yol kenarında mahsur kaldı. Güzel ama düşündürücü bir sezon başlangıcı oldu.
Not: Polis, kazaların fotoğrafını çekip sosyal medyada paylaşmayı bırakmaları konusunda insanları uyarıyor. Bunu yapmak yasak.
Referans Kampanyası
Bloomtree Tech sponsorluğundaki referans kampanyasının henüz ikinci haftasındayız ve... alkışlar gelsin… 1.000 yeni abone hedefimize şimdiden ulaştık! Hatta şu anda 1.266 yeni aboneyi geride bıraktık. Hadi bu ivmeyi koruyalım ve bir sonraki hedefimiz olan 2.000 aboneye ulaşalım!
Geçen hafta yarışma detaylarını kaçırdıysanız, buradan okuyabilirsiniz.
Bu Haftanın İlk 5’i (22/11/2024):
🥇 Ellie Owens (Amerikalı influencer) – 231 referans
🥈 Alina Racila (Moldova-Romanya bölgesel politikacısı) – 76 referans
🥉 Milena Giunti (Arjantinli çevirmen) – 63 referans
🎯 Rupert Jacobsen (Yeni Zelandalı metin yazarı) – 60 referans
🚀 Keith Machado (Hintli yazılım geliştiricisi) – 53 referans
Bu harika topluluğu büyütmemize yardımcı olan herkese kocaman bir teşekkür! Hadi paylaşmaya devam edelim ve birlikte 2.000 yeni aboneye ulaşalım!
Yarışmanın bitmesine iki hafta kaldı (son tarih: 13 Aralık), yani hala her şey mümkün! Kazanmanın sırrını mı öğrenmek istiyor musunuz? O zaman Ellie’nin arkadaşı Shawn gibi yapabilir ve bir influencer’ı yarışa katılmaya davet edebilirsiniz. :) Ya da Alina gibi sosyal medyanızda kısa videolar çekebilirsiniz. Şimdi o övündüğünüz iletişim becerilerini ortaya koymanın ve Danimarka’daki uluslararası topluluğa neden “en iyisi” olduğunuzu göstermenin tam zamanı.
Not: - Kışın nadir görülen bir fenomen olan kış gök gürültüsü hakkında bilgi edinin.
DGH Dünyası
Instagram: Yeni ekip liderimiz Zsófia Tamásy’ye hoş geldiniz diyoruz! Instagram sayfamızın hayatında yeni bir sayfa açılırken, onun katkılarını görmek için sabırsızlanıyoruz.
Harekete Geçme Çağrısı: Demokrasiyi teşvik etmek üzerine bir proje üzerinde çalışıyoruz ve iddialarımızı doğrulamak için verilere ihtiyacımız var. Lütfen birkaç dakikanızı ayırarak bu anketi doldurun.
Türkçe Ekibinden
Türkler Danimarka'nın nerelerinde yaşıyor? Zaman zaman bu soruyu alıyorum. Birkaç gün önce The Local Denmark'ın "Yabancı Uyruklular Nerede Yaşıyor?" adlı bir yazısı ve aşağıdaki bu harita elime ulaştı.
Yaz 2024'ü temsil eden bu harita her belediye için o bölgenin en kalabalık yabancı uyruğunu gösteriyor. Örneğin Batı Danimarka'nın Alman, Ukraynalı ve Rumen geçmişi olan ailelere ev sahipliği yaptığını görüyoruz. Türkiye'den bir parça geçmişi olan aileler ise Zelanda adasına yayılmış, başkenti çevriliyorlar.
Ancak İstatistik Danimarka verileri üzerinden üretilmiş bu haritanın göstermediği bir durum söz konusu. Kopenhag'daki Türklerin sayısı azalıyor. Hatta işin garibi, Danimarka'nın kendi içerisinde şu an ciddi bir nüfus göçü yaşanıyor.
