Polisler Arasında Skandal, Kurtlar, Hastalık İzinleri
Danimarka'da Geçen Hafta (02.02-09.02) 2025 Sayı 5
Last Week in Denmark is also available in the following languages:
🇩🇪Deutsch - 🇬🇧English - 🇪🇸Español - 🇮🇹Italiano - 🇵🇱Polski - 🇷🇴Română - 🇭🇺Magyar
🗣️"Grönlandlılar ikinci sınıf Danimarkalılar değil, birinci sınıf Grönlandlılar olmak istiyor." Mikaela Engell, Grönland'ın Geçmiş Ombudsmanı
Haftanın Manşetleri
Danimarka polisinin, davaları daha hızlı ve daha kolay kapatmak için soruşturma adımlarını uygunsuzluk ile atladıklarının ortaya çıkmasının ardından bir siyasi skandal baş gösterdi.
Danimarkalılar kurtların nüfusunu sınırlamak istiyor.
Ebeveynlerin hasta çocuklarına bakması için sınırsız ücretsiz gün talebi var.
Görsel: Diana Bălașa
Last Week in Denmark (İngilizce) podcastimizin yeni bölümünü dinleyin: Buzzsprout. Spotify. Apple Podcasts. Amazon Music.
İçindekiler
Ekipten
Yazan: Ahmet Akkoç
Danimarka'da Geçen Hafta'yı okurken hiç "bu yazıları okumak güzel, ama bazen dinlemek istiyor insan," diye içinizden geçiriyor musunuz? Öyleyse müjde!
Danimarka ve dünya gündemini işleyen GrønTv YouTube kanalı ile yeni bir ortaklık başlatıyoruz! Aşağıdaki Danimarka'da Geçen Hafta pilot bölümümüzü izleyin isterseniz.
Bu pilot bölümünde 1-2 hafta önceki konuları daha detaylı işlemeye çalıştık. Deneme bölümümüzü beğendiyseniz eğer, lütfen bir yorum bırakın. Bu video gibi Türkçe videoların devamlılığını sağlayabilmemiz için, geri bildiriminiz bizim için çok önemli.
Danimarka Siyaseti
Kanun Teklifleri
💼 İş bulma merkezlerinde reform. İş bulma merkezlerinin geleceği için müzakereler başladı. Amaç 3 milyar DKK tasarruf etmek ve belediyenin insanları işe yerleştirme görevini basitleştirmek. Ancak şunu aklımızda tutmamız gerekiyor. Ancak son 13 yıldır Avrupa'daki en iyi istihdam destek sistemine ve en düşük işsizlik oranına sahip olduğumuzu da unutmamalıyız.
Not: Özel sektörün işsizlere iş arama, CV ve mülakat hazırlama, beceri kazandırma vb. konularda destek sağlaması için bir pazar açılacak.
🗳️ Seçimlerde yabancı bağışlar yasaklanacak. Geniş bir siyasi çoğunluk, dış siyasi etkileri önlemek amacıyla Danimarka'daki seçim kampanyalarına yabancı bağışların yasaklanmasını destekliyor. Grönland'ın Amerika nüfuzuna karşı koymak amacıyla hızlı bir hamleyle yabancı ülkelerden siyasi bağışları yasaklamasından ilham alan Danimarka Parlamentosu, hükümete en kısa sürede bir yasa tasarısı hazırlaması için talimat verdi.
⚖️️Cinsel ilişki esnasında "Stealthing" suç olarak değerlendirilecek. Hükümet, prezervatifin karşı tarafın rızası ve bilgisi dışında çıkarılması ya da tahrif edilmesi halinde, iki ila dört yıl hapis cezası ile cezalandırmayı planlıyor. Cinsel saldırıya karşı korumayı güçlendirmek için 2025 yılında bir yasa tasarısı bekleniyor.
⚖️⏳ Vesayet işlemleri kolaylaşıyor. Yeni bir yasa tasarısı, vesayete ihtiyaç duyan savunmasız vatandaşlar için uzun dava işlem sürelerini azaltmayı amaçlıyor. Şu anda bir vasinin atanması on aydan fazla, mali hediyelerin onaylanması ise üç buçuk yıl sürüyor. Teklif, kuralları basitleştirerek vasilerin fonlara daha hızlı erişimini ve akrabaların uzun bürokrasi olmadan sevdiklerine yardım etmelerini sağlıyor.
