Danimarka'da Geçen Hafta (01.09-08.09) 29. Bölüm 2024
Domuz dili. Kayıp Vatandaşlık. Yeni banknotlar. Neden Danimarka’ya?
İçindekiler
Baş Editörden
Danimarka’nın Hali
Danimarka'da yaklaşık 5.000 domuz çiftliği bulunmaktadır ve bu çiftlikler yılda yaklaşık 28 milyon domuz yetiştirmektedir. Aslında Danimarka, Avrupa'nın beşinci en büyük domuz eti üreticisidir. Domuz eti, tarımsal ihracatın yarısını oluşturmaktadır. Danimarka'nın ulusal yemeği domuz etli. Norveç'te petrol hakimse, Danimarka'da domuz eti kraldır.
Şimdi bir an için, bilim insanlarının petrolün çevre için zararlı olduğunu gösteren bir çalışma yayımladığını hayal edin (ah, durun bir dakika, bunu zaten sürekli yapıyorlar). Peki, Norveç nasıl hissederdi? Bugün, Danimarka da aynı vaziyette. Bilim insanları domuzların bir dili olduğunu çözmüş durumda ve artık tüm dünya domuzları anlayabiliyor. Bu, domuzların özgürleşmesinin başlangıcı mı olacak? Gıda Bakanlığı dinlemeye hazır. Ülke genelinde 28 milyon domuz ile, sayıca bizleri geride bırakıyorlar. Danimarka'da yeni bir ulusal yemek arayışına mı girmeliyiz acaba?
Ya domuz dilini kim çözdü? Kopenhag Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı, domuzların 15.425 defa homurdalarını incelediler. Bilim insanları, bu domuz seslerini dinleyip insan diline çevirebilen Google Çeviri tarzında bir program geliştirdiler. Bu program sayesinde çiftliklerdeki domuzların refahı artık ölçülebiliyor ve çiftçiler için durum pek iç açıcı görünmüyor. Büyük olasılıkla, hayvan refahı ile ilgili yeni yasalar yolda.
Domuzlar özgürleşirken, Danimarka'daki kuşlar ortadan kayboluyor. Son 40 yılda dünyadaki kuş türlerinin %25'i yok oldu. Danimarka'daki en yaygın kuşlardan biri olan tarla kuşu, nüfusunun yarısından fazlasını kaybetti. Neden mi? Tarım daha verimli hale geldi ve vahşi kuşların dolaşacağı alanlar azaldı. Daha fazla bilgi edinmek isterseniz, bu Danimarka belgeselini izleyebilirsiniz.
Bu konuda ne yapabilirsiniz? Eğer bir bahçeniz varsa, tasarımınızı yabani kuşları düşünerek yapın. Onlara yiyecek, su ve barınak sağlayın; böylece üzerinize düşeni yapmış olursunuz.
Not: Rejsekort uygulaması artık herkesin kullanımına açık!
Rejsekort: Danimarka’da toplu taşıma için kullanılan elektronik bilet sistemi
DGH Dünyası
Gönüllü arayışımız devam ediyor: Halen ülke genelindeki “Welcome September” etkinliklerinde bizi temsil edecek gönüllüler arıyoruz. Yardımcı olmak istiyorsanız, bir standa veya etkinlikte konuşma yapmaya gönüllü olmak için şu bağlantıları kullanabilirsiniz: stand için yardım edebilirsiniz veya etkinlikte bizim tanıtımımız için konuşma yapabilirsiniz.
LinkedIn - instagram - Facebook - LWID Uygulaması - Ürün Mağazası - Podcast - Web sitesi
Türkçe Ekibinden
Yazan: Ahmet Akkoç
Danimarka Bayrağı: Karl Callwood/Unsplash
Üniversite senelerimde bana gelecekte ne yapmak istediğim sorulduğu zaman yapay zeka alanında çalışmak istediğimi, “dil işleme” araştırmacısı olacağımı söylüyordum. Domuz dili olmasa da özellikle ses işleme üzerine projelerim olmuştu. Türkiye’de cevap hep aynıydı: “piyasaya uygun değil”. Hatta kendi üniversitemden danışman aradığım zaman bile kaynakların sınırlı olduğunu ve farklı üniversitelere başvurmam gerektiği mesajını alıyordum.
Sonuçta beni Danimarka’ya çekmiş olan uzmanlığımda ilerleyebilmek hevesiydi. Danimarka’da Geçen Hafta’nın rakiplerinden CPH Post’a bu konuda bir röportaj vermiştim, geçtiğimiz günlerde de nihayet yayınlandı: How a group of Turkish expats found their feet in Copenhagen by mixing Danish and Turkish culture.