Birçok aile Kopenhag merkezini terk edip banliyölere yerleşiyor. 2008 rakamlarına göre Kopenhag belediyesinde yaklaşık 8000 Türk uyruklu kişi ikamet ediyordu. 2024'e kadar şehrin net bir göç almış olmasına rağmen Türkiye uyruklu fertlerin nüfusu şimdi yaklaşık 7400. Buna karşılık Kopenhag büyükşehirine dahil diğer ilçelerde Türkiye uyruklu nüfus artıyor. Mesela Høje-Taastrup için rakam 16 yılda 1500 kişi artmış ve Ishøj için 500 kadar.
Kopenhag'dan dışarıya doğru dağılan bir Türk göçü olduğu özellikle toplam Türkiye uyruklu nüfusa bakınca anlaşılıyor.
Bu durumun arkasında birçok sebep var. Şehir içinde artan emlak değerleri, Kopenhag'ın doğusunda yoğunlaşmış inşaat projeleri ve yabancı uyruklara karşı siyasi hücumlar. Önümüzdeki haftalarda özellikle yeni Doğu Danimarka Bölgesi vesilesiyle bu konuyu daha sık ele almaya çalışacağız.
Danimarka Siyaseti
Haftalık siyasi genel bakış
Gençlere Kültürel Destek: Kültür Bakanlığı, çalışmayan veya eğitim görmeyen 15-24 yaş arası gençler için 2.000 DKK değerinde kültür kartı sunmayı planladığını duyurdu. 2025 yaz ayından itibaren 43.000 genç, müze ziyaretleri, konserler, sinema, ya da futbol maçları gibi etkinliklerde kullanabilecekleri bu kartı alacak. Bu girişim, kültür, eğlence ve spor aracılığıyla gençlerin refahını artırmayı hedefliyor.
2025 yılına kadar %100 "yeşil yakıt" ile uçan yurtiçi rotalar oluşturma hedefi giderek daha uzak bir ihtimal haline geliyor. Ulaştırma Bakanı, gelecek yıl için %50'lik bir hedefin en gerçekçi seçenek olabileceğini kabul ederek şimdiden bir "B planı" üzerine düşünüyor. Gecikmenin başlıca sebebi, yalnızca "yeşil yakıtlarla" uçuş yapabilmek için gereken izinlerin henüz alınmamış olması ve onay sürecinin belirsizliği. Bu izinleri verme sorumluluğu ise uluslararası havacılık otoritesi ASTM'ye ait.
Not: ASTM International, eski adıyla Amerikan Malzeme Test Derneği, 1898 yılında ABD'de kurulan ve dünya çapında teknik standartlar geliştiren uluslararası bir organizasyondur. Havacılık, enerji, inşaat, sağlık ve kimya gibi sektörler için güvenlik, kalite ve performans standartları belirler.
İklim Bakanı, güneş enerji santralleri ve rüzgar türbinlerini reddeden belediyeleri cezalandırmama kararı aldı. Batı kıyısındaki bazı belediyeler ise bu projelere karşı memnuniyetsizliklerini ifade etti. Hükümet, 2030’a kadar kara bazlı güneş ve rüzgar enerjisini dört katına çıkarma hedefi doğrultusunda, belediyeleri yeşil enerji projelerine onay vermeye teşvik etmek amacıyla mali destek sağlayacak.
Ukrayna'daki savaşın başlamasının üzerinden 1.000 gün geçmesini anmak için Başbakan Mette Frederiksen, Ukrayna'yı ziyaret ederek bir milyar DKK'lık ek yardım yapacaklarını duyurdu. Frederiksen, Danimarka'nın Ukrayna'ya yönelik hızlı ve etkin desteğini vurguladı ve Batılı ülkeleri kısıtlamalarını kaldırarak Ukrayna'ya gerekli silah desteğini sağlamaya davet etti. "Rusya, Ukrayna'da durmayacak," şeklinde uyarıda bulundu.