💰⚖️ Hasta tazminatı kesintileri üzerine tartışma. Ciddi malpraktis vakalarında bile hasta tazminatından 8.930 DKK tutarında tartışmalı bir kişisel katkı payı kesilmektedir. Bazı partiler bu kesintinin kaldırılmasını isterken, diğerleri yüzdeye dayalı bir sistem öneriyor. Gelecekteki mevzuata rehberlik etmesi için altı ay içinde bir değerlendirme yapılması bekleniyor.
Siyasi Sahne
👩🏻💼Siyasi figür Özlem Çekiç etrafında skandal! Sosyal Demokratların Göç ve Entegrasyon Sözcüsü Frederik Vad, Çekiç'i vefasızlık ve azınlık haklarını araç edinerek yükselmekle suçluyor. Brobyggerne (Köprü İnşaatçıları) derneğinin kurucularından Özlem Çekiç, sivil toplum yoluyla Danimarkalı birçok figürü bir araya getiriyor. Vad, Çekiç'in siyasi danışmanlık ve komisyonlardan tamamen men edilmesi için çağrı yaparken, diğer bir hükümet partisi Moderaterne (Ilımlılar) Vad'ın bu tavrını eleştirdi.
🇬🇱Grönland, 11 Mart'ta erken seçimlere gidiyor. Başbakan Mute B. Egede'nin çağrısı hiç de şaşırtıcı değil. Grönland siyasetinde iki etkin parti vardır: Bağımsızlık taraftarı Siumut ve Danimarka ile daha uzlaşmacı IA (Inuit Ataqatigiit - Sosyalistler Partisi). IA partisini temsil eden Egede de son zamanlarda bağımsızlık lehine konuştuğu için bu seçimler Grönland'ın bağımsızlığını amaçlayan yeni bir hükümeti belirleyecek.
🇺🇸ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, "Danimarka iyi bir müttefik değil" dedi. Bu sözler Danimarka'da Amerikan karşıtı bir duygu dalgasını tetikledi. Grönland'daki ABD askeri üssünü kapatma çağrılarından Amerikan ürünlerini boykot etmeye ve Amerikalı müşterileri reddetmeye kadar.
🇫🇴Faroe Adaları daha fazla özerklik istiyor. Sambandsflokkurin (liberal, Danimarka ile birleşme yanlısı), Danimarka Krallığı'nın modernleşmemesi halinde iç çatlaklarla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulunuyor. Faroe Adaları, Danimarka ile ortak bir hükümdar ve anayasayı koruyup, dış politika ve ticaret anlaşmaları üzerinde kontrol gibi çeşitli konularda daha fazla özerklik istiyor.
🐺Danimarka kurt düzenlemesi için AB'yi zorluyor. Danimarka'daki kurt tartışması, koruma ve itlaf arasında bölünen halkla birlikte yeni boyutlara ulaştı. Evlerin yakınında görülen kurtlar ve hayvan saldırılarının ardından Bakan Jeppe Bruus Brüksel'de, kurt nüfusunun kontrol altına alınmasını sağlayacak AB kural değişiklikleri için lobi faaliyetlerinde bulunuyor.
⚖️ Hükümet çok eşli dini nikahları yasaklamak istiyor. Dini çok eşliliği "ortaçağ uygulaması" olarak nitelendiren hükümet, sivil çok eşliliğin zaten yasadışı olduğuna dikkat çekiyor. Kadınların gayri resmi birlikteliklere hapsolmasını engellemeyi amaçlayan yasal çözümleri araştırmak üzere 2025 yılında bir uzman grubu oluşturulacak.