CPH Post benim ve TEİD’den temsilcilerin katıldığı bu röportajı sadece paralı abonelerine yayınlayarak biraz ayıp etti. Danimarka’da Geçen Hafta olarak mümkün mertebe tüm içeriğimizi ücretsiz sunmaya çalışıyoruz. Bir gönüllü projesi olarak bizim gelir kaynağımız yalnızca bağışlar ve zaman zaman sosyo kültürel çalışma için aldığımız hibeler. Fazla yadırgamadan, “her yiğidin bir yoğurt yiyişi var,” demek lazım; CPH Post da ekspat nüfusa böyle hizmet etmeyi uygun buluyor.
CPH Post da bunu söylememi ayıplamayacaksa TEIDxCPHPost koduyla 6 aylık abonelik için %50 indirim alabilirsiniz.
Danimarka Siyaseti
Haftalık siyasi genel bakış
Yeni bir siyasi anlaşma, polise kaydedilmiş video materyallerinde yüz tanıma teknolojisini kullanma yetkisi veriyor. Bu yetki, yalnızca ciddi suçların çözülmesi amacıyla sınırlı olacak. Bu adımın nedeni, İsveçli gençlerin Danimarka'da suç işlemek üzere kiralandığı "hizmet olarak suç" dalgasını durdurma çabalarıyla bağlantılı.
Entegrasyon ve Göç Bakanı Nauru'ya (Okyanusya) bir “ilham gezisi”nde. Nauru Adası, Avustralya'nın sığınmacılar için merkezi olmasıyla ün saldı. Ancak ne yazık ki sığınmacılar için buradaki koşulların oldukça sert olduğu söylenebilir. Göçmenlik bakanı, sığınmacıların davaları incelenirken ülke dışında tutulması fikrini benimsiyor ve Danimarka için benzer bir modelin mümkün olup olmadığını görmek istiyor.
Siyasi partilerden güncellemeler
Socialdemokratiet'in (Sosyal Demokratlar) entegrasyon ve göç sözcüsü, Danimarka'nın İnsan Hakları Sözleşmesi'ne üyeliğini yeniden değerlendirmesini talep ediyor. Bu talebin sebebi, Yüksek Mahkeme'nin, Suriye'deki bir esir kampında bulunan ve Danimarka vatandaşı çocuğun annesinden alınarak ülkesine geri gönderilmemesinin insan hakları ihlali olduğuna hükmetmesidir. Zira annesi Danimarka vatandaşlığını yıllar önce kaybetmişti.
Not: Danimarka’nın Entegrasyon ve Göç Bakanı da Socialdemokratiet partisinden olduğu için bu parti Danimarka’nın göç, oturum ve vatandaşlık politikasında ciddi bir söz sahibi.
Moderaterne'de Kriz! Yeni kurulan partilerin sıkça karşılaştığı bir sorun, ön saflara yerleştirdikleri kişiler hakkında yeterli bilgiye sahip olmamalarıdır. Bu durum, istenmeyen skandallara yol açabiliyor. Moderaterne'de de (Ortalar) benzer bir durum yaşanıyor. Partinin bazı mevcut ve eski çalışanları, Danimarka Çalışma Ortamı Kurumu'na çalışma ortamının çok kötü ve yönetimin "zalim" olduğu yönünde şikayette bulundu.
Meclis üyesi Jeppe Søe'nin, Moderaterne partisini "cinsiyetçi palyaço otobüsü" olarak tanımladığı dahili mektubu, BT gazetesine sızdırıldı. Kriz bununla başka bir boyuta ulaştı. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Søe iki gün sonra partiden istifa etti. Mecliste bağımsız vekil olarak devam edecek.
Søe’nin istifasının arkasında parti liderliğinin kriz yönetimi yolu yer alıyor. Kötü çalışma ortamı krizini çözmeye yönelik liderlik planına (yani Lars Løkke Rasmussen'ın planına) Søe açıkça karşı çıktı ve parti hakkında harici bir soruşturma yapılmasını istedi. Ya parti sorunu nasıl çözecek? Profesyonel bir psikolog aracılığıyla bir ihbar planı oluşturabilirler.
Odak
1993 ile 2015 yılları arasında başka bir ülkenin vatandaşlığını aldıkları için Danimarka vatandaşlığını kaybeden kişiler, Avrupa Adalet Divanı'nın kararı sayesinde Danimarka vatandaşlıkları için geri müracaat edebilirler. Danimarka bu konuda inisiyatif almayacak, bu nedenle vatandaşlığını geri almak isteyen kişilerin bireysel olarak başvuruda bulunmaları gerekiyor.