Üç milyon DKK'lık bir hibe, Grönlandlıların Danimarka'da iş bulmalarına yardımcı olmak için ayrıldı. Dört belediye, bu fonu kullanarak Danca dil dersleri, iş arama kursları ve kişiselleştirilmiş destek sunacak bir pilot proje başlatacak. Şu anda, Danimarka’da yaşayan Grönlandlıların yalnızca üçte biri istihdam ediliyor!
Odak
Yerel ve Bölgesel Seçimlere Bir Yıl Kaldı: Uluslararası Adaylar İçin Fırsat!
Son seçimde, 98 belediyeden 22’sinde uluslararası adaylar (yani Danimarka vatandaşlığına sahip olmayan kişiler) vardı. Eğer bir Avrupa Birliği vatandaşı iseniz, en az 18 yaşında ve sarı kartınız varsa oy kullanma ve aday olma hakkınız var! Avrupa dışı bir ülkeden iseniz, dört yıl beklemeniz gerekiyor. Siyasi partiler, yerel ve bölgesel meclisler için aday bulmada her zamankinden daha fazla zorlanıyor. Eğer uluslararası topluluğu temsil etme cesaretiniz varsa, şimdi tam zamanı. Gidin ve tarih yazın, çünkü muhtemelen kendi belediyenizde seçilen ilk uluslararası kişi olacaksınız!
Dünyanın İlk Tarım CO2 Vergisi Uygulaması: Tarımda uygulanacak ilk CO2 vergisi, geniş bir meclis çoğunluğunca destekleniyor; ancak DF (Milliyetçi Muhafazakarlar), DD (Milliyetçi Popülistler), Alternativet (Yeşiller) ve Enhedslisten (Kızıl Yeşil İttifak) karşı çıkıyor.
Çiftçiler, azot emisyonlarını 13.780 ton azaltma zorunluluğuyla karşı karşıya. Aşırı azot, gübrelerden sızarak nehirler ve denizlere karışıyor, bu da fiyortlardaki oksijen kaybına yol açıyor. Ancak Bornholm'daki çiftçiler bu yükümlülükten muaf tutulacak. Danimarka, İsveç ve Almanya ile anlaşmalar yaparak, bu ülkelerin çiftçilerinin de azot emisyonlarını düşürmesini sağlamayı hedefliyor.
Önümüzdeki yirmi yıl içinde bir milyar ağaç dikilmesi planlanıyor. Fyn adası büyüklüğünde bir alan ormana dönüştürülecek. 43 milyar DKK, tarım arazisi alımı ve bu arazilerin ormana dönüştürülmesi için kullanılacak. Danimarka topraklarının %10'u doğaya ayrılacak.
Yeşil Dönüşümde Büyüyen İş Alanları: Ormanlaştırma, sulak alanların oluşturulması ve alçak arazilerin çıkarılması hizmetlerini sunabilecek şirketler büyük başarı elde edebilir. Ayrıca, gübrelerde azot azaltma yenilikleri ve çiftçilere yönelik iklim muhasebesi hizmetleri de talep görecek.
2030 itibarıyla çiftçiler, hayvancılıktan kaynaklanan emisyonlar için ton başına 120 DKK CO2 vergisi ödemeye başlayacak. 2035'te bu tutar 300 DKK'ya yükselecek. Bu düzenleme, et ve hayvansal ürün fiyatlarında artışa yol açabilir.
Danimarka Ekonomisi
2025 yılı ulaşım kesintileri 2024 seviyesinde kalıyor. Oran, işe gidip gelme mesafesinin 25 ila 120 km'si arasında km başına 2,23 DKK'dır. 120 km'den fazlası km başına 1,12 DKK'dir. İş amacıyla kendi arabasını kullanan çalışanlara ödenen vergiden muaf ödenek km başına 3,79 DKK'dan km başına 3,81 DKK'ya yükseltilecektir.