💸 Savaş vergisi mi yoksa siyasi korku tellallığı mı? Liberal Alliance'ın bir reklamında yılda 43.500 DKK savaş vergisiyle karşı karşıya olduğumuz iddia edildi ve Ekonomi Bakanı bu reklamı yanıltıcı olarak nitelendirerek tepki gösterdi. Hükümet, savunma harcamalarını finanse etmek için vergi artışlarını göz ardı etmedi ancak böyle bir tasarının kararlaştırılmadığında da ısrar ediyorlar.
Danimarka Ekonomisi
Paramız
🏠 Avrupa'da Konut Krizi! Son 8 yılda, Danimarka konutları %37,1 daha pahalandı. Krizin arkasında emlak tarafında ev kredileri ve inşaatlarda artan maliyetlerin yanı sıra, kira piyasısındaysa sık sık konut değiştirmenin yayılmasının ciddi bir etkisi var. Avrupa Parlamentosu konut kriziyle baş etmek için yeni bir komisyon kuruyor.
⚖️ Esneklik, iş görüşmelerinin merkezinde yer alıyor. Görüşmeler devam ederken, çalışanlar daha iyi vardiya programlarından çocuk bakım işleri için izinlere kadar daha fazla esneklik talep ediyor. Ancak işverenler daha az iş kısıtlaması ve hafta sonu çalışmasının artırılmasını istiyor. Uzlaşma, isteğe bağlı hesabın genişletilmesini ve işçilerin ekstra izin karşılığında ikramiye takas etmelerine olanak sağlamayı içerebilir.
📱 Yapay zeka, evde bakım alanlarında çalışanları için sürüş süresini kısaltıyor. Lemvig Belediyesi'nin yapay zeka destekli yeni uygulaması, evde bakım yapan çalışanlarının araç kullanma süresini neredeyse yarı yarıya azaltarak yaşlı bakımı için daha fazla zaman kazanmalarını sağladı. Başlangıçta TDC teknisyenleri tarafından kullanılan sistem, hasta bakıcıların rotalarını optimize ederek hasta ziyaretlerinde sürekliliği sağlıyor.
📉 ATP zarar açıkladı ve emeklilik modeline yönelik eleştirilere yol açtı. Danimarka'nın zorunlu işgücü piyasası emeklilik fonu ATP, geçen yıl riske dayalı yatırımlarında 169 milyon DKK zarar ettiğini ve potansiyel emeklilik büyümesini azalttığını bildirdi. Hisse senetleri iyi performans gösterirken, tahvil ve borsada işlem görmeyen hisselerdeki kayıplar kazançları dengeledi. Eleştirmenler bu modelin düşük ve istikrarsız getiri sağladığını iddia etse de ATP yüksek riskli yatırımlar yerine güvenliğe odaklanmaya devam ediyor.
Piyasalar
📈 Emeklilik şirketi ödemelerde rekor büyüme kaydetti. PFA, daha fazla müşteri ve daha yüksek tek seferlik katkı payları sayesinde ödemelerde %16,8'lik bir artış yaşayarak 2024 yılında 61,3 milyar DKK'ya ulaştı. Şirket ayrıca bir önceki yıl 1,6 milyar DKK olan vergi öncesi kârını 2,5 milyar DKK'ya yükseltti. Güçlü yatırımlar, uzun vadeli tasarruf sahipleri için %13,3'lük bir getiri sağladı.
👨👩👧Ebeveynler için sınırsız hastalık günleri ilgi görüyor. Aalborg Kongre ve Kültür Merkezi, hasta çocuklarıyla ilgilenmeleri için ebeveynlere sınırsız izin vererek çalışanlara mali kayıp olmadan esneklik sağlıyor. Bu politika, şirkete minimum maliyetle iş memnuniyetini ve bağlılığı artırdı. Esneklik iş görüşmelerinde kilit bir konu haline geldikçe, bu yaklaşım Danimarka'nın çalışma kültüründe daha geniş çaplı değişikliklere ilham verebilir.
🔋Almanya'ya giden hidrojen boru hattı yeniden rayına oturdu. Danimarka'nın yeşil enerji hedeflerini tehdit eden gecikmelerin ardından, Esbjerg'den Almanya'ya kısaltılmış bir hidrojen boru hattının 2030 yılına kadar inşa edilmesi planlanıyor. Hükümet 8 milyar DKK'nın üzerinde sübvansiyon sağlayarak piyasa engellerini hafifletecek. Proje küçültülmüş olsa da, gelecekte genişleme için zemin hazırlannmış oluyor ve Danimarka'nın hidrojen ihracatındaki rolünü güçlendiriyor.