Bu karar, daha çok Danimarka vatandaşlığını kaybetmeleri sonucunda AB vatandaşlığını da kaybeden kişilere yöneliktir. Başka bir AB ülkesinin vatandaşlığını almak için Danimarka vatandaşlığından vazgeçenler bu karardan yararlanamaz. Nasıl olsa bu durumda AB içerisinde birçok hakları korunuyor ve istedikleri zaman Danimarka’ya tekrar yerleşebilirler.
Eşitlik Bakanlığı son 25 yılda 15 kez taşındı. Bu ilk 1999 yılında Eşitlik Bakanlığı’nın Şehircilik ve İskan Bakanlığı'na bağlanmasıyla başlamıştır. O tarihten bu yana Eşitlik Bakanlığı sırasıyla; Sosyal İşler Bakanlığı, Refah Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, İklim ve Enerji Bakanlığı, Kilise Bakanlığı, Entegrasyon Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Balıkçılık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Gıda Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı ve Dijitalleşme Bakanlığı ile birleşip ayrılmıştır. Bugün bile Çevre ve Eşitlik Bakanlığı diye geçiyor. Hiçbir zaman bağımsız bir bakanlık olma şansı olmadı. Hak ettiği saygı ve ilgiyi hiçbir zaman göremediği göz önüne alındığında, Danimarka'da eşitliğin nasıl gerilediğini bir bakımdan anlamaya başlıyorsunuz.
Danimarka Ekonomisi
Haftalık ekonomiye genel bakış
2028'de yeni bir banknot serisi basılacak. Geçmiş haftalarda Danimarka banknotlarında kim olsun diye paylaştığımız anketin sonuçları belli oldu. Dört yıl sonra fiziksel para kullanmaya devam eden herkes yeni banknot tasarımlarını görebilecek. Denizden esinlenilen 50, 100, 200 ve 500 DKK banknotlarda Inge Lehmann, Tycho Brahe, H.C. Andersen ve Arnarulunnguaq yer alacak.
Bu aynı zamanda bir Danimarka Kronunda ilk kez bir Grönlandlı figürünün yer alacağı anlamına geliyor.
İki binden fazla IKEA müşterisi hiçbir şey almadan kartlarından para çekildiğini fark etti! Şirket, bunun bir insan hatası olduğunu belirterek parayı iade etmek için yoğun çaba harcadığını ifade etti. Tüketici Konseyi ise, şirketin müşterilere ait kişisel verileri çok uzun süre sakladığı gerekçesiyle Veri Koruma Kurumu'ndan para cezası almasını bekliyor.
Odak
"Yeşil İç Hat Rotası" modeli eleştiriliyor. Havacılık İklimi Ortaklığı'nın bir parçası olan birçok havaalanı, havayolu şirketi ve endüstri kuruluşu, hükümetin 2025 yılına kadar Danimarka içinde yeşil bir uçuş rotası oluşturma hedefini desteklese de, önerilen "Yeşil İç Hat Rotası" modelini eleştiriyor. Bu modelin verimsiz ve maliyetli olduğu düşünülüyor.
"Drop-to-Drop" modeli yani düşmeden bırakmak, yeşil yakıtın uçaklara doğrudan kamyonlardan doldurulmasını gerektiriyor. Ancak bu mevcut altyapıyla uyumlu değil. Bu durum, yolcuların uçaklara otobüslerle taşınması gibi ek lojistik zorluklar da yaratabilir.
Havacılık İklim Ortaklığı, havalimanında yeşil yakıtların normal jet yakıtıyla karıştırıldığı "kütle dengesi" modelini öneriyor. Böylece uçaklara havalimanının kendi deposundan yakıt ikmali yapılabilecek.
Havacılık için iki tür yeşil yakıt vardır: (a) İlk tür, esas olarak kullanılmış yemeklik yağdan üretilmektedir. Ancak, bu tür yakıtların temini kısıtlı. (b) İkinci tür ise hidrojen, karbondioksit ve elektrik kullanılarak üretilen e-yakıttır. Ancak, e-yakıt henüz ticari olarak piyasada bulunmamaktadır.
Kullanılmış yemeklik yağa bazlı yeşil yakıt Avrupa Birliği'nde onaylanan tek sürdürülebilir havacılık yakıtı olduğu için, Danimarka'nın gelecek yıl "Yeşil Yurtiçi Rota" projesine yakıt sağlamak için inanılmaz miktarda kullanılmış yemeklik yağ ithal etmesi gerekecek.