İki yıldır elektrik şirketlerinden oluşan bir kartel, elektrik fiyatlarını yapay olarak yüksek tutmak için gizli anlaşma yapıyor. Ana oyuncular arasında Effekthandel ve diğerlerinin yanı sıra Silkeborg, Vildbjerg, Feldborg, Haderup, Ørnhøj-Grønbjerg gibi sekiz enerji santrali ve 41 küçük kuruluş yer alıyor. Bu komplo 2020'de fiyatların megawatt başına 5 DKK'dan 68 DKK'ya artmasına neden oldu.
Yeşil üretim şirketleri için tek adres: Rüzgar enerjisi, CO2 yakalama ve depolama ve hidrojen gibi endüstrilerdeki bileşenlere yönelik üretim tesisleri kurma sürecini kolaylaştırmak amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından yeni bir girişim uygulamaya konuluyor. Şu anda bu tür tesislerin kurulması üç yıla kadar sürebiliyor ve 20 kadar farklı makamla uğraşmayı gerektiriyor. Yeni girişim bu süreyi maksimum 18 aya indirmeyi hedefliyor. Ayrıca hükümet, üretim şirketlerinin faaliyet göstermesini kolaylaştırmak için tasarlanmış beş sanayi parkı oluşturmayı planlıyor.
Danimarka şirketleri giderek daha fazla siber saldırıların hedefi oluyor, Danimarka Ticaret Otoritesi siber olaylarda önemli bir artış olduğunu bildiriyor. Geçen yıl şirketlerin %68'i saldırı yaşadı. Buna karşılık işletmeler riskleri azaltmak için siber güvenlik önlemlerine ve çalışan eğitimine daha fazla yatırım yapıyor.
Özel bir yatırımcı Aarhus Havalimanı'nın %51 hissesini 120 milyon DKK karşılığında satın aldı. Geriye kalan %49'luk hisse ise Aarhus, Norddjurs ve Syddjurs belediyelerinin elinde kaldı. Daha önce ise Aarhus Belediyesi hisselerin %90’ına sahipti. Geçen sene, 83 milyon DKK açık veren havalimanı bu yıl nakit sıkıntısı çekme riskiyle karşı karşıyaydı. Yeni sahiplik yapısı, yıllık yolcu sayısını 449.000'den 1,5 milyona çıkarmayı planlayarak havalimanını yeniden canlandırmayı amaçlıyor.
Dünyanın en zengin ülkeleri fakir ülkelere yoksul ülkelere yeşil dönüşümü finanse etmeleri ve giderek daha şiddetli hale gelen iklime uyum sağlamaları konusunda yardım etmeli. Bu ihtiyaç konusunda fikir birliğine varılsa da, iki hafta süren görüşmelerin ardından nihayet 250 milyar dolarlık bir fon öneren bir anlaşma taslağı yayınlandı. Ancak bu miktar, gelişmekte olan ülkelerin yıllık ihtiyaç duyduğu tahmin edilen 1,3 trilyon doların oldukça altında kalıyor.
Odak
2025'te verginiz nereye harcanacak? Her ne kadar Aralık ayı başlarında mecliste resmi olarak onaylanacak olsa da, 2025 Mali Kanunu için şu anda çoğunluk anlaşması mevcut. Ana noktalar nelerdir?
Geçen hafta tahmin ettiğimiz gibi, ev tadilatı vergi indirimi geri döndü. Bu sefer evinizin iklimini korumak için. Enerji verimliliğini artıracak ve evi zorlu hava koşullarına hazırlayacak iyileştirmeler yılda 8.600 DKK'ya kadar indirilebilecek.
Hizmet vergisi indirimi yıllık 11.900 DKK'dan 17.500 DKK'ya yükseltildi ve beyaz eşyaların onarım hizmetlerini de kapsayacak şekilde genişletildi.