Girişimcilik
💡Şirket kuranlar için fırsat: Danimarka'da şirket kuranlar için tasarlanmış "Şirket Kuruculuğundan Liderliğe" kişisel liderlik programına katılın. Program, kişisel liderliğinizi keşfedeceğiniz kapsamlı farklı bir lokasyonda inziva süreçlerinin yanı sıra bir liderlik koçuyla bireysel koçluk seanslarını da içeriyor. Program ücretsiz. Buradan başvurabilirsiniz.
👣Green Step - Station: Kopenhag, Frederiksberg yakınlarda öğrenci ve gençlik projeleriniz için fonlama olanakları. Son başvuru tarihi 1 Mart.
Erasmus ve İş Olanakları
Bu hafta biraz değişiklik yapalım. Türkiye ya da Avrupa'daki okurlarımızın yanı sıra Amerika'da yaşayan ufak bir okur kitlemiz olduğunu keşfettik. Eğer Amerika ya da Kanada'da yaşayan tanıdıklarınız varsa, onlara DIS programından bahsetmeyi düşünün.
Bazı tahminlere göre, şu an Kuzey Amerika'da bütün İskandinavya nüfusu kadar Nordik göçmen ve aileleri yaşıyor! Bir tür kültür elçiliği görevi gören DIS programı, Amerika ve Kanada'da yaşayan öğrencilerin İskandinavya hakkında bilinçlenmesi için bir dönemlik Danimarka ya da İsveç'e gitmeleri için olanak sunuyor.
Yakın dönemde Kopenhag'a yolunuz düşmüşse eğer, şehir etrafında DIS t-shirtleri ile gezen mentörleri görmüş olabilirsiniz. Şu an gelen öğrenci grubu, DIS'in Kış 2025 dönemi. Eğer siz de tanıdığınız bir öğrencinin Kopenhag'ı (ya da belki Stokcholm'ü) görmesini istiyorsanız DIS'in Yaz ya da Güz dönemleri için başvurmalarını önerebilirsiniz.
Yaz 2025 dönemi için son başvuru tarihi 15 Mart, Güz 2025 dönemi için de son başvuru tarihi 1 Nisan.
Danimarka’da Günlük Yaşam
🔍 Danimarka polisinde “dosya aklama” skandalı – soruşturma başlatıldı.
Danimarka polis teşkilatında şok edici bir uygulama ortaya çıktı: Memurların, bazı soruşturma adımlarını atlayarak vakaları daha kolay kapattığı iddia ediliyor. Uygunsuz adımlara güvenlik kamerası görüntülerini toplamamak veya tanıkları sorgulamamak da dahil. Başsavcılık iç denetim soruşturması başlatırken, muhalefet partileri sürecin şeffaf olması için bağımsız bir soruşturma talep ediyor.
🏠 Hırsızlıklar tarihin en düşük seviyesinde, ancak önleme çabaları sürmeli.
Danimarka, 2024 yılında son 50 yılın en düşük seviyesi olan 14.405 hırsızlık vakası bildirdi. Uzmanlar, bu düşüşü toplum iş birliği, polis çalışmaları ve güvenlik önlemlerine bağlıyor. Pandemi sonrası rakamlar istikrara kavuşsa da, suç önleme grupları komşuluk ağlarının güçlendirilmesi ve dış mekan sensörlü aydınlatmaların kullanılmasıyla bu oranların daha da düşürülebileceğini vurguluyor.
🇩🇰🇹🇷🇬🇷Danimarka'daki Uluslararası Topluluk güçleniyor! Türk Ekspatları Derneği TEİD ve Çok Uluslu Ekspatlar Derneği Inde'nin yanında Danimarka ve İskandinavya'daki Yunan çalışanlara yönelik GreeksintheNordics topluluğu kuruldu.