Girişimcilik Köşesi
"Bankalar nasıl düşünüyor? 12 Eylül (17:00-18:00). Buradan kaydolun.
!!! Yenilikçi bakış açısına sahip ilginç bir iş fikriniz varsa Beyond Beta Hızlandırıcıya katılmayı düşünmelisiniz !!! Çeşitli alanlardan profesyonellere ulaşabileceğiniz bu ortam iş fikrinizi daha da geliştirmenin harika bir yolu. Buradan kaydolun. (Ücretsiz)
Haftanın ipucu! Danimarka'daki şirketiniz için herhangi bir Avrupa Birliği ülkesinde ticari banka hesabı açabilirsiniz. Şirketinizin NemKonto'sunu yabancı bir banka hesabına bağlayabilirsiniz.. Örneğin, Revolut İş hesabı açılımı ücretsizdir ve aylık yalnızca 85 DKK tutarındadır.
Danimarka’da Günlük Yaşam
Danimarka yaşam tarzına dair bilgiler/ipuçları
Haftalık genel bakış
Hava kirliliğine maruz kalan erkeklerde kısırlık riski artıyor. Yeni bir çalışma, hava kirliliğinde metreküp başına 5 mikrogram partikül artışının erkek kısırlığı riskini %44 kadar artırdığını gösteriyor. Bu da Kopenhag'da yaşayan bir erkeğin, Aalborg banliyölerinde yaşayan bir erkeğe kıyasla kısırlık riskinin %44 daha fazla olduğu anlamına geliyor.
Çalışma, ayrıca gürültü kirliliğinin kadınlarda doğurganlığın azalmasına katkıda bulunduğunu da gösteriyor. Gürültü kirliliğindeki her 10 desibellik artış için bu oran %13. Yol gürültüsü stresin artmasına ve uykunun bozulmasına yol açarak kadınların hamile kalma kabiliyetini etkileyebiliyor.
Snus kullanan genç kızlarda büyük ihtimalle ileriki yaşlarda astım gelişecektir. Yakın zamanda yapılan bir araştırma gösteriyor ki snus'un etkileri başlangıçta düşünüldüğünden daha kötü (boğaz kanseri, diş eti hastalığı vs.). Özellikle genç kızlar için akciğerler de risk altındadır.
Danimarka kıyı sularındaki oksijen tükenmesi krizi daha da kötüleşiyor. Bu alan, 2023 yılında aynı zamana göre üç kat daha büyük bir alan. Geçen yıl son 21 yılın en büyük oksijen kaybıyla sonuçlandı. Peki bu ne anlama geliyor? Suda yaşamın sonu. Hiçbir balık, bitki veya bentik hayvan oksijen olmadan hayatta kalamaz.
65 yaş üstü kişilere ücretsiz grip ve Kovid aşısı. Eğer bu yaş grubundaysanız eBOKS'unuza aşı olabileceğiniz yerin belirtildiği bir davetiye gelecektir. Önceki yıllardan farklı olarak 2-6 yaş arası çocuklar ücretsiz aşı programına dahil değildir.
Hükümet, liselerdeki Yunanca ve Latince derslerine yönelik sübvansiyonları sona erdirmeyi planlıyor. Bugün, en az 7 öğrencinin mezuniyet sınavları kapsamında klasik dilleri seçmesi durumunda bir okul, Yunanca veya Latince öğretmeninin maaşını finanse etmek için 500.000 DKK alabiliyor. Gelecekte bu fonları kendileri bulmaları gerekebilir, dolayısıyla büyük olasılıkla klasik dilleri öğrenme seçeneği ortadan kalkacaktır.
Danca dili giderek İngilizceleşiyor. Geçtiğimiz on yılda Danca cümlelerdeki İngilizce kelimelerin sıklığı on kat arttı. Danca lisanına 15.000 kadar İngilizce kelime ve ifadenin girdiği söylenebilir.. Bu, Danca dilinin diğer kültürlerden sözcükleri benimsemesi ilk kez değil. Danca kelime dağarcığının %20'si başta Almanca ve Fransızca olmak üzere diğer kültürlerden ödünç alınmış kelimelerden oluşuyor.
Dört günlük okul haftası - Slagelse belediyesinde deney. Slagelse'deki beş okul dört günlük okul haftasını başlattı. Beşinci gün öğrenciler istediklerini yapmayı seçebilirler. Bu, bir araba tamircisinde staj yapmak, yeni bir beceri öğrenmek ya da sadece evde dinlenmek olabilir.