Bir deney olarak, birkaç devlet okuluna ücretsiz yemek verilecek. 2025 yazından itibaren 20.000 öğrenciye ücretsiz öğle yemeği verilecek. Deneyin başarılı olması halinde girişimin tüm ülkede yaygınlaştırılması planlanıyor.
Prematüre doğan çocukların ebeveynleri doğum izni ödeneğini 12 aya kadar uzatabilecekler.
Bir ebeveyn çocuğunu kaybettiğinde daha uzun bir yas dönemine izin verilecek.
Demans tanısı için bekleme süresi azaltılacak.
Şiddete veya soyguna maruz kalan kişiler psikologlara ücretsiz erişebilecek.
Girişimcilik Köşesi
Aalborg ve çevresinden girişimciler “Uluslararası Girişimciler için İlk Network Toplantısı” Niels Ebbesens Gade 26, 9000 Aalborg adresindeki Aalborg Kalkınma Enstitüsü Genel Merkezi'nde düzenlenecek. Ne zaman? 27 Kasım Çarşamba, 17:00. Neden? Finansman fırsatları ve yeni bir ortak çalışma alanının başlatılmasına yönelik.
İşletmenizi daha sürdürülebilir hale getirmek mi istiyorsunuz? Yeşil düzenlemeler karşısında bunalmış hissediyorsunuz ve bunların sizin için geçerli olup olmadığından veya nasıl hazırlanacağınızdan emin değil misiniz? Döngüsel ekonomi girişimleri, uzman danışmanlığı ve yeşil yetkinliklerin geliştirilmesi için 75.000 DKK'ya varan değerdeki kuponlardan yararlanın. Bu fırsatı kaçırmayın; son tarih 2 Aralık! Anastasiia ile ayrıntılar için şu adresten iletişime geçin: ab@aalborgid.com.
Danimarka’da Günlük Yaşam
Geçen hafta bu yazımıza yerdeki buzun kar değil, çiğ olduğunu söyleyerek başlamıştık. Bir haftadır ülkeyi süslemiş güzel karın ardından, bu sözümüzü geri çekmenin zamanı geldi. Sokaklar iyice buz tuttu ve bu özellikle bisikletçiler için tehlikeli. Tüm bisiklet severleri soğuğu Danimarka'ya yakışır bir tarz ile kucaklamaya ve bisiklet sürmeye devam etmeye davet ediyoruz. Fakat her zamankinden daha dikkatli bisiklet sürmenin ve kask takmanın öneminin farkında olun! Özellikle buzlu günlerde Rejsekort'unuzu kullanmak faydalı olabilir.
Tabii ne yazık ki önümüzdeki haftalarda elinizin sık sık uzanacağı tek kart Rejsekortunuz olmayacak, Aralık ayı hepimizin banka kartları için büyük bir imtihandır! Bu yılki Kara Cuma'nın tarihi 29 Kasım olacak. Yılbaşı için gerekli hediyeleri ve diğer sezonluk harcamaları bir günde toplamak için güzel bir fırsat olacak.
Danimarka'da hediyeleşme sezonu Advent takvimleriyle oldukça erken başlar. Advent takvimleri vermek ve almak yaygın bir Danimarka geleneğidir – tabii sırf süpermarketlerden ve mağazalardan satın alabileceğiniz güzel karton kutulardan bahsetmiyoruz! Birçok Danimarkalı için Noel'e yaklaşan haftaların her günü karşılıklı hediyeleşmek yaygın bir davranış mıdır? Para ağaçta yetişmediği için bunlar genellikle küçük ve basit züccaciye tarzı hediyelerdir, niyet yalnızca incelik yaparak birbirinize değer verdiğinizi göstermektir. Bazı aileler, her gün bir hediyenin açıldığı dönüşümlü bir "takvim" yapmayı tercih ediyor. Her günün hediyesi başka bir aile ferdine gelir!