🗿Kaçırılan tarihi eser Türkiye'ye geri iade edildi. Geçtiğimiz bir sayıda Kopenhag'da Glyptotek müzesinde yer alan Septimus Severus büstünün Türkiye'den kaçırıldığının ortaya çıkmasıyla Türkiye'ye geri iade edileceğine dair bir kararın alındığını yazmıştık. Türkiye ve Danimarka'nın kültür, turizm ve arkeoloji camiasındaki önemli isimlerin bir araya gelmesiyle eserin teslim töreni ve Türkiye'ye iadesi de daha geçen hafta gerçekleşti.
🏡 Tiny house (küçük ev) hareketi Danimarka’da yayılıyor.
Danimarka'da giderek daha fazla insan, geleneksel müstakil evlere alternatif olarak küçük evleri tercih ediyor. Bu eğilim, finansal özgürlük arayışı ve daha sade bir yaşam isteğiyle şekilleniyor. Yeşil topluluklar ve esnek konut seçenekleri artarken, sıkı imar yasaları küçük ev yaşamını hukuki açıdan zorlaştırıyor. Uzmanlar, gelecekte daha ekonomik ve topluluğa dahil olmaya teşvik eden konutlara yönelik eğilimin devam edeceğini öngörüyor.
🔗 Güvenli bir gece için QR kodu.
Aalborg gençleri, belediye iş birliğiyle "Brænder lortet på?" (Türkçe karşılığı Şimdi sıçtık mı?) adlı bir girişim başlattı. Bu QR kodu, güvenlik ipuçları, acil durum iletişim bilgileri ve gece hayatı için Güvenli Evler (Safe Houses) hakkında bağlantılar içeriyor. Son yaşanan trajedilerin ardından gençlerin kendilerini daha güvende hissetmesi ve geceleri güvenli bir şekilde evlerine dönebilmeleri amaçlanıyor.
🌿 Kaybolan göller doluyor: Odby Sø yeniden diriliyor.
Thyholm'daki eski bir göl, 150 yıllık bir drenaj projesini tersine çevirerek yeniden suyla doldurulacak. 80 hektarlık Odby Sø, Limfjord’daki azot kirliliğini seyreltmeye yardımcı olurken, yeni doğal yaşam alanları da oluşturacak. Danimarka’nın daha geniş kapsamlı doğa restorasyonu çabaları doğrultusunda, 2030 yılına kadar 100 göle kadar restorasyon yapılması planlanıyor.
🔥 Dünyanın ateşi yükseliyor: Ocak ayı sıcaklık rekorlarını kırdı.
Dünya, şimdiye kadar kaydedilmiş en sıcak ocak ayını yaşadı. AB’nin Dünya gözlem programı Copernicus’a göre, Ocak ayındaki 31 günün 24’ü önceki küresel sıcaklık rekorlarını geride bıraktı. Danimarka da ortalamanın üzerinde sıcaklıklar yaşarken, insan kaynaklı emisyonlar nedeniyle iklim değişikliği hızlanıyor. Bilim insanları, acil önlemler alınmazsa daha fazla sel, yangın ve aşırı hava olayları yaşanacağı konusunda uyarıyor.
🧴 İnsan beyninde mikroplastikler bulundu — maruziyeti nasıl azaltabilirsiniz?
Yeni bir araştırma, insan beyin dokusunda mikroplastiklerin tespit edildiğini ve son on yılda bu seviyelerin arttığını ortaya koydu. Mikroplastiklerin sağlık üzerindeki etkileri henüz net olmasa da uzmanlar dikkatli olunması gerektiğini söylüyor. Maruziyeti azaltmanın bazı yolları: Evinizi havalandırın, musluk suyu için, sentetik yerine doğal kumaşlar tercih edin, plastik mutfak gereçlerini ısıtmaktan kaçının ve tek kullanımlık plastikleri (örneğin kahve bardaklarını) hayatınızdan çıkarın.
👜 Lüks markalar “çöküş dönemi”nde — hiç toparlanabilecekler mi?