Danimarka'da en çok satan yemek kitabı 1901 yılında yayınlanan “Frøken Jensens Kogebog ”dur. Bu kitap, Danimarka'da ortak bir ulusal yemek kültürü kavramının yerleşmesinden sorumludur.
Danimarka Uluslararası Toplumu
Web sitemiz lwid.dk'de Yeni Köşe Yazarları
Rasna Kaur Mistry ilk çıkışını "Covid aracılığıyla Londra'dan Danimarka'ya: Bir Annenin Fikirleri" başlıklı köşe yazısıyla yaptı. İlk sayıyı buradan okuyabilirsiniz.
“Geleceğe bakabilmek için Danimarka’nın tarihini incelememiz gerekiyor. Araştırmalara göre, Statistics Denmark dahil kaynaklara göre, Danimarka 1920/30’lu yıllarda, erken çocukluk eğitimine verdikleri önemin bilincinde kamu kreşleri açtı. Diğer birçok ülke de aynısını yapmış olsa da, Danimarka, II. Dünya Savaşı'ndan sonra da aile politikalarını önemli ölçüde genişletti, çoğu diğer ülkeden farklı olarak. Erken Çocukluk Bakımı ve Eğitimi (EÇBE) konusundaki bu yatırım, Danimarka'yı kapsamlı ve kapsayıcı yaklaşımıyla küresel bir ölçüt haline getirdi.”
Okuyucumuz Mourad K.'nin Danimarka vatandaşlığı alma koşullarıyla ilgili mesajı
Vatandaşlık için koşullardan birisi, başvuru işleme süresi boyunca ve öncesinde 3.000 DKK veya daha fazla hız cezası almamış olmaktır. Başvuru sahibi, ceza kararından itibaren 4,5 yıl geçene kadar Danimarka vatandaşlığı alamayacaktır.
Tek bir hız cezasının, başvuru sahiplerinin Danimarka vatandaşlığı almasını engellemesinin adil olduğunu düşünmüyorum, bu hata sonucu ve/veya yalnızca bir kez olduğu sürece.
Günümüzde hız cezaları yalnızca Danimarkalı olmayan vatandaşlarla sınırlı değildir. Bu tür bir göç politikasının, araba sürücüsünün olağan bir uygulaması olmadığı sürece, iyi bir vatandaş olup olmadığınız ile hiçbir ilgisi yoktur.
Siz veya tanıdıklarınız benzer durumlarla karşı karşıyaysa, lütfen bu dilekçeyi imzalamak için bildiriye katılan ağınızla paylaşın. Not: sadece Danimarka vatandaşlarının imzaları geçerlidir.
Duyuru ve İlanlar
K7 Haftası: 18-27 yaşları arasında mısınız? O halde 9 Eylül Pazartesi'den 15 Eylül'e kadar Danimarka genelinde 200'den fazla müze ve sergi mekanına ücretsiz erişim sağlayabilirsiniz. Müzeye, galeriye, tiyatroya gidin ve K7 kartınızı yanınızda getirmeyi unutmayın.
Esbjerg, 10 Eylül, 10:00-15:00: Expat Hero'dan Nanna Hauch’un Atölye Çalışması – Kültürel şokun derinliklerine inecek ve kültürel farklılıklarla başa çıkma, kültürel entegrasyon ve yurtdışında yaşamın duygusal ve psikolojik etkileri ile Danimarka kültürüyle karşılaşmalar hakkında görüşlerini paylaşacak. Sınırlı sayıda yer var.
Esbjerg, 12 Eylül, 17:00-19:00: Danimarka'da Çocuk Yetiştirmek – Danimarka'daki çocuk kültürü, beklentileri ve çocukların yetiştirilmesi ile ilgili görgü kuralları hakkında "På Tværs"ten Nadia El-Gendi ile tanışın.
Aarhus, 14 Eylül, 10:00-15:00: Aarhus Şehir Karşılaması 2024 – 40'tan fazla kuruluş, dernek ve kurum ile tanışın, Danimarka'da yaşamla ilgili ilham verici konuşmaları dinleyin ve diğer uluslararası katılımcılardan en iyi ipuçlarını ve tavsiyeleri alın.
Daha fazlası için dkhappenings!
Danimarka'da Geçen Hafta’yı altı dilde yayınladığımızı biliyor muydunuz?
🇬🇧İngilizce - 🇷🇴Rumence - 🇵🇱Lehçe - 🇪🇸İspanyolca - 🇮🇹Italyanca
Danimarka’da Geçen Hafta’ya dair görüş, öneri, ortaklık vs. için
WhatsApp hattımız: +45 50 15 11 96
Mail adresimiz: danimarkadagecenhafta@gmail.com