Gelecek Pazar başlayacak Noel sezonun itibaren pencere kenarlarında mumlar görmeye başlayacağız; Danimarka'nın dünyada kişi başına en fazla mum yakan ülke olduğunu duymuş muydunuz? Noel mumları farklı stil ve boyutlarda mevcuttur, ancak iki ana tip vardır: 4 işaretli ve 24 işaretli. Bunlardan ilki Noel döneminin her Pazar günü yakılırken, diğeri Noel Arifesine kadar her gün daha kısa sürelerle yakılır. Eğer bu ya da başka bir Danimarka geleneğine katılmak istiyorsanız, şimdi Noel hygge'sini benimsemek için bir haftanız var.
Not: Kışın bisiklet kullanımı üzerine daha uzun bir yazımız geliyor ilerleyen günlerde!
Haftalık genel bakış
Danimarka'daki 11 futbol kulübü uluslararası yatırımcıların elinde, AB, AC Horsens, Brøndby IF, HB Køge, Silkeborg ve Vendsyssel FF'deki hisseler de dahil olmak üzere yarıdan fazlası Amerikalılar tarafından idare ediliyor. Alman yatırımcılar AaB'ye, Moldovalılar Vejle BK'ye, Nijeryalılar Aarhus Fremad'ı, Mısırlılar FC Nordsjælland'a sahipken, İspanyol yatırımcılar FC Helsingør'e ve Vendsyssel FF'de bir hisseye sahip. Bu eğilim Çoklu Kulüp Sahipliği (MCO) yatırım kültürünü yansıtıyor. Ortak sahibi olan kulüpler arasında kaynak paylaşımı, yetenek gelişimi ve stratejik işbirlikleri sağlanıyor.
Danimarka Uluslararası Toplumu
Florin Lungu liderlik üzerine köşesinin üçüncü bölümüyle geri döndü. “İskandinav İşyerlerinde Geribildirim Nasıl Sağlanır ve Düşük Performansla Mücadele Etmek: İddialı Fakat Uyumlu Olmayı Bilmek”
Sessiz bir Kuzey ormanında yürüdüğünüzü hayal edin. Hava berrak, ağaçlar boylu ve sağlam duruyor ve etrafınızda sakin bir ahenk hakim. Kuzey Avrupa'daki işyerleri genellikle böyle hissediyor: sakin, işbirlikçi ve ortak bir eşitlik hissine sahip.
Rasna Kaur Mistry de üçüncü bölümüyle geri dönüyor "Londra'dan Kovid Yoluyla Danimarka'ya: Bir Annenin Düşünceleri". Bu bölümün başlığı “Danimarka'da Eşitlik mi? Elbette – Kermes Zamanı Gelene Kadar”.
İlgimi çeken, dışarıdan cinsiyet eşitliğinin oldukça eşit olduğu bir toplumda, Danimarkalı annelerin hâlâ zihinsel yükün çoğunu taşıması! Bunu söylemek benim için küstah, yargılayıcı ve hatta tartışmalı olabilir ama yine de soruyorum: "Danimarkalı anneler neden hala zihinsel yükün çoğunu taşımalı ki?"
Evde eğitim hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Muhabirlerimizin ekip lideri Ali Lewis tarafından yazılan makaleyi okuyun.
Çocuğunuzu Danimarka'daki okula göndermek yerine evde mi eğitmek istiyorsunuz? Müjde şu ki bu mümkün! Danimarka'da çocuğun yaşı ne olursa olsun evde eğitim alma hakkı varDuyuru ve İlanlar
Uluslararası Basında Danimarka
Denmark’s Victoria Kjær Theilvig wins Miss Universe 2024 (CNN)
Denmark and Norway continue to investigate damaged cables in Baltic Sea (Euronews)
Danimarka’da Geçen Hafta’ya dair görüş, öneri, ortaklık vs. için
WhatsApp hattımız: +45 50 15 11 96
Mail adresimiz: danimarkadagecenhafta@lwid.dk
Linktree: https://linktr.ee/lwid.dk