Yıllarca süren yüksek fiyat artışları ve rekor kârların ardından lüks markalar tökezliyor. Satışlar durgunlaştı, dünya çapında 50 milyon müşteri kayboldu ve sosyal medyada fahiş fiyatlar eleştiriliyor. Genç tüketiciler artık ikinci el, kendin yap (DIY) veya benzersiz parçaları, kitlesel üretilen lüks ürünlere tercih ediyor. Acaba bu bir uyanış sinyali mi, yoksa bir devrin sonu mu?
🏆 Danimarka hentbolda üst üste 4. dünya şampiyonluğunu kazandı!
Danimarka erkek hentbol takımı bir kez daha zirvede! Hırvatistan’a karşı oynanan zorlu mücadelede Danimarkalılar güçlü duruş sergileyerek 32-26'lık galibiyetle zaferi elde etti. Bu sonuçla, üst üste dördüncü dünya şampiyonluklarını kazanan ekip, hentboldaki üstünlüğünü pekiştirdi. Geçen pazardan bu yana tüm Danimarka çapında kutlamalar yapılıyor.
Duyuru ve Etkinlikler
Kopenhag, SEN BANA BAKTIĞIN GİBİ BEN DE SANA BAKIYORUM Sergisi
🎨 Grönlandlı sanatçı Ivínguak' Stork Høegh'ün sergisini kaçırmayın! Nord Atlantens Brygge (Kuzey Atlantik İskelesi) Direktörü Karin Elsbudóttir, muhabirimiz Ahmet Akkoç'a Høegh'ün sergisi, enstitü ve faaliyetlerine dair (İngilizce) bir röportaj da verdi.
Yer: Nord Atlantens Brygge
🗓️ Tarih: 9 - 16 Şubat Pazar
Aalborg, 🚶♂️Aalborg'da Yürü ve Konuş Etkinliği
Uluslararası kişiler ve Danimarkalılar ile beraber gündelik bir yürüyüş ve sohbete katılın!
Yer: Kulturhuset Birkelundgaard
🗓️ Tarih: 12 Şubat 2025, Çarşamba ⏰ Saat: 16:45
Kopenhag, Vesterbro, Empire TCG Oyun Günü
Yer: Vesterbro Bibliotek og Kulturhus
🗓️ Tarih: 17 Şubat 2025, Pazartesi
Kopenhag, 🏳️🌈 Kış Gurur Etkinlikleri
🗓️ Tarih: 17-23 Şubat 2025, Pazartesi-Pazar
Kopenhag, Østerbro, 🎥🎞️🍿Türk Filmleri Günleri
27-28 Şubat tarihlerinde Parkbio’da, Kültür ve Turizm Müşavirliği’nin organize ettiği özel bir etkinlik kapsamında Türk filmleri gösterimi gerçekleştirilecektir. Yönetmen Hatice Aşkın'ın “Adresi Olmayan Ev” filmi ve Belkıs Bayrak'ın "Gülizar" filmi gösterilecek.
Yer: Parkbio Sineması
🗓️ Tarih: 27-28 Şubat 2025, Perşembe-Cuma
Not: Sinema etkinliklerinin sonunda yapılacak olan söyleşi sırasında Türkçe-İngilizce çeviri yapabilecek kişiler aranıyor. (Fatura karşılığı ücretli) ilgilenen kişilerin info@goturkiye.dk adresine ulaşabilir.
Kopenhag, Kopenhag Işık Festivali, her yıl şehri ışıklı sanat ve tasarımının canlı bir kutlamasına dönüştüren bir etkinliktir.
🗓️ Tarih: 31 Ocak - 23 Şubat
Deniz Su Tepe ve Eda Töngel'in “Our Best Wishes” sergilerini kaçırmayın!
Danimarka'nın her yerinde, Vinter Jazz
🗓️ Tarih: 30 Ocak - 28 Şubat
Danimarka’da Geçen Hafta’ya dair görüş, öneri, ortaklık vs. için
WhatsApp hattımız: +45 50 15 11 96
Mail adresimiz: danimarkadagecenhafta@lwid.dk
Linktree: https://linktr.ee/lwid.dkDGH Dünyası
LinkedIn - Instagram - Facebook - LWID Uygulaması - Ürün Mağazası - Podcast - Web sitesi